حکیم مهر - به مناسبت هفته سلامت و با توجه به شعار امسال روز جهانی بهداشت (سلامت و شهرنشینی) یادداشت مدیرمسئول حکیم مهر به نقل از سایت پارسینه با عنوان (نقش فراموش شده دامپزشکان در سلامت شهری) بازخوانی و تقدیم بینندگان محترم حکیم مهر می گردد :
هفتم آوریل (18 فروردین) هر سال به نام روز جهانی بهداشت نامگذاری شده و آخرین شنبه همین ماه (24 آوریل) هم روز جهانی دامپزشکی است. از آنجایی که امسال شعار روز جهانی بهداشت و به دنبال آن هفته سلامت در کشورمان بر سلامت شهرنشینان (سلامت و شهرنشینی) تمرکز یافته و روز جهانی دامپزشکی هم در سالجاری شعار خود را بر همکاری بیش از پیش دامپزشک و پزشک برای تأمین سلامت جامعه بنا نهاده ، بطور مختصر مروری بر نقش دامپزشکان در تأمین سلامت شهرنشینان خواهیم داشت.
در ابتدا لازم است بدانیم رشته دامپزشکی در کشورمان سه مقطع اصلی دانشگاهی دارد. عده‌ای از دانشجویان با طی دوره دو ساله در مقطع کاردانی دامپزشکی ، برخی با گذراندن دوره چهار ساله در مقطع کارشناسی علوم آزمایشگاهی دانشآموخته می‌شوند و بعضی هم پس از شش سال تحصیل به درجه دکتری دامپزشکی نائل می‌آیند. بدیهی است دکتر دامپزشک مسئولیت اصلی تیم پیشگیری ، درمان و نظارت بهداشتی را به عهده دارد و بقیه با عنوان (سایر رده‌های دامپزشکی) اعم از کاردان و تکنسین و غیره زیر نظر وی به فعالیت می‌پردازند. هرگونه فعالیت درمانی و واکسیناسیون هم مستلزم اخذ پروانه از سازمان دامپزشکی کشور بعنوان ناظر عالی و حاکمیتی است و البته روند اجرایی صدور پروانه نیز اخیراً به سازمان نظام دامپزشکی بعنوان ناظر صنفی این حرفه سپرده شده است.
آنچه معمولاً پس از شنیدن عبارت دامپزشک به ذهن متبادر می‌شود وظیفه درمان بیماریهای حیوانات است که گرچه وظیفه‌ای بسیار ارزشمند ، اخلاقی و مهم است اما وظایف بسیار مهم دیگری هم به عهده دامپزشک گذاشته شده که آشنایی با این وظایف نقش دامپزشکان در تأمین سلامت شهرنشینان را بیشتر نمایان می‌سازد.
پیش از شرح این وظایف خوب است بدانیم دکتر دامپزشک توانایی رسیدگی به امور معاینه ، پیشگیری و درمان بیماریهای حدود 60 گونه حیوان اعم از دام‌های بزرگ (شامل گاو ، گوسفند و بز ، اسب ، شتر و غیره) ، حیوانات خانگی (نظیر سگ ، گربه و غیره) ، پرندگان (اعم از طیور صنعتی نظیر مرغ گوشتی و تخمگذار و پرندگان خانگی نظیر طوطی ، قناری وغیره) ، خزندگان ، آبزیان (نظیر ماهی) و غیره را دارد و قادر است اعمال جراحی مختلف نظیر سزارین ، ارتوپدی ، دستگاه گوارش ، چشم و غیره را انجام دهد. هم اکنون تعداد قابل توجهی هم در رشته‌های متعدد فوق دکترا (تخصص) نظیر جراحی ، مامایی و بیماریهای تولید مثل ، بیماریهای داخلی ، رادیولوژی و سونوگرافی و غیره مشغول به تحصیل هستند.
