گزارش اقدامات سازمان دامپزشکی در دولت یازدهم برای تامین سلامت غذای مردم منتشر شد

حکیم مهر - به گزارش پایگاه اطلاع رسانی وزارت جهاد کشاورزی، سازمان دامپزشکی مقارن با هفته دولت، دستاوردهای مهم این سازمان را در حوزه اقدام های کنترلی دام و بیماری های مشترک، نظارت بر بهداشت عمومی، آزمایشگاه های مرجع و مطالعات کاربردی و فعالیت های کشتارگاه های دام و طیور اعلام کرد.

بر اساس این گزارش، از ابتدای آغاز به کار دولت تدبیر و امید تا سال 93 با اجرای سیاست های سازمان دامپزشکی، برنامه هدفمند واکسیناسیون و جلوگیری از مصرف بی رویه واکسن ها در جمعیت دامی، متوسط تعداد موارد بیماری گزارش شده نسبت به متوسط دو سال 90 و 91 حدود 31 درصد کاهش یافته است.

بنابراین گزارش، در حوزه اقدام های کنترلی دام و بیماری های مشترک طی سال های 92 و 93 به رغم کاستی های اعتباری، بروز بیماری های نوپدید در حیطه جهانی و تاثیر آن در اکوسیستم داخلی کشور و بروز بیماری های جدید نظیر لمپی اسکین در سال 93، گزارش بیماری های دامی در مقایسه با دوره زمانی مشابه در سال های 90 و 91 کاهش قابل ملاحظه ای را نشان می دهد.

در این میان تداوم برنامه واکسیناسیون هدفمند شاربن و کاهش سطح پوشش واکسیناسیون علیه این بیماری در جمعیت دامی همراه با اقدام های قرنطینه ای و امنیت زیستی و مدیریت مناسب در کانون های فعال بیماری مذکور، کانون های فعال واقعی بیماری را به حداقل خود رسانده و بدین ترتیب از مصرف بی رویه واکسن در جمعیت دامی کاسته شده است.

در حوزه واکسیناسیون نیز می توان به کاهش در مصرف واکسن شاربن در جمعیت گوسفند و بز و برنامه واکسیناسیون هدفمند در سال 93 در خصوص آنتروتوکسمی اشاره کرد.

در زمینه بیماری ها، طی دو سال 92 و 93، به رغم افزایش 4 درصدی جمعیت دامی واقع در کانون های بروز بیماری، متوسط تعداد دام های مبتلا با کاهش 44 درصدی مواجه بوده است.

بنا بر این گزارش، استفاده از واکسن potency بالای تب برفکی در سال 1393 در کنار مدیریت کانون های بروز بیماری های واگیردار، محدودیت در تردد و نقل و انتقال دام در سطح کشور و به ویژه برخورد جدی با دام های غیرمجاز در نوار مرزی و استان های مرزی از جمله مهمترین عوامل موفقیت در ایجاد روند کاهشی بیماری ها طی سال های 92 و 1393 محسوب می شود.

افزایش بی رویه تردد دام در سطح کشور و استان های مرزی، به عنوان مهمترین چالش در افزایش بیماری های دامی طی سال 91 و تداوم تاثیرات مخرب آن در سال های بعد بوده است، ضمن آن که تغییر در چهره بالینی بیماری های دامی، تشدید علایم بالینی و تلفات ناشی از بیماری های رایج و بومی ناشی از تاثیر عوامل زیست محیطی به واسطه تغییرات آب و هوا در سال های اخیر در سطح منطقه از دیگر مشکلات به شمار می رود که جمعیت دامی کشور را طی سال های 89 تا 94 تحت تاثیر قرار داده است.

این گزارش می افزاید: بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک (PPR) نیز به عنوان یکی از مهمترین بیماری ها، همواره بیشترین خسارات را به جمعیت دام های سبک اهلی (غیر ایمن) و همچنین حیات وحش وارد می سازد.
با مدیریت اعمال شده از سوی سازمان دامپزشکی و استان‌ها و برخورد مناسب و به موقع بر اساس فصل شیوع با کانون های بیماری در سال 93، روند این بیماری در مقایسه با سال 91 و بهار 90، کاهش 30 درصدی نشان می دهد. بیماری طاعون نشخوار کنندگان کوچک از جمله بیمارهای استراتژیک سازمان دامپزشکی است و در برنامه سازمان جهانی بهداشت دام، کنترل و ریشه کنی بیماری در اولویت قرار دارد.

