حضور مافیای دولتی در صنعت مرغداری چقدر صحت دارد؟

ITPNews نوشت:

نسبت دادن مشکلات اقتصادی کشور به برخی اشخاص و محافل و سوءاستفاده‌های اقتصادی گسترده آن ها به دلیل داشتن روابط با افراد بالادست و قدرتمند در عرصه های دولتی و سیاسی حرف تازه ای نیست. وجود باندهای اقتصادی که با سوءاستفاده از ضعف ساختار اقتصادی حاکم بر جامعه، درآمدهایی بادآورده خارج از فعالیت‌های مولد اقتصادی و با بهره‌گیری از قدرت و نفوذ سیاسی کسب می کنند، مختص کشور ما نبوده و این معضل که با نام "مافیای دولتی" شناخته می شود در تمام کشورهای دنیا با تفاوت در شدت آن وجود دارد. میزان وجود و حضور این افراد و باندها، رابطه مستقیم با سیاست و برنامه های نظام اقتصادی و حقوقی دولت حاکم در هر کشوری دارد.
مافیای دولتی و‌ رانت حاصل از آن محصول یک اقتصاد ناسالم، غیر شفاف و مبتنی بر روابط است، روابطی که سبب شکل گیری انحصار در عرصه های مختلف اقتصادی می‌شود. وجود هرگونه انحصار در اقتصاد زمینه ساز فساد مالی و مانع تقسیم عادلانه سود در حلقه های دخیل در یک فعالیت اقتصادی می گردد.

در سال های اخیر در صنعت مرغداری ایران تاثیر فساد گسترده مالی ناشی از وجود انحصار بیش از سایر صنایع تولیدی خود را نشان داده، تا جایی که به دلیل وجود انحصار در نهاده های تولیدی این صنعت، مرغداران به عنوان یکی از حلقه های اصلی تولید از سود عادلانه برخودار نبوده و گاهاً صاحبان انحصارها برای رسیدن به سود بیشتر، بازار مرغ را یک شبه و بدون توجه به نتیجه آن برای تولیدکننده به نفع خود تغییر و زیان سنگینی را بر مرغداران تحمیل نموده اند. این باندها، نهاده های تحت انحصار خود را در مواقعی که حاشیه سودهای کلان خود را در خطر می بینند، ناگهان قطع یا کاهش داده تا به اصطلاح بازار را تشنه و در حال انتظار نگاه دارند، سپس با سیاست قطره چکانی نهاده را وارد بازار نموده و به این شکل قیمت را تا سطح مورد نظر خود بالا می برند و تا هر زمان که لازم بدانند درهمین سطح نگه می دارند، به این شکل سودهای کلان خود را تضمن و مرغداران را تا سرحد نابودی پیش برده و در لحظات آخر قطرات آبی برای زنده ماندن در جهت غارت بیشتر به آنها می دهند. صاحبان انحصار در هنگام فروش محصولات مرغداران هم بیکار نمانده و با استفاده از قدرت نفوذ و حضور خود در بازار، قیمت ها را مطابق با سود خود تغییر می دهند.

این باندها در مواقع نیاز با استفاده از سیاست‌های پیچیده با ایجاد موج های رسانه ای، افکار عمومی را با خود و برعلیه تولیدکنندگان همراه می کنند تا به اقدامات نادرست خود وجه قانونی و اجتماعی دهند. ممانعت از این امر نیازمند توجه و آگاهی بیشتر رسانه ها می باشد تا مورد سوء استفاده آنان قرار نگرفته و شرایط را برای سوار شدن بدخواهان تولید ملی بر موج رسانه ای ایجاد شده فراهم نسازند.

وجود هر گونه انحصار، مغایر با قانون است و بر این اساس مبارزه با آن از سوی دولت ها نه یک نیاز بلکه یک الزام می باشد؛ زیرا انحصار‌ با کنترل بازار امکان تجارت آزادانه و رقابت را از سایر شرکت‌ها گرفته و کالا را با قیمت بالاتر از بهای واقعی آن عرضه و به دست تولید کننده و مصرف کننده می رساند.

مسئولین دولتی بر واقعیت وجود انحصار در صنعت مرغداری واقف بوده و گاهی هم از آن می گویند، اما هیچ کدام از آنها از برنامه و اقدام موثر سخنی به میان نمی‌آورند. از جمله، دکتر حسن رکنی - معاون وزیر در امور تولیدات دامی - که بارها از شکستن انحصار و ایجاد رقابت سالم بین عرضه کنندگان جوجه و حمایت از آن سخن گفته اما همچنان اقدام عملی از سوی وزارت جهاد کشاورزی دیده نشده است.

این در حالی است که گوشت مرغ منبع اصلی تامین پروتئین گوشت سفید در سفره خانوار ایران بوده و یکی از کالاهای اساسی و استراتژیک کشور به شمار می رود و دولت باید به دنبال کاهش هزینه تولید و تسهیل دستیابی مرغداران به نهاده‌های لازم تولید آن باشد.

طی سال‌های اخیر به‌دلیل اعمال تحریم‌ها از سوی کشورهای تامین کننده نهاده‌های دامی، بستری برای سودجویی افراد خاص فراهم شد، افرادی که طی این سال ها با تشکیل باندهای انحصاری دلیل اصلی گران‌شدن نا‌متعارف نهاده‌های مورد نیاز صنعت مرغداری بودند.

اکنون لازم است دولت با ایجاد روابط بین المللی حسنه، مبادی واردات کشور را گسترش داده و از در اختیار قرار دادن بازار نهاده‌ها به تعداد محدودی از افراد و شرکت جلوگیری نموده و با ایجاد توازن و تعادل بین شرکت‌های مختلف آسیب‌های انحصار را محدود نماید.

استفاده بهینه و مناسب از ظرفیت های داخلی نیز تا حد زیادی در کاهش انحصار موثر خواهد بود. ایران یکی از کشور‌های دارای مراکز اصلاح نژاد مرغ لاین است که در سالیانی نه چندان دور بخش عمده نیاز کشور را تأمین می نمود، اما به دلیل بی توجهی دولت‌های گذشته و سوء مدیریت‌ در دهه‌های اخیر، امروز جایگاه خود در بازار داخلی از دست داده و زمینه ساز تشکل انحصارگسترده در این بخش از صنعت مرغداری گردیده است. بهینه سازی این ظرفیت ارزشمند داخلی؛ نیازمند سرمایه‌گذاری، برنامه‌ریزی و استفاده از فناوری‌های پیشرفته اصلاح نژادی برای بازگشت این نژاد به بازر داخلی می باشد.

با شکستن انحصار، تامین و توزیع نهاده‌ها عادلانه و شفاف انجام و شرایط کاهش هزینه تمام‌شده تولید فراهم خواهد شد، تا تولید کنندگان این صنعت به دور از نگرانی ناشی از نوسانات قیمت نهاده‌های خام، قیمت فروش محصولات و در نهایت عدم توازن عرضه و تقاضا، تولید کرده و نقش راهبردی خود را در تولید ملی و حفظ امنیت غذایی کشور به خوبی ایفا کنند.

خبرنگار: سپیده قاسمی