حکیم مهر - واردات داروی دامی تنها با مجوز کمیسیون تخصصی داروی سازمان دامپزشکی قابل انجام است. عملکرد این کمیسیون در سال‌های گذشته شائبه‌هایی را برای به‌انحصاردرآمدن داروی زنبورعسل توسط یک شرکت واردکننده در 20سال گذشته ایجاد کرده است. اهمیت این موضوع زمانی آشکار می‌شود که بدانیم شیوع شدید آفت کنه واروا در زنبورستان‌ها بازار مصرف بسیار گسترده‌ای را برای این دارو و اقلام مشابه آن فراهم کرده است. قدرت شرکت تامین‌کننده داروی زنبور عسل در سال‌های گذشته به حدی بوده که ورود هر فعالی به بازار این دارو در سال‌های گذشته غیرممکن شده است. با وجود نیاز شدید زنبورداران به داروها و سموم جدید جهت مبارزه با این آفت اما واردکنندگان در عمل پس از ارایه درخواست خود به کمیسیون تخصصی، هر روز با دستورالعمل‌های جدید داخلی این سازمان مواجه می‌شوند و در نهایت بدون آنکه توفیقی در دریافت مجوز واردات داشته باشند؛ ناگزیر می‌شوند بازار را به حریف قدر خود واگذار کنند. اگر از مساله منع فعالیت سایر واردکنندگان و فعالان بازار هم چشم‌پوشی کنیم؛ از موضوع کیفیت داروی عرضه‌شده و اثراتی که در تولید عسل سالانه کشور گذاشته است، نمی‌توان به‌راحتی گذشت.
کاهش تولید عسل داخلی تا 80درصد نسبت به سال گذشته خبری است که عفت رییسی‌سرحدی رییس اتحادیه زنبورداران عنوان می‌کند. عامل این اتفاق هم ایجاد مقاومت در زنبورها نسبت به دارویی (آپیستان) عنوان می‌شود که به‌طور انحصاری در بازار وجود دارد. هرچند حبیبی مدیرکل دفتر دارو و درمان سازمان دامپزشکی این دارو را بهترین دارو برای مبارزه با کنه واروا می‌داند، اما زنبورداران از از‌بین‌رفتن اثربخشی آن صحبت می‌کنند.
در حال حاضر به دلایل خاصی که سازمان دامپزشکی حاضر به تشریح آن نیست، همچنان تنها دارویی که در بازار برای این آفت حرف اول را می‌زند؛ آپیستان است.
فعالان حوزه دارو معتقد به کارشکنی سازمان دامپزشکی هستند
یکی از فعالان حوزه واردات دارو در گفت‌وگو با «شرق» می‌گوید: سال پیش درخواست واردات یک داروی جدید به نام اکو استاپ را به سازمان دامپزشکی ارایه کرده‌ایم اما صدور مجوز واردات در بوروکراسی این سازمان معطل مانده است.
وی که سال‌ها در زمینه واردات داروهای مختلف دامی تجربه دارد، اظهار می‌کند: طبق قانون داخلی سازمان دامپزشکی، هر داروی جدید باید در کمیسیون تخصصی این سازمان مورد بررسی قرار گرفته و پس از تایید نسبت به واردات آن اقدام شود اما در مورد داروی زنبورعسل این چرخه با حلقه‌های جدیدالتعریف سازمان مواجه شده و هر روز با دستورالعمل داخلی جدیدی روبه‌رو می‌شود. این کارشناس حوزه دارو می‌افزاید: در شرایط سخت تحریم، موفق به عقد قرارداد با یکی از کمپانی‌های معتبر اتحادیه اروپا در بلغارستان جهت تامین سم مورد نیاز زنبورداران شدیم اما با وجود تلاش برای تامین دارویی که فقدانش، تولید عسل را به یک‌سوم رسانده است؛ سازمان دامپزشکی برای خرید این محصول مجوز صادر نمی‌کند. سازمان دامپزشکی برای واردات داروی اکواستاپ پس از ماه‌ها سر دواندن متقاضیان، به دلایل نامعلوم طبق یک دستورالعمل داخلی و برخلاف ضوابط موجود در این سازمان، دستور پیگیری مجدد سوابق و طی‌کردن دوباره راهی که از هفت‌ماه پیش پیموده شده را صادر کرده است. وی توضیح می‌دهد: مطابق قوانین سازمان دامپزشکی در مرحله نخست ثبت یک محصول، فرم ارزیابی آن کالا به سازمان تحویل داده می‌شود تا در کمیسیون ثبت سموم مورد بررسی قرار گیرد. پس از این بررسی، دستور ورود یا منع ورود محصول مزبور صادر می‌شود اما در ماه‌های گذشته با وجود بررسی اولیه ورود سم مبارزه با کنه واروا، دفتر داروی سازمان دامپزشکی دستور بررسی مجدد آن را به شکل اختصاصی صادر کرد. دلیل اعلام‌شده از سوی این دفتر گیاهی بودن ترکیبات این سم است. به‌عقیده مسوولان این دفتر در صورت شیمیایی بودن دارو، منعی برای واردات وجود نداشت!