بیماری تب‌برفکی نیز به عنوان یک بیماری استراتژیک در سطح جمعیت دامی نشخوارکننده مطرح و طی سال های اخیر در تجارت جهانی، ترانزیت دام و فراورده های خام دامی و حتی کشاورزی، بروز و رخداد این بیماری از اهمیت خاصی برخوردار بوده است.

تردد و جابجایی کنترل نشده دام در فصول و سنوات خاص به دلایل گوناگون، مهمترین چالش در کنترل بیماری تب برفکی در سطح کشور و منطقه به شمار می رود. طی سال های 92 و 93 روند گزارش بیماری در مقایسه با دو سال 90 و 91 با کاهش نسبی مواجه بوده که این روند در سال 1393 بسیار شدیدتر شده به طوری که در مقایسه با سال 91 کاهش 30 درصدی و در مقایسه سال 1390 کاهش 40 درصدی نشان می دهد.

طی سال های 90 تا 93 ورود جدایه های جدید عامل تب برفکی از مرزهای شرقی، برنامه های واکسیناسیون را در هر مقطع زمانی تحت تاثیر قرار داده است و به رغم این مسایل، کاهش موارد گزارش شده بیماری به خصوص در سال 93 ناشی از مدیریت صحیح کانون ها، پوشش کامل مناطق و نواحی پرخطر، استفاده از واکسن با Potency بالا در واحدهای صنعتی، استفاده از واکسن منووالان تولیدی داخل در کانون های فعال بیماری، برنامه ریزی سالانه موثر و نظارت بر اجرای دقیق برنامه در سطح کشور، مدیریت در تردد و نقل و انتقال دام و ممانعت از خروج دام از استان های مرزی به ویژه استان سیستان و بلوچستان، از عوامل کاهنده موارد بروز بیماری در سال 93 بوده است.

توفیق سازمان دامپزشکی طی سال های اخیر در زمینه کنترل و به حداقل رساندن مخاطرات بیماری های مشترک هم در زمینه عوارض دامی آن و هم در زمینه بهداشت عمومی به خصوص در سال های 92 و 93 قابل توجه بوده است. تامین بخش زیادی از اعتبارات مورد نیاز برای جبران خسارات دام های معدوم شده در راستای کنترل بیماری های سل و بروسلوز (مطالبات سالهای 90 تا 91)، افزایش سطح پوشش عملیات واکسیناسیون علیه بروسلوز در جمعیت دامی در این سال ها، کاهش میزان راکتورهای سل، بروسلوز و مشمشه از مهمترین دستاوردهای دو سال اخیر محسوب می شود.

بنا براین گزارش، بروسلوز از چالش برانگیزترین بیماری مشترک بین انسان و حیوان است. این بیماری علاوه بر اهمیت خاص در زمینه بهداشت عمومی و عوارض جبران ناپذیر آن در افراد مبتلا به این عارضه، از جنبه خسارت اقتصادی در دام های بیمار و سقط جنین وسیع، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

در سال های 92 و 93 متوسط سطح دام های زیر پوشش مبارزه با بروسلوز در گوسفند و بز در مقایسه با متوسط دو سال 90 و 91، با افزایش 40 درصدی مواجه بوده و متوسط دوسالانه نسبت راکتورها در دام های تست شده در جمعیت گاوی کاهش 45 درصدی داشته است.

مدیریت در استفاده بهینه از واکسن محدود موجود، حذف سریع موارد مثبت و مشکوک همراه با جبران خسارت دام های معدوم شده و توسعه عملیات خونگیری در واحدهای دامداری از مهمترین فرایندهای انجام گرفته در سال های 92 و 93 بوده که با جدیت و انگیزه بیشتری از سوی استان ها پیگیری شده است.

از سوی دیگر، اقدام سازمان دامپزشکی در خصوص مهار بیماری مشترک سل گاوی در دو سال گذشته، افزایش سطح پوشش عملیات توبرکولیناسیون به منظور کاهش موارد راکتور سلی در سال 93 در مقایسه با سال 90 در جمعیت دامی افزایش 9 درصدی داشته باشد که به کاهش 15 درصدی موارد راکتور مثبت، منتج شده است.

نظارت بر بهداشت عمومی

سازمان دامپزشکی کشور در دفتر نظارت بر بهداشت عمومی، به اقداماتی از جمله تدوین و ابلاغ استانداردها، ضوابط بهداشتی قرنطینه ای و ایمنی زیستی، نظارت و پیگیری اعمال ضوابط بهداشتی - قرنطینه ای، تدوین برنامه های راهبردی کنترل بقایای دارو، هورمون، فلزات سنگین و سایر مواد شیمیایی در فرآورده های دامی، سیاست گذاری، برنامه ریزی، تدوین برنامه راهبردی مدیریت بحران و واکنش سریع و پیگیری استقرار سیستم مدیریت بحران برای مقابله با مخاطرات بهداشت دام، سلامت خوراک دام و فرآورده های دامی در سطح ملی پرداخته است.

