بررسی وضعیت دامپزشکی استان مرکزی (+جوابیه روابط عمومی اداره کل دامپزشکی استان مرکزی)

استان مرکزی دارای قابلیت هــای فراوان در صنعت دامپروری اســت. باتوجه به گفته مسـئولین این اســتان در حوزه کشــاورزی و دامپروری حرفهای زیادی برای گفتن دارد، به طوری که علاوه بر تامین نیاز مردم استان در بسیاری از اقلام درصدی از نیاز کشــور را نیــز تامین می کند.

اســتان مرکزی به واســطه قرار گرفتن میان رشته کوه هــای البرز و زاگرس، تنوع اقلیمی و آب هوایی اســتان که ناشی از نوسانات ارتفاعی آن است و همچنین میزان بــارش باران در فصول مختلف دارای یکی از غنی ترین مراتع طبیعی ایران است و برای پرورش انواع دام و طیور و حتی پرورش زنبور عسل بسیار مناسب است.

متاسفانه چالش های پیش روی این صنعت فراوان اســت و هر از گاهی بی ثباتی در مدیریت های دولتی و تصمیم گیری هــای غلط این صنعت را دچار بحران می ســازد وعلی رغم حمایت های تعریف شده در قوانین و چشم اندازها، همچنان از نبود زیرســاخت ها، عدم مدیریت منسجم و پایدار، سطحی نگری به مسائل پایه ای و کلان، فقدان اولویت بندی در برنامه ریزی ها و ... رنج می برد.

همین موضوع بهانه ای شــد تا به منظور بررســی وضعیت دامپزشکی اســتان با برخی از مدیران و کارشناسان این حوزه به گفت و گو بنشــینیم که حاصل آن در ادامه می آید.

گفتگو با «دکتر سید سعید حسینی» مدیر کل دامپزشکی استان مرکزی:

با توجه به این مســئله مهم بر آن شدیم که به گفت و گو با مدیرکل دامپزشــکی استان مرکزی بپردازیم. هر چند در ابتدای مصاحبه با واکنش سرد ایشان مواجه شــدیم به طوری که دکتر حســینی در ابتدا گفت: از روزنامه هایی که خط مشــی سیاسی دارند بیزارم. یک نشریه استانی گزارشی سیاسی در خصوص دامپزشکی چاپ کرد که شکایتی از نشریه کردیم و باعث شد نشریه مذکور به اشتباه خود پی ببرد.

مدیرکل دامپزشکی استان مرکزی در ادامه بیان کرد: اکثــر مدیران خود را ملزم به پاســخگویی نمی بینند و بایدی وجود ندارد که مدیر پاسخگو باشد. وی تب برفکی را بزرگترین چالش بهداشــت استان دانست و اظهار کرد: این بیماری مســئله جدیدی نیست و مردم در مورد این بیماری شــناخت دارند. این بیماری همیشه بوده است. اما بسته به شرایطی که پیش می آید شدت و ضعف پیدا می کند.

مدیر کل دامپزشکی ادامه داد: سال 88 و اوایل سال 89 در استان های شرقی بیماری تب برفکی شیوع پیدا کرد و آمار آن در استان افزایش داشته و قاچاق دام باعث این موضوع می شود، اما در حال حاضر این روند در حال کاهش است. در حــال حاضر با اقداماتی که انجام می شــود از جمله واکسیناسیون، ضدعفونی کردن مکان دام ها، قرنطینه از شیوع بیماری جلوگیری می کنیم.

دکترحســینی اظهار کرد: امسال نسبت به سال های قبل قاچاق دام کمتر شــده و این موضوع باعث کمتر شدن بیماری های دامی در سطح استان شده است. وی با اشــاره به اینکه بزرگترین صنعت بعد از نفت صنعت دام و طیور است گفت: به عنوان دامپزشکی باید آن را حفظ کنیم و تولیدات را بیشتر کنیم. حســینی تصریح کرد: مهمترین اهداف ما بهداشت عمومی و ســلامت جامعه اســت و با توجه به اینکه50 درصد از بیماری های انســان منشــأ دامی دارد باید با جلوگیری از انتقال و ســرایت بیماری آن را کنترل می کنیم.

