حکیم مهر - «در بحث صنایع غذایی، تنوع جزو مهمترین مباحث است. بهترین غذاهای دنیا هم اگر هر روز با یک رنگ و شکل تکراری طبخ شوند، از چشم می‌افتند. برای همین، بشر برای ایجاد تنوع در ظاهر غذا رفت سراغ رنگ‌ها. این روزها رنگهای متعدد غذایی برای ایجاد حق انتخاب بیشتر، زیبایی، تنوع و بازارپسندی در اکثر فروشگاه‌ها عرضه می‌شود...» اینها بخشی از گفته‌های دکتر آراسب دباغ‌مقدم، نایب رییس کمیته تخصصی بهداشت موادغذایی سازمان نظام دامپزشکی درباره رنگ غذاست. اگر می‌خواهید درباره رنگهای مجاز و غیرمجاز غذایی بیشتر بدانید، با ما همراه شوید...
در یک تقسیم‌بندی کلی، رنگ‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند: مجاز و غیرمجاز. رنگهای غیرمجاز برای رنگ کردن قالی و لباس به کار می‌روند و متاسفانه به علت ارزان بودن، کم‌کم راه‌شان را در بین خوراکی‌ها باز کرده‌اند. ناگفته نماند که تولید و عرضه این‌گونه رنگ‌ها در حیطه صنایع غذایی کار عده‌ای سودجو است و شما نمی‌توانید اثری از آنها در بین خوراکیهای استاندارد و دارای پروانه ساخت پیدا کنید. اما رنگهای مجاز، به گفته دکتر دباغ‌مقدم، به سه گروه تقسیم می‌شوند: «گروه اول، رنگهای طبیعی هستند که منشأ آنها گیاهان و مواد طبیعی مختلف است. گروه دوم، گروه مشابه طبیعی که فرمول‌شان شبیه رنگهای طبیعی است اما منشأ شیمیایی دارند و گروه سوم، رنگهای شیمیایی که از پایه به صورت شیمیایی تهیه می‌شوند.»
بیماری‌های رنگی
دکتر دباغ‌مقدم اعتقاد دارد که استفاده مناسب و در حد مجاز از رنگهای مورد تایید نمی‌تواند اثر نامطلوبی روی سلامت افراد بگذارد اما استفاده بیش از اندازه آنها می‌تواند عطر و طعم غذا را تحت تأثیر قرار دهد و سلامت مصرف کننده را به خطر بیندازد. او درباره مصرف رنگهای غیرمجاز خوراکی می‌گوید: «بسته به نوع رنگ، احتمال بروز سرطان، بیماری‌های کبدی و کلیوی در مصرف‌کنندگان وجود دارد و احتمال آسیب دیدن کبد و کلیه به عنوان دو سیستم سم‌زدای بدن، بیشتر از سایر ارگان‌هاست.» او همچنین افراد آسیب‌پذیری مثل کودکان، خانم‌های باردار و سالمندان را بیشتر در معرض خطر به حساب آورده و می گوید: «استفاده از رنگهای غیرمجاز در خوراکیهای کودکانه‌ای مثل بیسکوییت یا یخمک می‌تواند باعث از کارافتادگی کبد کودک یا حتی مرگ او شود. امکان بروز ناهنجاری کودک و سقط جنین هم در مادرانی که مصرف‌کننده رنگهای غیرمجاز هستند، دور از انتظار نیست.»
رنگهای مجاز، رنگهای غیرمجاز
در برخی از کشورها از جمله کشورهای اروپایی، عملیات نظارتی طولانی‌مدتی برای بررسی و تایید افزودنی‌ها وجود دارد. مسوولان نظارتی این کشورها تنها به تایید کالا بسنده نمی‌کنند و چند سال پس از عرضه آن به بازار، مجددا روی آن آزمایش انجام می‌دهند تا در صورت مغایرت با استانداردهای روز، آن را از چرخه تولید خارج کنند. رنگهای غذا هم از این سخت‌گیری‌ها مستثنا نیستند. متخصصان اروپایی در صورت مشاهده هرگونه کاستی در این محصولات، تولید آن را متوقف می‌کنند اما متاسفانه در ایران سیستم نظارت ثانویه‌ای وجود ندارد. شاید این امر به این دلیل باشد که کشور ما در زمینه رنگهای خوراکی بیشتر واردکننده است تا تولیدکننده.
