حکیم مهر - رفتارشناسی و بررسی خصوصیات رفتاری حیوانات از جمله امور مورد غفلت واقع شده در کشورمان است که به نظر می رسد لازم است دانشکده های دامپزشکی و نهادهای مسئول در این زمینه توجه بیشتری به خرج دهند. مقاله زیر که در شانزدهمین کنگره دامپزشکی ایران (هفتم تا نهم اردیبهشت 89) ارائه شد نمونه ای از اهتمام به بررسی خصوصیات رفتاری سگها و شایسته تقدیر است و به بررسی خصوصیات رفتاری و کنکاشی در رابطه این خصوصیات با رژیم غذایی اختصاص یافته که جهت اطلاع و استفاده عموم تقدیم می گردد :
نقش رژیم غذایی بر خصوصیات رفتاری سگها
مهدی باقری1، جواد خوش نگاه2
1- دانشجوی دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد
2- استادیار دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد
هر ساله میلیونها سگ در سراسر جهان توسط صاحبانشان رها شده و یا به مراکز نگهداری از حیوانات سپرده میشوند. حمله به انسانها و یا سایر حیوانات، فرار، سرپیچی از دستورات و پارس بیش از حد تنها گوشهای از اختلالات رفتاری هستند که صاحبان سگها را وادار به این کار میکند. در ایالت متحده تخمین زده میشود سالانه 5 تا 17 میلیون سگ و گربه اتانازی – مرگ با ترحم ، راحت و با شفقت - میشوند که 3 تا 6 میلیون آن بدلیل مشکلات رفتاری است. با توجه به اطلاعات موجود، رژیم غذایی یکی از چند فاکتور مختلفی است که میتواند در رفتار انسانها و حتی سگها تاثیرگذار باشد. واکنشهای رفتاری تحت تاثیر دریافت پیامهای عصبی، انتقال و پردازش آنها در سیستم عصبی(مرکزی) و توسط میانجیهای عصبی و هورمونها انجام میگیرد. بنابراین تغییر در میزان در دسترس این فاکتورها به عنوان جزئی از رژیم غذایی میتواند باعث تغییر در رفتار شود. به عنوان مثال تریپتوفان به عنوان پیش ساز سروتونین میتواند در میزان تهاجم پذیری، مقاومت در برابر استرس و کاهش خود آسیبی موثر باشد. چربیها هم از اجزای مهم رژیم غذایی به حساب میایند. بعد از بافت چربی، سیستم عصبی مرکزی بیشترین میزان چربی را دارا است. اسید لنولئیک و اسید لینولنیک که هر دو از اسیدهای چرب غیر اشباع مشتق میشوند از اجزای ساختاری اصلی در ماده خاکستری مغز و بافت شبکیهای در پستانداران به حساب میایند. مکملهای غذایی حاوی اسیدهای چرب غیر اشباع n-3 و n-6 میتواند سیستمهای دوپامینرژیک و سروتونرژیک و در نتیجه فعالیتهای ادراکی و رفتاری را تحت تاثیر قرار دهد و در نهایت گرسنگیهای مداوم در بین وعدههای غذایی می تواند باعث بروز رفتارهای تکراری و تهاجمی و کاهش زمان استراحت شود. فیبر و نوع رژیم غذایی می تواند در حل این مشکل کارساز باشد. هرچند که مطالعهای بر روی نقش فیبر جیره بر پارامترهای احساس سیری فیزیولوژیک و رفتار(به عنوان مثال فعالیت) در سگها انجام نگرفته ولی در صورتی که فیبر رژیم غذایی باعث طولانی شدن مدت زمان احساس سیری و کاهش دفعات گرسنگی در بین وعدههای غذایی شود ممکن است بتواند در جلوگیری از بعضی رفتارهای ناخواسته سگها و همچنین کنترل اضافه وزن آنها موثر باشد.