حکیم مهر - شیر یکی از غنی‌ترین مواد غذایی است و بارها از فواید آن سخن گفته‌ایم. مهم‌ترین ویژگی شیر و محصولات لبنی، میزان کلسیم قابل‌توجه آنهاست و انسان هم از بدو تولد به این ماده معدنی نیاز دارد و با بالارفتن سن، نیاز او به کلسیم بیشتر هم می‌شود.
با وجود این، گروهی از افراد با نوشیدن شیر دچار نفخ و انقباض‌های شدید شکمی و درنهایت به اسهال مبتلا می‌شوند. دلیل این حالت را می‌توان قند موجود در شیر دانست که این بیماران قادر به هضمش نیستند. متخصصان می‌گویند این اشخاص باید کلسیم موردنیاز خود را از منابع غذایی دیگر تامین کنند.
آزمون زیر اطلاعات شما را از جایگزین‌های این گروه غذایی می‌سنجد.
پرسش‌ها
1. مقدار کلسیم کدام‌یک از نوشیدنی‌های زیر در حدود میزان کلسیم شیر کم‌چرب است؟
الف) شیر سویا ب) آب‌پرتقال ج) تمام موارد
2. میزان کلسیم نصف لیوان پنیر ساده از مقدار کلسیم کدام میوه بیشتر است؟
الف) موز ب) پرتقال ج) سیب د) تمام موارد
3. میزان کلسیم کدام سبزی خام از مقدار کلسیم پنیرخامه‌ای بیشتر است؟
الف) کنگرفرنگی ب)بروکلی ج) کاهو د) تمام موارد
4. مقدار ویتامین D کدام ماده غذایی زیر از میزان ویتامین D شیر بیشتر است؟
الف) غلات ب) شیرسویا ج) ماهی د) تمام موارد
5. کدام ویژگی شیر باعث شده عده‌ای نتوانند آن را بنوشند؟
الف) وجود نوعی پروتئین خاص در آن ب) چربی حیوانی ج) قند لاکتوز د) بوی ضخم آن
6. کسانی که شیر نمی‌نوشند باید هرچند وقت یک‌بار مکمل کلسیم مصرف کنند؟
الف) هر روز ب)گاهی ج) هرگز
7. برای پیشگیری از علایم تحمل‌ناپذیری لاکتوز کافی است محصولات لبنی از برنامه غذایی بیمار حذف شود.
الف) صحیح ب) غلط
پاسخ‌ها
تمام موارد: این روزها متخصصان صنایع غذایی می‌کوشند تا حد امکان مواد غذایی را غنی‌سازی کنند. یک لیوان شیر کم‌چرب (شیر حاوی 1 درصد چربی) حاوی 290 میلی‌گرم کلسیم است. آب‌پرتقال و شیرسویا به‌طور طبیعی مقدار مشخصی کلسیم دارند اما این مقدار چندان زیاد نیست که بتواند جایگزین کلسیم موجود در شیر شود، بنابراین اگر دچار مشکل عدم‌تحمل لاکتوز هستید، با انواع معمولی نوشیدنی‌های یاد شده نمی‌توانید نیاز بدنتان را به کلسیم تامین کنید بلکه باید غنی‌شده‌شان با کلسیم را برگزینید.
پرتقال: نصف لیوان پنیر ساده 69 میلی‌گرم کلسیم دارد در حالی که هر عدد سیب و موز به ترتیب حاوی 6 و 8 میلی‌گرم کلسیم هستند. از میوه‌های غنی از کلسیم می‌توان به پرتقال اشاره کرد که 48 میلی‌گرم کلسیم دارد.
تمام موارد: پنیرخامه‌ای و دیگر محصولات لبنی پرچرب کلسیم بالایی ندارند و در عوض غنی از چربی هستند. یک قاشق غذاخوری پنیرخامه‌ای 12 میلی‌گرم، یک فنجان کلم‌بروکلی خام 43 میلی‌گرم، یک فنجان کلم‌پیچ خام 90 میلی‌گرم و یک عدد کنگرفرنگی 56 میلی‌گرم کلسیم دارند.
ماهی: میزان ویتامین D، 100 گرم ماهی با توجه به نوع آن، 3-2 برابر میزان ویتامین D یک لیوان شیر است.
وجود قند لاکتوز در آن: ابتلا به بیماری عدم‌تحمل لاکتوز باعث می‌شود که فرد نتواند قند شیر یا لاکتوز را هضم کند. روده باریک افراد عادی آنزیمی به نام لاکتاز می‌سازد و ترشح می‌کند. این آنزیم بر لاکتوز اثر می‌گذارد و آن را تجزیه می‌کند به این ترتیب بدن می‌تواند لاکتوز تجزیه شده را جذب کند. اگر بدن شخصی لاکتاز کافی نسازد، ممکن است واکنش‌هایی بر ضدلاکتوز در بدنش ایجاد شود و علایم تحمل‌ناپذیری لاکتوز (دل‌درد، نفخ، اسهال، حالت تهوع، تولید و دفع گاز روده‌ای) در او بروز خواهد کرد.
هر روز: اگر دچار تحمل‌ناپذیری لاکتوز هستید بهتر است با پزشک مشورت و زیر نظر او هر روز مکمل کلسیم مصرف کنید. برای جذب بهتر کلسیم، باید مکملی برایتان تجویز شود که ویتامین D هم داشته باشد زیرا این ویتامین به جذب کلسیم کمک می‌کند. البته مکمل کلسیم به هیچ‌وجه نباید جایگزین منابع خوراکی طبیعی کلسیم (شیر و جایگزین‌هایش) شود زیرا خوراکی‌های غنی از کلسیم دیگر ریزمغذی‌ها و درشت‌مغذی‌ها را هم به بدن می‌رسانند.
غلط: فقط شیر و فرآورده‌های لبنی حاوی لاکتوز نیستند. اگر حساسیتتان به لاکتوز شدید است، شاید لازم باشد از مصرف خوراکی‌هایی از قبیل غذاهای فوری مثلا پودر سوپ، پودر پوره سیب‌زمینی، نان و شیرینی‌‌ها، غلات پرک‌شده، خامه، برخی سس‌ها، فرآورده‌های گوشتی از قبیل سوسیس، کالباس و همبرگر، آب‌نبات و حتی قرص‌های عصاره گوشتی نیز پرهیز کنید.