مدیرکل دامپزشــکی اســتان در پاســخ به فروش غیرمجاز آبزیان توسط خودروهای غیربهداشتی در سطح شهر گفت: در ســاعات اداری ما نظارت کافی داریم اما ســاعات غیراداری اگر اتفاقی بیفتد مقصر نیستیم. البته من مــی توانم این موضوع را تکذیب کنم که هیچگونه فروش غیرمجاز در سطح شهر وجود ندارد. وی در ادامــه در خصوص فروش ماکیــان زنده در برخی از محله های اراک اظهار کرد: ما از طریق نیروی انتظامی، شهرداری و حتی محیط زیست اقدام کرده ایم، اما متأســفانه با عقایدی که برخی مردم دارند موفق به جمع کردن این مشاغل نشدیم.

دکترحســینی با بیان این مطلب که مدیر دامپزشکی باید مدیر فنی باشد اضافه کرد: همانطور که من بارها مدیران زیردستم را در شهرستان ها جابه جا کرده ام. مدیر مافوق من اگر بهتر از من را پیدا کرد باید من را عوض کند. وی با اشاره به اینکه نیروی انسانی بهتر است بومی باشــد بیان کرد: از جمله مشــکلات دامپزشکی کمبود نیروی انســانی و کارشــناس و کمبود اعتبارات است و مســئول ارشد اســتان باید نگاه ویژه ای به دامپزشکی داشــته باشد، چرا که برای پیشــگیری از بیماری ها باید چند قدم جلوتر باشیم و تأمین اعتبار برای ما حیاتی است.

مدیرکل دامپزشــکی استان گفت: بیماری تب مالت مهم ترین بیماری بین انسان و حیوان است که مستقیم بر انســان اثر می گذارد. باید در این خصوص پوششمان را بالاببریم تا مبتلایان انسانی به تب مالت کاهش پیدا کند. حســینی در پایان به تولیدکننده هــا توصیه کرد: با مأمورین دامپزشکی همکاری بیشتری داشته باشند و اگر نقض مقرراتی را شــاهد بودند بــه ما گزارش دهند و به مصرف کننده ها تأکید کرد از فرآورده هایی استفاده کنند که شرایط نگهداری درست داشته باشند.

گفتگو با «دکتر علی رضایی پور» رئیس نظام دامپزشکی استان مرکزی:

دکتر رضایی پور در مصاحبه با روزنامه عطر یاس گفت: سیاســت های دولت تدبیر و امید در حوزه کشاورزی از جمله دامپزشکی امیدوارکننده است. با ایجاد تحول در امور و برنامه ریزی مناسب می توان شاهد رونق هر چه بیشتر بخش های مختلف کشاورزی از جمله دامپزشکی بود. کشاورزی، بویژه بخش دامپزشکی براساس رهنمودهای رهبر معظم انقلاب اسلامی به عنوان یکی از محورهای مهم توسعه اقتصادی، حافظ استقلال کشور و ضامن امنیت غذایی به شمار می رود. توجــه مناســب بــه این بخــش موجب خودکفایی در تولید محصولات و زمینه ســاز حضور کشورمان در بازارهای جهانی می شود. تمام تلاش مســئولین در حوزه کشاورزی به کار گرفته شــده تا با سیاستگذاری و ایجاد زیرساخت ها و برنامه های مورد نیاز، بستر لازم برای توسعه کمی و کیفی محصولات در کشور فراهم شود. برای دستیابی به این هدف، باید بر روی توان نظام دامپزشکی نیز حساب باز کرد.