زعفران عربی نخرید!
متاسفانه این روزها زیاد دیده می‌شود که زایران ایرانی اقدام به وارد کردن رنگ غذا با عنوان زعفران عربی از کشورهای حوزه خلیج‌فارس می‌کنند، غافل از اینکه به گفته دکتر دباغ‌مقدم، بار همراه مسافر فاقد تاییدیه وزارت بهداشت است و سوغاتی بدون مجوز یعنی یک بیماری وارداتی! بنابراین اگر دوست ندارید به نزدیکان‌تان بیماری سوغات دهید، از خریدن خوراکیهای مجهول‌الهویه مثل زعفران عربی صرف‌نظر کنید.
حرکت به سمت طبیعت
از دکتر دباغ‌مقدم در مورد آخرین پیشرفت‌های جهانی در زمینه رنگهای خوراکی پرسیدیم و جواب گرفتیم که: «هم‌اکنون دنیا در حال حرکت به سمت خوراکیهای ارگانیک و طبیعی است که کمترین مواد شیمیایی در آنها به کار رفته باشد. مصرف‌کنندگان اروپایی دیگر به فکر پیشرفت در زمینه تولید افزودنی‌های شیمیایی به خوراکی‌ها نیستند و مصرف خوراکیهای دارای رنگ و افزودنی را به حداقل رسانده‌اند.» وی استفاده از موادغذایی طبیعی را به مردم پیشنهاد می‌کند و می‌گوید: «خوشبختانه مسوولان کشور ما هم به فکر تولید محصولات ارگانیک و طبیعی افتاده‌اند و به زودی مرغ و تخم‌مرغ ارگانیک به بازار عرضه می‌شود.» ایشان نقش فرهنگ‌سازی را در مصرف غذاهای ارگانیک و حذف خوراکیهای غیرطبیعی و شیمیایی بسیار پررنگ می‌داند.
طرز تشخیص
رنگهای مجاز و غیرمجازبرای تشخیص مجاز یا غیرمجاز بودن رنگ خوراکی‌تان می‌توانید مقداری از آن را در آب ولرم و در ظرف سرامیکی سفید رنگی حل کنید. اگر رنگ‌تان به سرعت حل شد و ظرف‌تان تغییر رنگ داد (یعنی پس از خالی کردن رنگ از ظرف، باقی‌مانده آن روی ظرف مانده باشد) یعنی اینکه شما دارید از یک رنگ غیرمجاز استفاده می‌کنید.
بروید سراغ رنگهای طبیعی
لازم نیست برای سر و شکل دادن به غذاهای‌تان از رنگهای مصنوعی و مضر استفاده کنید. شناخت و استفاده از رنگهای طبیعی می‌تواند سلامت شما و اعضای خانواده‌تان را تضمین کند . اگر نمی‌دانید چه‌طور این کار را انجام دهید، می‌توانید با این چند رنگ شروع کنید:
استفاده از آب چغندر برای رنگ قرمز
استفاده از آب اسفناج یا جعفری برای رنگ سبز
استفاده از گلرنگ برای رنگ زرد
استفاده از زعفران برای رنگ نارنجی
استفاده از پودر کاکائو برای قهوه‌ای کردن کیک‌ها و شیرینی‌ها
استفاده از شربت‌های خانگی (توت‌فرنگی، آلبالو و به) برای رنگ نوشیدنی‌ها و شیرینی‌ها
عالی بود منون اگه طرزتهیه رنگ سبزروبگین خیلی ممنون میشم 