از مهمترین مسایلی که فعالان این حوزه به‌عنوان مانع اصلی می‌دانند ثابت بودن اعضای کمیسیون تخصصی سازمان دامپزشکی است. ماهیت این کمیسیون به‌گونه‌ای است که در صوت عدم تغییر اعضای آن طی سال‌ها، روابطی بین اعضا و شرکت‌های درخواست‌کننده ایجاد می‌شود که می‌تواند رانت و انحصار به‌دنبال داشته باشد.
در حال حاضر اعضای کمیسیونی که مسوولیت صدور مجوز واردات دارو را در سازمان دامپزشکی برعهده دارند سال‌هاست ثابت مانده‌اند. همین موضوع هم باعث ایجاد شایبه ارتباط خاص این افراد با برخی واردکنندگان شده است. اما به‌رغم تمام این حرف و حدیث‌ها در سال‌های گذشته سازمان دامپزشکی هیچ اقدامی برای اصلاح قوانین داخلی خود درخصوص تغییر اعضای پیشین و تعیین مجدد اعضای کمیسیون تخصصی نکرده است. در حال حاضر شیوع آفت واروا که از سال 63 در زنبورستان‌های کشور آغاز شده است به‌علت عدم وجود عزم ملی همانند از بین بردن سن گندم تاکنون در مزارع پرورش زنبورعسل ماندگار است. آفت واروا که از طریق زنبور نر وارد کندوها می‌شود با مکیدن خود زنبورها باعث نارس‌بودن نوزاد و عدم تولید عسل می‌شود.
تولید عسل 80درصد کم شد
مدیرعامل اتحادیه زنبورداران با اشاره به اینکه میزان خسارت واردشده در سال‌جاری به صنعت زنبورداری حدود هزار‌میلیاردتومان برآورد شده است در این‌باره می‌گوید: امسال از هر کندو و به‌طور متوسط حدود دو کیلوگرم عسل برداشت شده در حالی که این میزان سال گذشته 10کیلوگرم بوده است. به گفته عفت رییسی‌سرحدی طی مکاتبات انجام‌شده با سازمان دامپزشکی این دستگاه متعهد شده است حجم مورد نیاز آفت‌کش را به‌صورت رایگان تامین و در میان زنبورستان‌ها توزیع کند اما این وعده هنوز به مرحله عمل نرسیده است. او می‌افزاید: همچنین اسفندماه سال گذشته طبق ماده ۱۳ قانون بودجه دو‌میلیاردوصدمیلیون‌تومان برای داروی زنبورعسل در نظر گرفته شد اما پس از توزیع ۲۷درصد آن از ادامه توزیع جلوگیری و قیمت دارو هم چهاربرابر شد.
رییسی با بیان اینکه زنبورداران قدرت خرید دارو برای درمان را ندارند تاکید می‌کند: زنبورستان‌های کشور به دلیل عدم درمان در حال نابودی است.
سازمان دامپزشکی چه می‌گوید
با وجود همه این اتفاقات اما وقتی با حبیبی، مدیرکل دفتر دارو و درمان سازمان دامپزشکی صحبت کردیم اوضاع به‌گونه‌ای دیگر تصویر شد. به اعتقاد وی از یک‌ماه‌ونیم پیش، از اتحادیه زنبورداران طی نامه‌ای خواسته‌ایم که نیازهایشان را اعلام کنند اما تاکنون پاسخی از سوی آنها دریافت نکرده‌ایم. ضمن آنکه برای تامین داروی مورد نیاز زنبورداران درخواست همکاری به واردکنندگان داده‌ایم.
حبیبی متذکر می‌شود: با وجود آنکه استعلام عمومی خود را برای داروهایی که کمبودشان در بازار احساس می‌شود؛ آگهی کرده‌ایم اما هنوز درخواستی از سوی واردکنندگان نداشته‌ایم. او در پاسخ به عدم صدور مجوز برای داروی اکواستاپ هم بیان می‌کند: ارایه درخواست هفت‌ماه پیش انجام شده اما به‌دلیل گیاهی بودن آن باید در کمیسیون مجددی بررسی شود. او تاکید می‌کند: تا سه‌شنبه آینده تکلیف واردات این دارو مشخص خواهد شد.