یکی از وظایف مهم دامپزشکان در ارتباط با سلامت شهرنشینان ، تلاش برای پیشگیری از بروز و شیوع بیماریهای قابل انتقال بین حیوان و انسان است. از آمارهایی نظیر اشتراک نیمی از عوامل بیماریزای انسانی با حیوانات و منشاء دامی نزدیک به هفتاد درصدی بیماریهای نوپدید که بگذریم حتماً نام بیماری‌هایی نظیر تب مالت ، هاری ، کیست هیداتید و نظایر آن را شنیدهاید و کافی است بدانید کنترل این بیماریها مرهون تلاش دامپزشکان است.
از دشوارترین شرایط کار در مرزهای کشورمان به ویژه در زمستان و سرمای زیر صفر درجه برای پایش مستمر و نظارت بر مبادی ورودی و ضدعفونی وسایل حمل و نقل برای جلوگیری از بروز آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان گرفته تا تلاش بی وقفه در واکسیناسیون حیوانات خانگی علیه بیماری هاری و تجویز داروها و اقدامات پیشگیرانه برای پیشگیری و درمان بیماریهای مختلف عفونی و انگلی قابل انتقال از حیوان به انسان طیف وسیع نقش دامپزشکان در تأمین سلامت شهرنشینان را روشن می‌سازد.
برای هر خانواده از صبح تا شام و حداقل در سه وعده اصلی غذایی بسیار مهم است که مواد غذایی را سالم دریافت و مصرف کند. اگر بخواهم نقش دامپزشک در تأمین بهداشت مواد غذایی را توضیح دهم باید به عبارت مشهور (از مزرعه تا چنگال یا میز غذا) اشاره کنم. بسیاری از مردم در شهرها اطلاع ندارند که آنچه در سفره آنان با منشاء دامی وجود دارد و با خاطری آسوده از سلامت و بهداشت ماده غذایی آن را مصرف میکنند حاصل نظارت و تلاش مستمر دامپزشک است.
انواع گوشت از گاو و گوسفند گرفته تا مرغ و ماهی و منابع پروتئینی دیگر و همچنین شیر و انواع فرآورده‌های لبنی که حجم عمده‌ای از غذای روزانه مردم را از صبحانه تا شام تشکیل میدهند با نظارت مستقیم دامپزشکان به دست مصرف‌کننده می‌رسند. حضور دامپزشکان حتی بصورت شبانه در کشتارگاه‌ها و بازرسی و نظارت‌های روزانه و مستمر آنان از مزارع پرورش انواع دام ، طیور و آبزیان و پایش مداوم وضعیت بیماریهای قابل انتقال از انواع حیوانات به انسان و نظارت‌های مداوم بر مراکز تولید ، عرضه و بسته‌بندی انواع مواد پروتئینی و غذایی با منشاء دامی مؤید نقش بسیار مهم و پررنگ دامپزشکان در تأمین سلامت شهرنشینان است.
گرچه سعی بر این بود بطور مختصر به نقش دامپزشکان در تأمین سلامت شهرنشینان اشاره شود اما این اختصار نباید به غفلت از نقش دامپزشکان در تحقیقات علوم پایه پزشکی منجر گردد. حضور مؤثر بسیاری از دامپزشکان در مؤسسه واکسن و سرم سازی رازی و خدمات برخی از آنان نظیر مرحوم پروفسور میرشمسی یا استاد دکتر شفیعی (چهرههای ماندگار) و سایرین که نقش ارزنده‌ای در ساخت واکسن فلج اطفال و سرخک و غیره و نجات جان کودکان این مرز و بوم داشته‌اند لزوم توجه به این نقش را بیشتر روشن می‌سازد. حضور فعالانه و مؤثر دامپزشکان در مراکز تحقیقاتی نظیر مرکز تحقیقات قلب ، تیم تحقیقات ساخت نای مصنوعی ، پژوهشگاه رویان (ایفای نقش برجسته در تولد حیوانات تراریخته) و غیره تنها گوشه‌ای از زوایای ناشناخته فعالیت این سربازان گمنام عرصه سلامت و بهداشت است.
