چه ظرفی برای چه غذایی مناسب است؟

یکی از دغدغه های خانم ها این است که مواد غذایی گوناگون را در چه ظروفی نگهداری کنند تا دیرتر خراب شوند و مدت طولانی تری کیفیت خود را حفظ کنند؛ مثلاً چه ظرفی مناسب نگهداری سبزی هایی مانند خیار است تا لیز نشود، یا انواع شیرینی یا ترشی ها را در چه ظروفی باید گذاشت تا طعم و بویشان تغییر نکند؟

گفت و گوی زیر با «دکتر سعیده سیف هاشمی»، دامپزشک، کارشناس ارشد مدیریت کیفیت و مدرس دانشگاه در این مورد است.

چقدر مهم است که مواد غذایی را در ظروف مناسب نگهداری کنیم؟

در قدیم که هنوز سیستم های سرمایشی وجود نداشت، مردم از روش های قورمه کردن، نمک زدن و خشک کردن برای نگهداری مواد غذایی استفاده می کردند. امروزه نیز با وجود روش های سرمایشی، بسته بندی مواد غذایی هنوز از مهم ترین روش های نگهداری محسوب می شود.

بسته بندی و نگهداری نادرست غذا، باعث ضایع شدن تمام زحماتی می شود که برای تهیه آن کشیده شده است. بسته بندی مناسب ماده غذایی آن را در مقابل عوامل شیمیایی، فیزیکی و میکروبی محافظت می کند.

بسیاری از خانم ها برای نگهداری مواد غذایی از ظروف پلاستیکی استفاده می کنند. این کار درست است؟

ظروف پلاستیکی، سبک، متنوع و ارزان هستند اما برای نگهداری انواع مختلف مواد غذایی توصیه نمی شوند. برخی از عوامل مهم؛ نوع پلاستیک، ماده غذایی، حرارت و میزان رطوبت، چربی، اسیدیته و سایر ویژگی های شیمیایی هستند. متاسفانه برخی افراد ویژگی های همه مواد پلاستیکی را یکسان تصور می کنند و به اختلاف های مهم و اساسی مواد مختلف پلاستیکی در نگهداری خوراکی ها، بی توجهند.

از کجا بفهمیم چه ظرف پلاستیکی ای برای ماده غذایی ما مناسب است؟

این مساله ای نیست که مصرف کننده بتواند متوجه آن شود. اصطلاح «پلاستیک» گروه بزرگی از مواد پلیمری مختلف را پوشش می دهد و شامل پلی اولفین ها، عمدتا پلی اتیلن و پلی پروپیلن (pp)، پلی وینیل کلراید (PVC)، پلی استایرن (PS)، پلی اتیلن ترفتالات (PET)، پلی آمید (PA) و پلی کربنات (PC) هستند.

ظروف پلی استایرن یا PS برای بسته بندی یا نگهداری مواد غذایی توصیه نمی شوند. این ظروف نسبت به بخار آب، گاز، بو و نور نفوذپذیر هستند، ضمنا هنگامی که مواد غذایی داغ یا چرب در این ظروف ریخته می شوند، منومرهای سرطان زا از ظروف داخل مواد غذایی مهاجرت و سلامت مصرف کننده را تهدید می کند. بنابراین توصیه می شود برای مواد غذایی گرم از ظروف پلی پروپیلن (PP) استفاده شود.

ظروف PET یا پلی اتیلن ترفتالات نیز نسبت به نور، نفوذپذیر هستند و متداول ترین مصرف آن برای بطری های نوشابه و آب آشامیدنی است. البته این بطری ها یک بار مصرف هستند و باید از پرکردن مجدد آنها در منزل خودداری کرد. همچنین این بطری ها را نباید به مدت طولانی در محیط سرد فریزر یا گرم مانند فضای داخل اتومبیل در فصل تابستان نگهداری و محتویات آن ها را مصرف کرد زیرا مواد شیمیایی از ظرف به داخل محتویات بطری وارد شده است. می توان گفت مناسب ترین ظروف پلاستیکی برای نگهداری مواد غذایی، ظروف PE پلی اتیلن و PP پلی پروپیلن هستند اما از آنجا که یک خانم خانه دار نمی تواند متوجه شود ظرف پلاستیکی اش از چه نوعی است، بهتر است از ظروف پیرکس استفاده کند.

چرا پیرکس؟

ظروف شیشه ای نسبت به گازها، بخارها، مایعات و روغن ها مقاومند. این ظرف ها از نظر شیمیایی خنثی هستند، هیچ بویی ندارند، باعث تغییر مزه غذا نمی شوند و به خوبی از آن محافظت می کنند. ظرف های شیشه ای به آسانی شستشو و ضدعفونی می شوند، کاملا بهداشتی هستند، مقاومت حرارتی خوب و به اشکال زیبا و گوناگونی در بازار وجود دارند.

