حکیم مهر - محققان انستیتو تحقیقات بین‌المللی ماهیان خاویاری دکتر دادمان (وابسته به مؤسسه تحقیقات شیلات ایران) موفق شدند از ماهی «استرلیاد» (Acipenser ruthenus) خاویار پرورشی استحصال کنند.
این‌گونه که بومی آبهای شیرین رودخانه‌های ولگا، اورال، در حاشیه دریای خزر و رودخانه دانوب اروپا می‌باشد در سال 1383 از کشور مجارستان خریداری و در وزن یک تا سه گرم به کشور معرفی شد.
از بدو ورود، این‌گونه در حوضچه‌های بتنی و استخرهای خاکی نگهداری و با غذای دستی پرورش یافتند. پس از یک دوره چهار ساله بیش از 90 درصد ماهیان ماده به بلوغ جنسی رسیدند.
در این طرح تحقیقاتی جمعاً تعداد 200 عدد مولد پرورش یافتند که پس از بررسی‌های فیزیولوژیکی و ارزیابی گنادهای جنسی آنها تعداد 50 نمونه از بهترین ماهیان جداسازی و جهت تکثیر و تولید خاویار انتخاب شدند. از این تعداد، خاویار 18 عدد ماهی ماده استحصال شد.
به گفته محققان، نکته قابل توجه اینکه ماهیان استرلیاد ماده در اوزان بسیار پایین حتی کمتر از یک کیلوگرم خاویار تولید کردند، به طوری که حداقل وزن ماهی ماده 640 گرم و حداکثر آن 984 گرم و میانگین وزنی آنها 807 گرم بود و این ماهیان قادر بودند حداقل 64 گرم و حداکثر 109 گرم و میانگین 85 گرم خاویار تولید نمایند. به عبارت دیگر میانگین خاویاردهی ماهی استرلیاد در شرایط ایران تقریباً 5/9 درصد وزن کل بدن می‌باشد.
در این بررسی از 18 عدد ماهی جمعاً 268/1 کیلوگرم خاویار دان یک استرلیاد عمل‌آوری شد که در قوطی‌های 100 گرمی بسته بندی شدند.
از مهمترین دستاوردهای طرح تولید خاویار پرورشی ماهی استرلیاد این است که :
اولاً در زمان کوتاه حداکثر چهار سال می‌توان به خاویار پرورشی دست یافت و پرورش‌دهندگان ماهی خاویاری و علاقمندان به تولید خاویار پرورشی نیاز به انتظار دوره هشت تا 10 ساله جهت تولید خاویار را ندارند.
ثانیاً، ماهیان بالغ در اوزان بسیار پایین (کمتر از یک کیلوگرم) تولید خاویار می‌کنند. به عبارت دیگر به جای پرورش ماهیان 50 تا100 کیلوگرمی می‌توان معادل وزنی آنها ماهیان1000-800 گرمی در استخرها پرورش داد که شرایط پرورش و تولید بمراتب کم‌هزینه‌تر، آسانتر و سریع‌الوصول‌تر خواهد بود.
از سوی دیگر، به منظور افزایش درآمد و ایجاد انگیزه جهت تولید اقتصادی، پرورش‌دهندگان کپور ماهیان کشور می‌توانند به راحتی این‌گونه را جایگزین کپور ماهیان کنند با فروش هر کیلو خاویار پرورشی 800 هزار تومان تا 1 میلیون تومان درآمد قابل توجهی کسب کنند.
با حمایت از این طرح، ترویج یافته‌های آن و توسعه پرورش استرلیاد به ویژه در پهنه آبهای شیرین کشور حتی در استان‌های غیرساحلی، می‌توان میزان قابل توجهی از گوشت و خاویار این گونه را هم برای مصارف داخلی و یا با هدف صادرات و عرضه به بازارهای جهانی تولید کرد.
معرفی تاس ماهی استرلیاد موجب تنوع بخشی و معرفی گونه‌های جدید در صنعت آبزی‌پروری تاسماهیان کشور می‌باشد و بستر مناسبی را برای تولید خاویار پرورشی در زمان کوتاهتر فراهم خواهد کرد.
