سمنان بزرگترین قطب تحقیقات شتر کشور می‌شود

پرورش شتردر کشور سابقه دیرینه دارد و نیاکان ما از دیرباز، از گوشت، پشم و شیر شتر استفاده می کردند. چون این حیوان نسبت به تشنگی و گرسنگی از مقاومت بالایی برخودار است، لذا مناطق کویری و گرم خشک بهترین مکان برای پرورش این حیوان است.

کشور ایران جزء مناطق گرم و خشک به شمار می رود و به همین علت نژادهای مختلفی از جمله شتر بلوچی، ترکمن، بندری و کلکویی در مناطق مختلف کشور یافت می شود. دراین میان نژادهای بلوچ به خاطر ویژگی شیر و گوشتشان و نژادبندری به علت سواری و بارکش بودن از اهمیت ویژهای برخودارند. از آنجایی که این نوع از دام نسبت به سایر دامها کمتر محصور دست انسانهاست، لذا کمتر درخصوص اصلاح نژادشان آنها اقدام شده است.

******

شتر از جمله دامهایی است که تمام اجزای بدنش مورد استفاده قرار می گیرد و از آنجا که گوشت و شیر این حیوان ارزش غذایی و دارویی دارد، لذا از اهمیت ویژه ای برخودار است. در کنار این موضوع هزینه پایین نگهداری و مقاومتش در برابر گرسنگی و تشنگی از عوامل مهم علاقمندی مردم نواحی کویر به این حیوان است.

در سالهای اخیر ارزش غذایی گوشت و شیر و کوهان این حیوان نسبت به سایر دام ها سبب شده تا مورد توجه قرار بیشتری قرار بگیرد، لذا این مسائل و بحث صادرات گوشت این حیوان سبب شده تا ارزش نگهداری آن دو چندان شود. با توجه به ارزشمند بودن این حیوان متاسفانه کمتر پرورش دهنده ای وجود دارد تا از این حیوان به صورت متمرکز نگهداری کند، لذا رها بودن آن ازمهمترین عوامل اصلاح نشدن نژاد شتر در کشور است.

یکی از محصولات ارزشمند شتر پوست و موی این حیوان است که علاقمندانی در برخی از کشورها دارد و می تواند برای کشور سود آفرین باشد.

شترهای دوکوهان درحال انقراض اند

آمارها نشان می دهدبالاترین تعداد شتر در کشور از نژاد تک کوهان است، درحالی که تا چندسال قبل شترهای دوکوهان را می توان در اکثر مناطق گرم وخشک کشور به وفور دید، اما اکنون در تنها استانی که می توان شتر دوکوهان یافت استان اردبیل است.

متاسفانه مقایسه آماری در دهه های اخیر نشان می دهد که تعداد این نوع چهار پا نیز در این استان به شدت در حال کاهش است. هم اکنون تعداد شترهای دوکوهان در کشورهای چین، مغولستان، افغانستان و به میزان کمتر در ایران، ترکیه و آذربایجان به صورت پراکنده 2میلیون نفر است، اما برآوردها از تعداد شترهای دوکوهانه در کشور ما کمتر از 100 نفر است که بیشتر آنها در مناطق شمال شرق و غربی کشور -استان های گلستان و به خصوص اردبیل- زیست می کنند.

مهمترین ویژگی شترهای دوکوهان، میزان پشم تن آنها و سرشار بودن شیر آن از ویتامین c است. اما با این همه ویژگی مثبت به علت عدم حمایت های مالی مناسب از جمله در تامین آب، نهاده های دامی و اعتبارات بانکی، در حال حاضر تعداد شترداران در سطح منطقه به شدت کاهش یافته و نسل این گونه از شترها نیز به طور جدی در خطر انقراض است.