خوشبختانه مواد اولیه تولید شیشه نیز در کشور ما فراوان و در دسترس است. قدمت استفاده از ظروف شیشه ای زیاد است. با پیدایش صنعت پلاستیک، کاربرد شیشه ها کاهش یافت اما با توجه به ویژگی های مناسب شیشه برای نگهداری مواد غذایی و شفافیت آن برای مشاهده غذا، با وجود سنگین و شکننده بودن، بسته بندی در ظروف شیشه ای رونق گرفته است.

پس هر نوع ماده غذایی را می توانیم در ظروف شیشه ای نگهداری کنیم و بهترین انتخاب محسوب می شود؟

تا حدی اما نه کاملا. تنها ضعف نگهداری مواد غذایی در ظروف شیشه ای، نفوذپذیری آن به نور است. البته برای حل این موضوع نیز می توان از ظروف شیشه ای تیره استفاده کرد.

برای نگهداری چه نوع مواد غذایی ای از شیشه استفاده کنیم؟

مواد غذایی ای که به رطوبت حساسند مثل قهوه فوری یا مواد غذایی اسیدی مانند انواع ترشیجات.

برای نگهداری میوه و سبزی چه ظروفی را پیشنهاد می دهید؟

ظروفی که در آنها از تکنولوژی نانوسید استفاده شده است. تکنولوژی نانوسید با کارایی وسیع و موثر در برابر انواع میکروارگانیسم ها می تواند باعث افزایش عمر مفید و ماندگاری درازمدت محصولات شود. بسته بندی های نانو مواد غذایی ای مانند میوه، سبزی، نان، پنیر، سوپ، سس و انواع گوشت را در طولانی مدت بدون تغییر در رنگ، مزه و خواص غذایی شان نگه می دارند و نسبت به ظروف معمولی، ماده غذایی را 3 تا 4 برابر تازه تر نگهداری می کنند.

آیا در بازار ما ظروفی با این تکنولوژی یافت می شود؟

متاسفانه نه. این تکنولوژی به صنعت راه یافته اما هنوز مصارف خانگی پیدا نکرده است.

پس چه ظروفی برای این مواد غذایی در دسترس و مناسب تر هستند؟

ظروف پلاستیکی پت (pet) درداری که کف آنها حالت توری دارد تا هوا رد و بدل شود و در بازار موجود است، بهترین انتخاب محسوب می شوند. البته می توان از قابلمه های فلزی، تفلون یا لعابی دردار نیز استفاده کرد.

برای نگهداری مواد غذایی آبدار مثل سوپ چه ظروفی مناسب است؟

همان ظروف پیرکس که پیشتر به آن اشاره کردیم، اما اگر در دسترس نبود، از ظروف پلاستیکی مناسب هم می توان استفاده کرد.

برای مواد غذایی خشک مثل انواع پیراشکی یا پیتزا هم همین ظروف مناسبند؟

مناسب ترین کار برای نگهداری پیتزا، استفاده از کاغذ مخصوص است که خوشبختانه امروزه در کشور ما متداول شده است. می توانیم در ظروف پیرکس دردار این کاغذها را قرار دهیم و بعد این مواد غذایی را داخل آن بریزیم.

برای مواد غذایی مایع به ویژه روغن چه ظرفی انتخاب کنیم؟

بهتر است روغن را در همان بطری پلاستیکی خودش نگهداری کنیم اما اگر حجم آن زیاد است و می خواهیم آن را به ظرف دیگری انتقال دهیم، بهتر است این ظرف شیشه ای شفاف نباشد زیرا نور باعث تجزیه روغن و ایجاد ترکیب های سمی در آن می شود.

ظروف روغن مایع باید تیره باشد یا در کابینت های دردار نگهداری شود که نور به آنها نرسد. برای روغن جامد نیز قوطی فلزی قلع اندود مناسب است اما هرگز نباید از ظروف پلاستیکی برای نگهداری آن استفاده کرد. اگر حجم روغن بالاست، آن را در ظروف شیشه ای تیره رنگ بریزید یا دور آن را فویل بپیچید. البته برخی بطری های شیشه ای حالت انکساری دارند که نور را می شکنند، این بطری ها هم ظروف مناسبی اند.

برای نگهداری شیرینی ها که روغن زیادی دارند، چه ظرفی را انتخاب کنیم؟

ظروف پلاستیکی برای شیرینی های چرب و تر مناسب نیست، اما اگر خشک هستند و ظرف پیرکس در دسترس نیست، استفاده از پلاستیک مانعی ندارد. البته بهتر است کاغذهای روغنی مخصوص شیرینی را درون این ظروف قرار دهیم و شیرینی را روی آنها بچینیم.

خبر مرتبط:

راهنمای خرید عسل / تشخیص عسل طبیعی و تقلبی - دکتر سعیده سیف هاشمی