رئیس شــورای نظام دامپزشــکی اســتان مرکزی در گفتگــوی اختصاصی با عطریاس با بیان مطالب فوق اظهار داشــت: با توجه به محدودیت های کشــور در زمینه آب و خاک، با این شــرایط برای تامین علوفه و تغذیه دام و تولید گوشــت و پروتئین مورد نیاز مردم باید برنامه و فکر اساسی داشته باشیم. بی توجهی به اســتفاده مناسب از ظرفیت های موجــود، از جمله در بخش کشــاورزی موجب از دســت رفتن فرصت ها برای توسعه و پیشرفت کشور خواهد شد. بر این اســاس، ســازمان نظام دامپزشکی کشــور نیز اســتفاده از همه ظرفیت ها را در دستور کار خود قرار داده است. تاکیــد برتلاش برای تحقــق برنامه های مربوط به حوزه دامپزشکی در سند چشم انداز ۱۴۰۴و تحقق برنامه های مربوط به این سند، نیازمند برنامه ریزی و هدف گذاری مناسب است. تامین امنیت غذایــی جز برنامه ریزی های سند چشــم انداز ۱۴۰۴ اســت و برای تحقق این موضوع باید ســاختارهای پژوهشی خود را اصــلاح کنیم و با انجــام امور تحقیقاتی به مقابله با مشــکلات این حوزه از جمله بیماری ها که یک تهدید در حوزه دامپزشکی به شمار می روند، برویم.

نقش دامپزشکی در بهداشت محصولات دامی و ســلامت جامعه بســیار با اهمیت می باشد و باید برای افزایش ماندگاری محصولات دامی، کاهــش ضایعات و ارتقای کیفیت آن ها نیز تلاش کنیم. وظیفه اصلی ما در حوزه دامپزشــکی تامین سلامتی مردم است که اگر به این موضوع بی توجه باشیم، آســیب جدی به تولید و اقتصاد کشور وارد می شود.

رضایــی پور در ادامه گفت: ســازمان نظام دامپزشکی کشور دارای ۳۱ هزار نفر عضو می باشد. در استان مرکزی ما حدود 600 نفر عضو داریم. این قشربزرگ جزء فرهیختگان جامعه هستند که خدمات گستردهای به بخش اقتصاد و سلامت ارائه می کنند. در حال حاضر دراســتان مرکزی 42 مرکز درمانی دامپزشــکی، 36 داروخانه دامپزشکی، 25 مرکز مایه کوبی و واکسیناسیون و 5 شرکت پخش دارو و مواد بیولوژیک و 21 شرکت تولید داروهای دامپزشکی و 8 باب کشتارگاه طیور و بالغ بر 140 واحد تولید و اســتحصال فرآورده های خام دامی در اســتان فعال می باشند که اعضاء نظام دامپزشکی حضور فعال و موثر در این واحد ها دارند.

وی ادامه داد: ســازمان نظام دامپزشــکی ظرفیت بسیار بالایی در خدمت رسانی به مردم در حوزه های تولید و سلامت دارد که حفاظت از این سرمایه ها یک وظیفه است. اولویتهــا و برنامه های در دســت اقدام سازمان نظام دامپزشکی، افزایش ثروت، ارتقاء توانمنــدی ها در حوزه تولید و اصلاح برخی از قوانین و مقررات مربوط به حوزه سازمان نظام دامپزشکی می باشد. تصویب قوانین و مقررات جدید در سازمان نظام دامپزشکی در سال های اخیر، از جمله در بخش صدور پروانه های تولیدی ماده ۵ قانون جامع دامپروری، صدور مجوز کلینیکها ماده ۲ قانون بهره وری بخش کشــاورزی و ماده ۱۹ قانون تشکیل سازمان نظام دامپزشکی کشور را می توان به عنوان نقطه عطف در خدمت رسانی مطلوب دانست. این قوانین در جهت تسهیل در خدمات فنی و انتقال دانش به واحدهای تولیدی است.

