حکیم مهر - مدیر کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی می گوید: مساحت دریاچه ارومیه 5700 کیلومتر مربع و از سه عنوان "پارک ملی دریاچه ارومیه" ، "تالاب بین المللی ثبت شده در سایت رامسر" و "ذخیره گاه زیست کره بر اساس برنامه انسان و کره زیستی سازمان ملل متحد" برخوردار است.
به گفته مهندس حسن عباس نژاد هم اکنون در جزایر دریاچه ارومیه بیش از 250 راس گوزن زرد و بیش از 1400 راس قوچ و میش ارمنی و انواع خزندگان و پرندگان در حال زیست اند و پوشش گیاهی متنوعی دارد و مهم ترین خاستگاه و در حال حاضر یگانه زیستگاه گوزن زرد ایرانی در دنیابه حساب می آید و گونه های مختلفی از پرندگان آبزی به لحاظ برخورداری از تنوع و امتیازات فوق العاده پارک ملی دریاچه ارومیه این تالاب بی نظیر را برای زیست و اقامت در مسیر مهاجرت انتخاب می کنند.
این مدیر- کارشناس تصریح کرد: از مهم ترین و مشهورترین پرندگانی که این دریاچه را برای زیست انتخاب کردند می توان به پرنده بسیار زیبا و آشنای فلامینگو اشاره کرد که تا قبل از خشکسالی در دریاچه ارومیه سالانه و در مسیر مهاجرت خود قریب به نود هزار قطعه از این پرنده جزایر 9 گانه این دریاچه را برای زیستن انتخاب می کردند و به دلیل تغذیه از آرتمیای دریاچه ارومیه - که هم اکنون مقدار آن در دریاچه پنجاه برابر کاهش یافته- در هر سال تا 5000 عدد تخم گذاری می کردند ولی متاسفانه هم اکنون در مسیر مهاجرت خود به دلیل فراهم نبودن شرایط زیستی مناسب، کمتر از ده هزار قطعه فلامینگو به این منطقه کوچ و اقدام به تخم گذاری کرده اند.
پلیکان ها نیز از منحصر به فردترین پرندگانی بودند که جزایر دریاچه ارومیه را بعنوان زیستگاه انتخاب و از ماهی های موجود در تالاب های اقماری اطراف آن تغذیه می کردند اما هم اکنون بدلیل خشک شدن این تالاب ها و از بین رفتن منبع تغذیه پایدار، دیگر آنها را نمی بینیم.
مدیر کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی در بیان دلایل شوره زار شدن 70 درصد دریاچه ارومیه این موارد را بر شمرده است: بروز خشکسالی، افزایش دمای کره زمین که موجب تبخیر مضاعف آب دریاچه شده، افزایش جمعیت و به تبع آن افزایش میزان مصرف آب شیرین برای شرب، کشاورزی، صنعت و امور عمرانی که بخش قابل ملاحظه ای از آن نیز بصورت بی رویه اسراف و تلف می شود.
وی با اشاره به کاهش 80 درصدی دبی چشمه های آب شیرین و کاهش چشم گیر رویش علوفه لازم برای تغذیه حیات وحش در جزایر پارک ملی دریاچه ارومیه یادآور شده است: با انتقال آب شیرین و علوفه به این جزایر و فراهم ساختن شرایط زیستی مناسب برای حیات وحش ساکن در آن می توان ریسک خروج حیوانات برای تهیه آب شیرین و علوفه از این جزایر را به حداقل رساند.
عباس نژاد از اجرای پروژه نگهداری و زاد و ولد و تکثیر گوزن زرد ایرانی در جزیره اشک به عنوان موفق ترین پروژه تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست یاد و تاکید می کند اگر آب شیرین و علوفه مورد نیاز حیات وحش به صورت دستی از سواحل دریاچه به جزایر انتقال نمی یافت موجب خروج آنها از جزایر می شد و طی مسیر دهها کیلومتری تا سواحل شوره زار و باتلاقی همه را تلف می کرد اما به فضل الهی و با تلاش شبانه روزی کارکنان خدوم این اداره کل، تا کنون نه تنها این اتفاق نیفتاده بلکه بر شمار جمعیت گوزن زرد ایرانی و قوچ و میش ارمنی افزوده شده است.
این مقام زیست محیطی در توضیح عملکرد خود و همکاران گفته است: از سال 83 نسبت به انتقال دستی آب با گالن های 20 لیتری به میزان بیش از یکصد هزار لیتر و بیش از ده تن علوفه در طول هر سال به جزایر دریاچه ارومیه اقدام و آب های انتقال یافته را در مخازن احداث شده و تانکرهایی که به همین منظور به جزایر منتقل و جا گذاری شده بود با مشقت و سختی هر چه تمام ذخیره و به مرور جهت تغذیه حیات وحش اختصاص دادیم و در سال جاری به دلیل دشوارتر شدن انتقال دستی آب و علوفه به جزایر این کار با بالگرد انجام پذیرفت. مضافا اینکه در سال های اخیر به منظور استفاده حد اکثری از منابع آب موجود در جزایر, نسبت به احداث سطوح شیب دار و آب انبار اقدام کردیم تا آب حاصل از نزولات جوی را نیز جمع آوری کنیم و مورد استفاده حیات وحش قرار دهیم.
عباس نژاد با بیان این که با کاهش بیشتر دبی چشمه های آب شیرین جزایر و خشک شدن مضاعف دریاچه، هم مقدار آب و علوفه مورد نیاز حیات وحش بیشتر و هم انتقال آن دشوارتر تر می شود یاد آور شده است: به دلیل اهمیت بالای مدیریت ریسک جزایر و تامین آب دائم و شرایط مطلوب پایدار برای زیست حیات وحش، در سال گذشته پیشنهاد انتقال آب با لوله گذاری را ارایه کردیم و پس از اخذ موافقت های لازم با سرعت هر چه تمام مراحل مطالعاتی و تحقیقاتی آن را پشت سر گذاشتیم و نهایتا کوتاه ترین مسیر - یک مسیر مستقیم از سر محیط بانی اداره کل حفاظت محیط زیست در ساحل رشکان تا جزیره اشک به مسافت 19 کیلومتر -انتخاب شد و از اواخر تیرماه مراحل اجرایی آن با احداث دو آب انبار 100 متر مکعبی اغاز شد که یکی در ساحل رشکان برای ذخیره و انتقال به جزیره ساخته شده و دیگری در جزیره اشک برای ذخیره سازی آب منتقل شده به منظور مصرف حیات وحش . عباس نژاد توضیح داد: لوله های خط انتقال آب از جنس پلی اتیلن است و پس از اتمام پروژه این امکان فراهم می آید روزانه ده متر مکعب به جزیره اشک منتقل شود.
وی حفاظت، حمایت و ایجاد شرایط لازم و مطلوب برای زیست حیات وحش در محل پارک ملی دریاچه ارومیه را وظیفه ذاتی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی دانست و خاطرنشان کرد: این پروژه که به سبب شرایط بسیار دشوار در مسیری باتلاقی از حفاری تا انتقال مصالح کاملا به صورت دستی انجام میی پذیرد، ماه آینده با صرف 15 میلیارد ریال اعتبار از محل اعتبارات ملی و استانی به پایان و بهره برداری می رسد.