اکبر ابرغانی مسئول مرکز تحقیقات کشاورزی استان اردبیل با تایید خطر انقراض شترهای دوکوهان استان می گوید: برای حفظ این نژاد ارزشمند نیاز به حمایت های مالی و بین المللی داریم که در این رابطه مکاتباتی انجام شده است.

وی در خصوص اقدامات انجام شده می افزاید: با هدف افزایش انگیزه شترداران دوکوهانه منطقه، به ازای هر نفر شتر مبلغی به عنوان حق انگیزه به شترداران بومی پرداخت خواهد شد تا با دلگرمی بیشتر، کار نگهداری و پرورش این گونه را انجام دهند.

ابرغانی ادامه می دهد: راه اندازی مرکز ملی حفظ و توسعه شتر دوکوهانه در جعفرآباد مغان یکی از مهمترین برنامه ها برای حفظ نژاد شترهای دوکوهان است که تاکنون کار احداث سیلوی علوفه ای، جایگاه شتر، انبار کنسانتره و ساختمان کارگری به پایان رسیده و بزودی به لوازم و امکانات تخصصی و آزمایشگاهی نیز مجهز خواهد شد.

مسئول مرکز تحقیقات کشاورزی استان اردبیل می افزاید: با اقدامات انجام شده تا کنون بیش از 100 نفر شتر زیر پوشش طرح توسعه شترداری قرار گرفته و ثبت مشخصات شده؛ طبق هماهنگی ها با مرکز اصلاح نژاد دام کشور، در آینده نزدیک از حضور نمایندگان نهادهای بین المللی در زمینه گسترش شترهای دوکوهانه بهره برده و ارتباطات تنگاتنگ خود را در این زمینه گسترش خواهیم داد.وی با اشاره به تولد نخستین شتر دوکوهانه جهان با استفاده از روش انتقال جنین با نام 'بهینا' در سال 1386 اظهار امیدواری می کند که با برنامه ریزی های انجام شده وحمایت همه جانبه مسئولان بتوان تعداد شترهای دوکوهان در کشور را افزایش داد.

اصلاح نژاد ایستگاه پرورش شتر طرود

ویژگی استان سمنان و داشتن آب و هوایی گرم و خشک باعث شده تا این استان در زمینه پرورش شتر حرف هایی برای گفتن داشته باشد.

چندی پیش مصطفی شاه حسینی معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان خبر داد و گفت: ایستگاه پرورش شتر طرود شاهرود تنها ایستگاه فعال در کشور در زمینه پرورش و اصلاح نژاد شتراست.

وی در این خصوص می گوید: هرچند ﺍﻳﺴﺘﮕﺎﻩ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺷﺘﺮ ﺩﻭﻛﻮﻫﺎﻧﻪ ﺟﻬﺎﺩ ﺁﺑﺎﺩ مشکین شهر، با هدف مقابله با خطر انقراض نسل شترهای دوکوهان از سالهای قبل فعالیت خودرا آغاز کرده است، اما به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی سمنان که در مرکز استان های شتر خیز قرار دارد و همچنین وضعیت اقلیمی استان و قرار داشتن ایستگاه پرورش و اصلاح نژاد شتر طرود شاهرود و آزمایشگاه بانک ژن شتر کشور به عنوان تنها ایستگاه فعال شتر که وظیفه پشتیبانی از حفظ و حراست منابع ژنی و اصلاح نژاد شتر کشور را به عهده دارد، موقعیت ممتازی در کشور از لحاظ پرورش شتر کسب کرده است.

مصطفی شاه حسینی فعالیت های نوین اصلاح نژادی انجام شده از قبیل انجماد اسپرم، تلقیح مصنوعی، آمیخته گری و انتقال جنین که بعضا برای اولین بار در دنیا انجام گرفته است را از مهمترین ویژگی این مرکز می داند.

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان افزایش تولید شیر و گوشت و در نهایت کاهش هزینه ها و افزایش درآمد شترداران را از مهمترین ویژگی این مرکز می داند.