یکی دیگر از مسوولیت های این دفتر، مطالعه، سیاست گذاری و تدوین برنامه راهبردی بازرسی و کنترل کیفی بهداشتی فرآورده های دامی از مرحله تولید تا عرضه و نظارت و پیگیری و بازرسی اجرای صحیح این سیاست ها است. در این زمینه سازمان دامپزشکی در سال 92 و 93 بیش از چهار میلیون و 300 هزار بازدید از مراکز مختلف تولید تا عرضه انجام داده و در این دوره بیش از دویست و هشتاد هزار مورد غیر بهداشتی مشاهده و از این تعداد بیش از شصت و هشت هزار مورد نمونه برداری و بر روی آنها آزمایش انجام گرفته و حدود بیست و دو میلیون و سیصد و نود هزار کیلوگرم فرآورده غیر بهداشتی ضبط شده و بیش از شانزده هزار پرونده تخلف بهداشتی را به مراجع قضایی ذیربط ارجاع داده است.

اقدام های تشخیصی و آزمایشگاه های مرجع

بر پایه این گزارش ، مرکز ملی تشخیص و آزمایشگاه های مرجع و مطالعات کاربردی در سازمان دامپزشکی کشور زیرمجموعه معاونت تشخیص و مدیریت درمان و مرجع تایید و تشخیص بیماریهای دام، طیور، آبزیان، زنبور عسل، کرم
این مرکز در سال 93 حدود 100 هزار آزمایش بر روی 38 هزار نمونه کنترلی و تشخیصی در بخش های کنترل کیفی مواد غذایی، پاتولوژی، میکرب شناسی، باقیمانده های دارویی و سموم، تشخیص بیماری های دام، تشخیص بمیاری های طیور و همینطور کنترل کیفی دارو و مواد بیولوژیک انجام داده است.

راه اندازی 42 روش و آزمون جدید به منظور انجام آزمایش های کنترلی و تشخیصی از جمله راه اندازی روش میکرواری برای تشخیص نوع گوشت حیوانات مختلف، تشخیص بیماری مرس در شتر به روش PCR و اندازه گیری کلرامفنیکل به روش الایزا و تست تائیدی به روش LC – MASS را می توان از دیگر اقدام های این مرکز عنوان کرد.

گشایش و راه اندازی گروه تشخیص بیماری های آبزیان، تشکیل شورای برنامه ریزی امور آزمایشگاه ها و کمیته های تخصصی مربوطه، سطح بندی آزمایشگاه های دامپزشکی در سطح کشور و تمدید قرارداد با آزمایشگاه پاوای ایتالیا از مهمترین فعالیت ها و برنامه های مرکز تشخیص، آزمایشگاه های مرجع و مطالعات کاربردی در سال 1394 می باشد.

در ارتباط با گزارش عملکرد این مرکز در سال های 91 و 92، باید خاطرنشان کرد که در سال 92 حدود 78 هزار آزمایش بر روی 37 هزار نمونه و در سال گذشته (سال 1393) نیز حدود 10 هزار آزمایش بر روی 38 هزار نمونه انجام شد.

آمار کشتار دام در کشور

نظارت بهداشتی بر کشتار دام و طیور یکی دیگر از حوزه های فعالیت سازمان دامپزشکی کشور است که در حال حاضر حدود 700 کشتارگاه صنعتی و سنتی در سطح کشور فعالیت می‌کنند و 900 ناظر شرعی در این کشتارگاه‌ها بر ذبح و کشتار دام و طیور نظارت دارند.

در سال 92 و 93، حدود 18 میلیون راس گوسفند و بره، بیش از پنج میلیون راس بز و بزغاله، دو میلیون و 200 هزار راس گاو گوساله، 56 هزار راس گاومیش، 49 هزار و 500 راس شتر و 26 هزار و 500 شترمرغ در کشتارگاه های کشور زیر نظارت سازمان دامپزشکی کشتار شده است.

پروژه های قابل افتتاح در هفته دولت

در سال جاری به مناسبت هفته دولت، 14 پروژه در حوزه های عمرانی و بهداشتی درمانی توسط بخش های دولتی و خصوصی در سراسر کشور گشایش می یابد.

این پروژه ها با اعتباری معادل 150 میلیارد و 150 میلیون ریال اجرا می شود و به طور مستقیم و غیرمستقیم 258 شغل در کشور ایجاد می کند.

منبع: روابط عمومی سازمان دامپزشکی کشور