وی خاطر نشــان ساخت: قوانین و مقررات، ســاختارها و اجرا، نقطه ضعف هایی دارد که با مرتفع کردن آن می توان فرصت ها را به عمل تبدیل کرد و به توسعه پایدار رسید. با بکارگیری بســترهای مناســب تعامل، هماهنگی، تحرک و انگیزه بالای اعضای نظام دامپزشکی خواســتار برداشتن گام های بلند و جدی در راستای رشد و شکوفایی امنیت غذایی هستیم. وی در پایان اشاره کرد که اصلاح و بهبود فرایندهــا در تولید محصوالت دامی در تحقق اقتصاد مقاومتی بسیار موثر است.

گفتگو با «دکتر روزبه شباک» مدیر اسبق طیور اداره کل دامپزشکی استان مرکزی و کارشناس دامپزشکی:

دکتــر شــباک در گفت و گو با عطریاس در تشــریح اهمیت صنعت دامپــروری در چرخه اقتصادی گفت: طبق آمارهای رســمی، ســهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص ملی حدود 25 درصد اســت که از این میزان، 45 درصد مربوط به دامپروری است. با این تفسیر حدود 11 درصد از تولید ناخالص ملی از دامپروری تأمین می شود و این صنعت از سطح اشتغالزایی بسیار بالایی برخوردار است. در جمعیتهــاى توســعه یافتــه امــروزی، در هر سطحى از نظر پیشــرفت و فعالیتهاى آنها دامپرورى و محصولات دامى داراى اهمیت خاص اســت. صنعت دامپروری به عنوان یکی از زیرمجموعه های زراعت در سطح جهانی و بین المللی از رشد و گسترش چشمگیری برخوردار بوده و نقش کارآفرینی آن ، ایجاد ارزش افزوده، تغذیه بشــر، سلامت انسان و جامعه و به طور کلی تأثیر بی بدیل آن در اقتصاد باعث شــده همواره مورد حمایت و توجه دولت ها و کشــورهای توســعه یافته یا در حال توسعه قرار گیرد.

وی، در بررسی پتانسیل تولیدی استان مرکزی، اظهار کرد: این استان به واسطه موقعیت جغرافیایی خود، توان و پتانســیل بالایی در پرورش دام و طیور دارا است و به ویژه در دام پرواری که ســال هاســت تولید این دام در برخی مناطق اســتان نظیر فراهــان و داوود آباد صورت می گیرد. این دام پرواری از استان های غربی کشور وارد اســتان مرکزی می شود و پرورش می یابد. تولید چه در زمینه دام و چه در زمینه طیور حتی مازاد اســتان است و این تولید مازاد به استان های همجوار حتی استان تهران که مصرف کننده اصلی است ارسال می شود.

دکترشباک در تشریح ظرفیت های استان در صنعت طیور،گفت: اســتان مرکزی با وجود 650 واحد پرورشی طیور بخش قابل ملاحظه ای از ایجاد ارزش افزوده صنعت را به خود اختصاص داده اســت و توان تولید بالا، دستیابی به تولید مازاد را به همراه داشــته و ایــن مازاد تولید در زمینه طیور گوشتی و طیور تخم گذار به سایر استان ها صادر می شود. حتی در زمینه مزارع مرغ مادر هم استان مرکزی 17 تا 18 واحد مرغ گوشــتی مادر دارد که تخم مرغ نطفه دار تولید می کنند و تخم مرغ برای تبدیل به جوجه یکروزه شدن به استان های شمالی کشور فرستاده می شوند. همچنین برخی واحدهای طیور، مرغ مــادر و واحدهای تخم گذار که تولید تخم مرغ تجاری دارند به کشورهایی نظیر عراق، آذربایجان و ارمنستان صادرات محصولات گوشت مرغ، تخم مرغ و جوجه یکروزه دارند و صادرات پای مرغ به کشور چین هم از دیگر مصادیق صادرات استان است.

