حبیب‌ا... افزونی
چندی پیش که به مناسبتی با مدیرکل و معاون دفتر طیور و زنبور عسل وزارت جهاد کشاورزی دیداری داشتم، از دست‌اندرکاران تهیه و پخش برنامه زنده "پایش" شبکه یک سیما بسیار گله‌مند بودند. تعجب بیشتر آنان متوجه میهمان برنامه -دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه کشور- بود که خود عضو خانواده بزرگ صنعت طیور است! موضوع از این قرار بود: برنامه یکصد و چهاردهم پایش یک‌شنبه شب چهارم آبان‌ماه سال جاری اختصاص به بررسی وضعیت صنعت مرغداری داشت. در این برنامه مجری برنامه -حیدری- نخست پرسشی پیامکی دو گزینه‌ای طرح کرد و از بینندگان خواست پاسخ خود را در صورت بلی به شماره 1 و خیر به عدد 2 ارسال کنند. پرسش برنامه این بود: "آیا از کیفیت مرغ‌هایی که در بازار موجود است رضایت دارید؟" پاسخی که تا پخش برنامه سوم به دست آمد از این قرار بود: یکصد و دو هزار نفر گزینه 2 (خیر) و 42 هزار نفر گزینه 1 (بلی). به بیان دیگر 60 درصد بینندگان از کیفیت مرغ‌هایی که می‌خرند ناراضی‌اند!
در ادامه دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان جوجه یک‌روزه کشور -دکتر مهربانی، که خود گزینه 2 را انتخاب کرده بود- ضمن ارائه آماری از افزایش میزان تولید و مصرف مرغ طی یک دهه گذشته در کشور، به‌درستی به تنگناهای پیش روی صنعت مرغداری با نشان دادن اسلایدهای آماری و نموداری پرداخت.
وی ازجمله مسائلی که در این برنامه به آنها اشاره کرد این بود که 70 درصد هزینه پرورش مرغ گوشتی شامل هزینه‌های تهیه خوراک و 30 درصد باقیمانده نیز شامل هزینه قیمت خریده جوجه، سوخت، دستمزد کارگر و... می‌شود.
مهربانی همچنین به این نکته اشاره کرد که در حال حاضر صنعت طیور کشور زیان آور است، به طوری که هر واحد مرغداری کیلویی 400 تومان ضرر می‌کند. این رقم در تخم‌مرغ یک هزار تومان است! در زمینه کیفیت نامطلوب مرغ پرورش یافته، مجری و میهمان برنامه هر دو بر این نکته تأکید داشتند مردم مرغ‌هایی با وزن پایین (کمتر از یک کیلو و 500 گرم) خریداری کنند و برای نیل به این مهم باید فرهنگ‌سازی شود.
تا اینجای برنامه به ظاهر نکته یا نکته‌های منفی برای گله‌مندی آقای مدیرکل و معاون او وجود ندارد، پس چه موضوعی رنجش آنان را فراهم ساخته است؟ هر دوی آنان از شیوه طرح نظرخواهی -نه نظرسنجی- از بینندگان شاکی بودند. آنان خاطرنشان می‌ساختند هنگامی اعلام می‌شود 60 درصد مردم از کیفیت مرغ تولیدی رضایت ندارند، ممکن است باعث کاهش شدید مصرف این ماده مهم و اساسی در سفره مردم شود.
مدیرکل و معاون دفتر طیور و زنبور عسل وزارت جهاد کشاورزی همچنین یادآور می‌شدند در برنامه‌ای که قرار است صنعت طیور کشور در آن مورد بررسی قرار گیرد و موضوع آن مربوط به کیفیت مرغ تولیدی نیست، چرا پرسش نظرخواهی در زمینه کیفیت مرغ است؟ و...
بدون داوری و قضاوت در درستی یا نادرستی سخنان آن دو بزرگوار در زمینه نحوه اطلاع‌رسانی برنامه پایش، آنچه حائز اهمیت فراوان است، این نکته اساسی است که کیفیت مرغ تولیدی مقوله‌ای بهداشتی، اقتصادی، فنی و... به‌شمار می‌رود و در زمینه مرغ که در اثر کاهش سن کشتار به دست می‌آید، نه‌تنها به تولید با کیفیت مرغ گوشتی منجر می‌شود، بلکه فایده‌های بسیاری برای مرغدار، مصرف‌کننده و کشور در پی دارد. بالارفتن بهره‌وری و کیفیت لاشه طیور؛ پایین آمدن ضریب تبدیل غذایی؛ از شیوه‌های مقابله با باقیمانده دارویی در فرآورده‌های طیور؛ کاهش تنش‌های قبل از کشتار؛ کاهش هزینه درمان بیماری‌های سنین بالا؛ افزایش اجرای تعداد دوره پرورش در سال؛ کاهش هزینه‌های تولید (دان، دارو، ویتامین و...)؛ بهبود اشتغال‌زایی در کشور؛ صرفه‌جویی ریالی و ارزی در تولید و واردات دان، دارو و واکسن؛ صرفه‌جویی در مصرف آب، برق و سوخت؛ سامان‌دهی تولید جوجه یک روزه؛ کاهش هزینه‌های نگهداری؛ رونق واحدهای پرورش مرغ مادر (تولیدکننده جوجه یک‌روزه)؛ اقتصادی‌تر شدن تولید؛ نزدیک شدن صنعت طیور به استانداردهای جهانی؛ افزایش ماندگاری لاشه در سردخانه با هدف ذخیره‌سازی و صادرات؛ خودکفایی در تولید گوشت مرغ و زمینه‌ساز صادرات و... از این قبیل‌اند.
بنابراین، ضروری است ویژه‌برنامه‌هایی درباره سالم بودن مرغ عرضه شده در بازار تهیه و پخش شود و از دست‌اندرکاران دولتی و غیردولتی، دامپزشکان و مدیران سازمان دامپزشکی کشور، سازمان نظام دامپزشکی کشور، مؤسسه تحقیقات علوم دامی و... دعوت به عمل آید و از حیث علمی موضوع اساسی کیفیت مرغ پرورش یافته بررسی و سپس نتایج آن به مردم اعلام شود.
از سوی دیگر، مگر صدا و سیما تا چه اندازه در زمینه بالا رفتن کیفیت مرغ خریداری شده از سوی مردم وقت گذاشته است؟ در واقع سهم کشاورزان -اعم از تولیدکنندگان زراعی، باغی، دامی، شیلاتی و...- از برنامه‌های پخش شده صدا و سیما چقدر است؟ بخشی که امنیت غذایی کشور را باید تأمین کند. صدا و سیما که وظیفه ذاتی‌اش آگاه‌سازی، آموزش، ترویج انتقال یافته‌های جدید به کشاورزان، حمایت از کارآفرینان در بخش کشاورزی، طرح مسائل پیش رو فعالیت‌های کشاورزی و دامپروری و ارائه راه‌حل‌هایی برای رفع آنها و... در قالب‌های خبر، گزارش، مقاله، گفتگو، معرفی تجربه‌های موفق کشورهای پیشرفته در زمینه کشاورزی و... است، تا چه میزان در این باره کامروا بوده است؟
به باور نگارنده این یادداشت، خیلی ناچیز!
منبع: خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا)
