پیشنهاداتی برای بازنگری در دروس دوره دکترای عمومی دامپزشکی + متن کامل نامه دکتر رسولی

حکیم مهر -  رئیس بخش فارماکولوژی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران در نامه‌ای به معاون آموزش و تحصیلات تکمیلی این دانشکده پیشنهادات اعضای بخش فارماکولوژی را برای بازنگری در دروس و واحدهای دوره دکترای عمومی دامپزشکی منعکس نمود.

متن کامل این نامه به این شرح است :

بسمه تعالی

معاون محترم آموزشی و تحصیلات تکمیلی

با سلام و احترام

 در پاسخ به نامه 1330/آ.م- 4/11/88 در خصوص بازنگری دروس دکترای عمومی دامپزشکی و فهرست واحدهای درسی برنامه پیشنهادی، موضوع در بخش فارماکولوژی مورد بحث قرار گرفت که جمع بندی نظرات همکاران بخش در دو قسمت کلی (بازنگری کلِ دروس دوره دکترای عمومی دامپزشکی) و جزئی (بازنگری دروس فارماکولوژی) ارائه می شود:

با نگاهی به مجموعه دروس دوره دکترای عمومی دامپزشکی (برنامه فعلی و پیشنهادی) مشخص می شود که جهت گیری کلی دوره، تربیت نیروهای انسانیِ (دامپزشکِ) همه فن حریف بوده است تا دانشجو بعد از فارغ- التحصیلی همانند یک پزشک عمومی که به درمان انسان می پردازد به امر طبابت و درمان انواع دامها اشتغال داشته باشد با این تفاوت که در کنار یک پزشک چندین کادر پزشکی و پیراپزشکی مانند دکتر داروساز، متخصصان آزمایشگاه، رادیولوژی، تغذیه، فیزیوتراپ و ...، وی را در امر طبابت یاری می کنند. با توجه به دولتی بودن خدمات دامپزشکی در زمان تدوین برنامه فعلی (حدود 30 سال قبل)، برنامه آموزشی فعلی برای رفع نیازهای آن هنگام تا حدی مناسب بوده اما با گذشت زمان، تغییر شرایط اجتماعی و افزایش فارغ التحصیلان این رشته، انتظارات بالقوه و بالفعل از دامپزشکان تغییر کرده و نیاز است تا بازنگری اساسی در آموزش دامپزشکی صورت پذیرد و این بازنگری با کم و زیاد کردن 1 یا 2 واحد به دروس موجود و یا جابجایی و تغییر عناوین دروس، راهگشا نخواهد بود و در عمل مشکلی را از سیستم آموزشی و بالتبع از دامپزشکی کشور نخواهد گشود.

برای بازنگری دروس دوره دکترای عمومی دامپزشکی در درجه اول، نیاز است تا تعریفی دوباره از رشته دامپزشکی، جایگاه و توانایی های فارغ التحصیلان این رشته و همچنین توجه به نیازها وانتظارات جامعه صورت گیرد. آنچه مسلم است دامپزشکان در عرصه های مختلف مرتبط با حرفه دامپزشکی (از جمله ارائه خدمات  بهداشتی و مدیریت مراکز پرورش دام، طیور و آبزیان، مسئولیت فنی در کشتارگاهها، کارخانه های فرآورده های دامی، آزمایشگاههای تشخیص دامپزشکی، شرکتهای تولید، توزیع، صادرات و واردات داروهای دامپزشکی و مواد بیولوژیک و همچنین مراکز تحقیقاتی، دانشگاهها و درمانگاه های تشخیص و درمان دام) اشتغال دارند اما بخاطر نداشتن مهارت کافی و عدم اعتماد به نفس لازم، که بطور عمده ناشی از سیستم آموزشی نامناسب است، از کارآیی لازم بی بهره اند. در این راستا بسیاری از فارغ التحصیلان، مدت طولانی تحصیل خود را، از دست رفتن عمر خود و سرمایه کشور  و عملا" بیهوده تلقی می کنند.

بعبارت دیگر می توان ادعا کرد که در دهه های گذشته اکثر دامپزشکان به امور درمانی می پرداختند و تنها درصد کمی از آنها به سایر امور اشتغال داشتند، در حالی که اکنون می توان گفت که این وضعیت معکوس شده و درصد بالایی از فارغ التحصیلان به امور غیر درمانی می پردازند. متاسفانه در بازنگری پیشنهادی اخیر نه تنها به این موضوعات توجه نشده بلکه نتیجه نهایی این بازنگری افزایش واحدهای دوره بالینی بوده است.

با توجه به مطالب فوق اعضای بخش فارماکولوژی پیشنهادات خود را به شرح زیر اعلام می دارند:

الف- بازنگری اساسی:

بجای تربیت یک دامپزشک عمومیِ همه فن حریف، که عملا" هیچ حرفه ای را بخوبی فرا نمی گیرد پیشنهاد می شود در همین مدت شش سال به تربیت دامپزشکانی با گرایشهای مختلف مورد نیاز جامعه پرداخته شود. بطوری که دانشجو پس از پایان دوره، لااقل در یک گرایش بتواند مهارت کافی را کسب نماید. مسئله گرایشی بودن رشته های دانشگاهی سالهاست در دوره های کارشناسی سایر رشته ها اجرا می شود، چرا در دوره دکترای دامپزشکی با تنوع گونه های حیوانی و تخصصی بودن موضوعات هر کدام از گونه ها اینچنین عمل نشود؟

