به گزارش حکیم مهر به نقل از ایسنا، زهرا صدیق زاده، دانشجوی دکتری رشته بیولوژی دریای واحد علوم و تحقیقات در رابطه با اهمیت کتاب منحصر به فرد "Otolith Atlas From The Persian Gulf and the Oman sea fishes" گفت: اتولیت یا سنگ گوش، یکی از اجزای مهم گوش داخلی ماهیان استخوانی است که جنس آن عمدتا از کربنات کلسیم است. اتولیت در هر گونه از ماهیان استخوانی دارای شکل خاصی است یا به اصطلاح Species- specific (گونه - اختصاصی) است.
وی ادامه داد: اتولیت‌ها را می‌توان برش داده و با شمارش حلقه‌های هم مرکزی که در حین رشد ماهی تشکیل می‌شوند، سن ماهی را تشخیص داد. علاوه بر این، اتولیت‌ها برای بررسی تغدیه، رشد، مهاجرت، تخم‌گذاری و مطالعه روابط تغذیه‌ای ماهیان استخوانی و شکارچیان آنها مورد استفاده قرار می‌گیرند. فواید و اطلاعات بی‌شماری که از مطالعه اتولیت نصیب دانشمندان شیلاتی و محققان زیست شناسی ماهیان می‌شود، باعث شده است که از این اندام مهم به عنوان جعبه سیاه ماهی یاد شود.
صدیق زاده با بیان این که در سالهای اخیر از مطالعه شکل اتولیت برای شناسایی گونه‌ها و جمعیت‌ها استفاده‌های فراوانی شده است، ادامه داد: در این راستا، تعدادی اطلس اتولیت نیز تهیه و تألیف شد که مهمترین آنها اطلس اتولیت ماهیان جنوب آفریقا و اطلس اتولیت ماهیان غرب مدیترانه، شمال و قسمت شرقی مرکز اقیانوس اطلس است.
وی گفت: انتشار این کتاب که به عنوان منبع مهمی برای اتولیت شناسان، متخصصین شیلاتی و ماهی شناسان برای کشورهای حاشیه خلیج فارس و دریای عمان محسوب می‌شود، برای اولین بار از کشور جمهوری اسلامی ایران افتخار بزرگی محسوب می‌شود.
وی در رابطه با محتوای این کتاب ادامه داد: این کتاب حاوی عکس ماهی، عکس اتولیت از سطح روبرو و از سطح جانبی و نمودارهای ویولت مربوط به اتولیت هرگونه از ماهیان مزبور است.
صدیق زاده افزود: برای تالیف این کتاب، از سال 86 شروع به نمونه برداری از ماهیان مختلف از خلیج فارس و دریای عمان و نگهداری اتولیت آنها در یک کلکسیون کردم. کار نمونه برداری گاهی به شکل منظم و گاهی پراکنده تا سال 90 ادامه یافت. از اواخر سال 90 کار نگارش و تنظیم کتاب شروع شد. سپس طی سفرهای عدیده به شهرهای ساحلی جنوب کشور توانستم تعداد گونه‌ها را به 140 عدد برسانم. کار عکسبرداری، تنظیم و نگارش نیز بیش از یک سال به طول انجامید و کتاب در زمستان 91 منتشر شد.
وی ادامه داد: عکسبرداری از جسم سه بعدی که دارای ارتفاع و برجستگی و فرورفتگی است، کار بسیار حساس و طاقت فرسایی است و تنظیم حاشیه‌ها و ایجاد وضوح مناسب در تمام بخش‌های تصویر تخصص و حوصله بسیار می‌طلبید، بنابراین از هر اتولیت حداقل حدود 10 تا 20 عکس از سطح روبرویی و به همین تعداد از سطح جانبی تهیه می‌شد.
صدیق زاده گفت: این کتاب در واقع جلد اول این مجموعه است و در صورت امکان در نظر است به یاری خداوند جلدهای بعدی با تأکید بر گونه‌های بیشتر، حداقل به تعداد 500 گونه، تهیه و چاپ شود.
وی افزود: این یک پروژه در سطح ملی است، زیرا این اطلس پرستیژ علمی مهمی برای کشور محسوب می‌شود، بنابراین برای فعالیتهای بعدی در این زمینه نیاز مبرم به حمایت‌های مسئولین است.
صدیق زاده تصریح کرد: علی رغم این که تمام عکس‌ها رنگی بوده و pdf نسخه اصلی کتاب که مورد تایید انتشاراتی مزبور است، نیز رنگی است اما به دلیل محدود بودن منابع مالی کتاب به صورت سیاه و سفید در آلمان به چاپ رسیده است.
وی در پایان از زحمات همه کسانی که به نوعی برای تهیه و انتشار این کتاب نقشی داشته‌اند، خصوصا دکتر محمد رضا دادپور از دانشگاه تبریز به دلیل همکاری‌های تکنیکی و تخصصی تشکر کرد.