وی در خصوص اســتفاده از این پتانســیل استان در ســال های اخیر گفت: این پتانســیل در دولت گذشته دستخوش مشکلاتی شد و در این میان بیشترین آسیب به واحدهای صادرکننده وارد شــد، چرا که گاهاً با بسته شــدن مرزها به دلایل سیاســی و وضع قوانین دست و پا گیر، تولیدکننده قادر نبود به تعهدات خــود در مقابل مشــتری عمل و در زمان تعیین شــده محصول خود را صادر کند و به این ترتیب بازار هدفی را که با زحمت به دست آورده بود از دست می داد. به طور مثال، در صادرات تخم مرغ به کشور عراق که بازار هدف ما محسوب می شد، کشور ترکیه جای ایران را گرفــت. بنابراین زمانیکه سیاست های کلان کشور به سمت و سوی غیر کارشناســی می رود، بدون شــک این امر در لایه های پایین مدیریتی هم مشهود است و نمی توان تصمیمات غلط در کلان را بدون اثر در لایه های پایین دستی دانست.

دکتر شباک در تشــریح وضعیت دامپروری استان مرکزی طی سال های اخیر، اظهار کرد: استان مرکزی به عنوان چهارراه مواصلاتــی دارای موقعیت خاصــی به لحاظ جغرافیایی اســت. با توجه به این امر شیوع بیماری های مختلف دامی در این منطقه امری طبیعی است، بنابراین این منطقه از الگوی کشوری پیروی می کند و گسترش بیماری در استانهای مجاور سبب ایجاد بیماری در استان مرکزی هم خواهد شد.
اســتان مرکــزی در بخش دامی بــا بیماری های مختلفی از جمله تب برفکی، بروسلوز در دام، کمپلکس بیماریهای تنفســی طیور و ... مواجه است؛ بطور مثال در هفته اول خرداد، بیماری لمپی اسکین از استانهای غربی کشور شروع و پس از گذشــت چند هفته نزدیک به ده اســتان کشــور را درگیر نمود. آنچه در این میان مهم اســت مدیریت صحیح و طریقه برخورد با بیماریست وگرنه کســی نمی تواند ادعا کند که بیماری دامی وجود ندارد. شیوه دامپروری کنونی با توجه به تراکم ایجاد شده در پرورش، مستعد بیماری است. اگر چه شعار پیشگیری همواره مورد نظر مباحث کارشناسی است اما در برخورد با بیماریهای دامی، واکنش سریع در برابر گسترش بیماری و کنترل عارضه اهمیت دو چندانی پیدا می کند.

وی افــزود: در مباحث دامپروری و یا دامپزشــکی، توسعه پایدار و حرکت به سمت تولید بر اساس پتانسیل های استان و اســتفاده بهینه از منابع، همچنین کنترل و مبــارزه با بیماریهــای دامی نیازمند بهــره گیری از کارشناســان توانمند است. به طور مثال استان مرکزی با توجه به شــرایط اقلیمی و حمل و نقل دام در تماس با بیماری تب برفکی در گاوهای شــیری و پرواری است. این بیماری بســیار عفونی و به شدت واگیر دار است که به لحاظ شدت خســارت اقتصادی یکی از موانع اصلی در تامیــن بهداشــت و تولید دام و فــرآورده های دامی محسوب می شود و مهار مشکلی دارد، اما ااطلاع رسانی به موقع در مورد گســترش بیماری، واکسیناسیون، عدم تردد و کنترل دام می تواند راهکارهای اساسی در شیوع بیماری باشد.

سرپرست اســبق طیور اســتان در ادامــه گفت: در ســالهای اخیــر بــا ایجاد سیاســت های غلط و بی ثباتــی در بازار نهــاده ها و محصول تولیــدی موجب شــده تا تولید کننــدگان از گردونــه خــارج گردند و یا بــا حداکثر ظرفیــت تولید نکنند. در ایــن میان علاوه بر مدیریــت تیم فنی نقش بسزایی را پیشبرد اهداف ایفا می کند.

دکتر شــباک در پایــان ابراز داشــت