 اعضای بخش فارماکولوژی گرایش های دامپزشکی زیر را بعنوان پیشنهاد مطرح می کنند:

1-     دامپزشکی با گرایش بهداشت و بیماریهای نشخوارکنندگان

2-    دامپزشکی با گرایش بهداشت و بیماریهای تک سمی ها

3-    دامپزشکی با گرایش بهداشت و بیماریهای طیور

4-    دامپزشکی با گرایش بهداشت و بیماریهای آبزیان

5-    دامپزشکی با گرایش بهداشت و بیماریهای دامهای کوچک

6-    دامپزشکی با گرایش علوم دارویی

7-     دامپزشکی با گرایش علوم آزمایشگاهی

8-     دامپزشکی با گرایش بهداشت مواد غذایی

9-     دامپزشکی با گرایش بهداشت و بیماریهای حیوانات آزمایشگاهی

  10- دامپزشکی با گرایش علوم بیومدیکال

11- دامپزشکی با گرایش اپیدمیولوژی و بیماریهای مشترک انسان و دام

با ایجاد این گرایش ها، 4 سال اول دوره دکترای عمومی دامپزشکی بصورت مشترک و 2 سال آخر بصورت گرایشی دنبال می شود. بطوری که می توان از  لیست واحدهای پیشنهادی (واحدهای اختیاری 19 واحد، پایان نامه 6 واحد، کارآموزی 6 واحد و 11 واحد کارورزی مندرج در واحدهای اجباری) در مجموع 42 واحد را از کل واحدهای دوره جدا کرد و با یک سری تغییرات اندک در بقیه واحدها، 2 سال آخر را بصورت گرایشی دنبال نمود. بنابراین، ضمن اینکه در آموزش عمومی دامپزشکی تغییر اساسی ایجاد نمی شود، دانشجویان با سپری کردن 2 سال آخر در یکی از گرایش های مورد علاقه خود، دانش و مهارت بیشتری در حرفه خود کسب می کنند.

بدیهی است با اجرای این برنامه خواسته های همکاران گروه علوم درمانگاهی ازجمله پیشنهاد دروس جدید تکنولوژی تولید مثل، بیماریهای پستان، لنگش در نشخوارکنندگان، واحدهای اضافه شده به دروس بیماریهای درونی دامهای بزرگ و کوچک و ...، به نحو مطلوب تری تامین خواهد شد.

ب- بازنگری جزئی (دروس فارماکولوژی)

در ارتباط با دروس فارماکولوژی چند نکته قابل ذکر است:

1-      تعداد واحدها:

بر اساس فهرست دروس پیشنهادی: درس فارماکولوژی1 (3 واحد نظری)، فارماکولوژی2 (2 واحد نظری و 1 واحد عملی) و فارماکولوژی بالینی (2 واحد نظری- اختیاری)، ملاحظه میشود که یک واحد از درس فارماکولوژی 1 که حدود 10 سال است بصورت 4 واحد نظری در دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران اجرا     می شود حذف شده و 2 واحد نظری فارماکولوژی بالینی بصورت اختیاری پیشنهاد شده است. نظر اعضای بخش این است که اگر بنا بر بازنگری جزیی و غیر اساسی دوره مطابق برنامه پیشنهادی باشد، در صورتی که درس فارماکولوژی بالینی بصورت اجباری درآید تعداد واحدهای مربوط به فارماکولوژی مطلوب است. مع ذالک اگر قرار شد درس فارماکولوژی بالینی بصورت اختیاری باقی بماند، اعضای بخش اصرار دارند برنامه فعلی،4 واحد نظری فارماکولوژی یک و 3 واحد فارماکولوژی دو (جمعا"  7 واحد) به قوت خود باقی باشد.

بدیهی است چنانچه مقرر گردید بازنگری اساسی دوره نظیر آنچه در بالا بیان شد اجرا شود، درس فارماکولوژی بالینی تنها برای گرایش های مرتبط الزامی خواهد بود.

2-      زمان ارائه دروس فارماکولوژی

با عنایت به این که درس فارماکولوژی یکی از دروس حد واسط علوم پایه و علوم بالینی است بایسته است که در موقع مناسب خود ارائه شود. نامناسب بودن زمان ارائه دروس فارماکولوژی بویژه فارماکولوژی 2 یکی از مشکلات همیشگی بخش بوده و در سالهای گذشته بارها تغییر زمان ارائه آن درخواست شده است. بنظر اعضای بخش، زمان ارائه درس فارماکولوژی 1 بعد از اتمام درس فیزیولوژی 2 و زمان ارائه درس فارماکولوژی 2 بعد از اتمام دروس باکتری شناسی، انگل شناسی و قارچ شناسی مناسب است. زمان ارائه درس فارماکولوژی بالینی هم پس از اتمام دروس بیماریها و همزمان با ارائه واحدهای عملیات درمانگاهی پیشنهاد می شود. لازم بذکر است که سرفصلهای درس فارماکولوژی بالینی با جزییات لازم تهیه شده است که در صورت لزوم تقدیم خواهد شد.

3-       در مورد واحد عملی درس فارماکولوژی موکدا" پیشنهاد می شود که بصورت یک درسِ مستقل از فارماکولوژی 2 ارائه شود.

دکتر علی رسولی، رئیس بخش فارماکولوژی