زندگی آرتمیا در زیستگاه اصلی آن در حالی به شماره افتاده که پرورش این سخت‌پوست در معرض انقراض، این روزها در کویر کرمان به‌عنوان صنعتی پردرآمد در دستور کار قرارگرفته است.
تولید ثروت از دل کویر خشک و بی‌آب‌وعلف می‌تواند الگویی برای خلق ثروت با خلاقیت و استفاده از امکانات در دسترس باشد. این حرف در ابتدای امر شاید کمی دور از ذهن و شعار گرایانه باشد اما پرورش آرتمیا در دل کویر و شوره‌زار در کرمان این ایده را به واقعیت تبدیل کرده است.
آرتمیا جانداری است سخت‌پوست در فلات ایران، مهم‌ترین محیط زندگی‌اش دریاچه ارومیه است اما در سال‌های اخیر و پس از خشک‌سالی‌های مداوم و کم شدن آب دریاچه ارومیه زندگی این جاندار نیز به مخاطره افتاده است.
اما زندگی این سخت پوست هرروز در مهم‌ترین زیستگاهش سخت‌تر شده و امید به بقای این جاندار در دریاچه ارومیه بسیار کمرنگ شده است به‌گونه‌ای که هم‌اکنون زیست شناسان نگران انقراض نسل آرتمیا در دریاچه ارومیه هستند.
در چنین شرایطی برخی مناطق در استان کرمان به‌صورت طبیعی و غیرطبیعی به محیطی مناسب برای پرورش این جاندار تبدیل‌شده است.
آرتمیا هرچند موجودی بسیار کوچک است اما نقش بزرگی در صنعت تولید میگو و ماهی در جهان دارد به‌طوریکه یکی از بهترین راه‌های تغذیه محصولات شیلاتی باکیفیت به‌خصوص برای میگو محسوب می‌شود.
سالانه در جهان بیش از دو هزار تن «کیست» آرتمیا به فروش می‌رود و یکی از تجارتهای پر سود محسوب می شود.
طلای زرد ۱۰ میلی‌متری
نقش این جاندار به‌خصوص برای تولید ماهیان گران‌قیمت گرمسیری موجب شده است صنعت تولید آرتمیا به‌عنوان یکی از پرسودترین و البته لوکس‌ترین صنایع جهان محسوب شود. به‌گونه‌ای که از این موجود ۱۰ میلی‌متری به‌عنوان طلای زنده‌یاد می‌شود.
در حالی این روزها خبرهای خوشی از بزرگ‌ترین زیستگاه آرتمیای جهان در ارومیه به گوش نمی‌رسد که کار پرورش این‌گونه ارزشمند زیستی در استان کرمان رونق گرفته است.
زندگی آرتمیا در رودخانه شور کویر شهداد
این‌گونه ارزشمند جدای از بحث پرورش به‌صورت مصنوعی در طبیعت استان کرمان نیز مشاهده‌شده است. هرچند در این خصوص هنوز کارهای علمی و پژوهشی قابل‌توجهی صورت نگرفته است اما مشاهده آرتمیا در رودخانه شور در کویر شهداد این امکان را به وجود آورده است که پرورش این جاندار در محیط طبیعی نیز به‌عنوان یکی از گزینه‌های موردبررسی مطرح شود.
علی مظاهری، زیست‌شناس و کویر نورد کرمانی در تفحص کویر شهداد و در کرانه‌های رودخانه دائمی شور در استان کرمان بارها به آرتمیا برخورد کرده است.
مظاهری در گفتگو با مهر اظهار داشت: رودخانه شور در کویر لوت یکی از رودخانه‌های دائمی محسوب می‌شود که هیچ‌گاه خشک نمی‌شود بلکه برخی موارد آب آن به زیرزمین فرو می‌رود و در بسیاری موارد نیز بر روی زمین جاری است.
وی افزود: در کرانه‌های این رودخانه به‌سادگی می‌توان گونه‌ای آرتمیا را مشاهده کرد که به‌صورت انبوه در این آب‌ها زندگی می‌کند.
وی از وجود ذخایر بزرگ آب‌شور در کویر شهداد کرمان خبر داد و افزود: بخش بزرگی از این منابع در زیرزمین قرار دارد و کویر بر روی آن‌ها گسترده شده است، به‌طوریکه به‌ظاهر کویر را مشاهده می‌کنید اما اگر بر روی این پهنه با خودرو حرکت کنید در باتلاقی از شن و آب فرو خواهید رفت.
وی گفت: این منابع آب‌شور گسترده در برخی موارد از زیرخاک بیرون آمده‌اند و زیستگاه حیوانات زیادی در دل کویر هستند که آرتمیا یکی ازاین‌گونه‌ها است که باید برای تشخیص گونه و نژاد آرتمیای کویر لوت بررسی و مطالعه بیشتری صورت گیرد.
وی با اشاره به مجزا بودن رودخانه شور و بُعد مسافتش از دریاچه ارومیه گفت: گونه‌ای که در کرمان مشاهده می‌شود به‌احتمال فراوان سویه جدیدی و یا حداقل متفاوت از سویه دریاچه ارومیه است که نیاز به کنکاش علمی دارد.
مظاهری این بخش از کرمان را مکانی مطلوب برای تولید و پرورش آرتمیا و خلق ثروت در عمق کویر کرمان دانست زیرا هم آب مهیا بوده و هم در ظاهر این منطقه زیستگاه گونه‌ای از آرتمیا است.
تویلد آرتمیا در دریاچه مصنوعی با ۴۰ میلیارد مترمکعب آب شور
اما کرمانی‌ها هنوز از این موهبت طبیعی استفاده نکرده‌اند و در مقابل به تولید مکان مصنوعی برای پرورش آرتمیا روی آورده‌اند، نمونه این اقدام احداث دهکده آرتمیا در منطقه نوق رفسنجان است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان در گفتگو با مهر اظهار داشت: تولید آرتمیا یکی از مزیت‌های استان کرمان است و شرایط برای توسعه این صنعت در استان مهیا شده است.
عباس سعیدی دهکده آرتمیا را یکی از نمونه‌های بی‌نظیر درزمینهٔ خلق ثروت دانست و خواستار توسعه این صنعت و ورود سرمایه‌گذاران بخش خصوصی به تولید آرتمیا شد.
وی ادامه داد: هم‌اکنون متأسفانه مهم‌ترین کانون تولید این جاندار از بین رفته اما با آغاز به کار دهکده آرتمیا در کرمان شاهد تولید انبوه این جاندار هستیم.
وی ادامه داد: ۴۰ میلیارد مترمکعب دریاچه شور در رفسنجان ایجادشده است و هزینه‌ای بیش از ۱۲ میلیارد ریال را در برداشته که بخشی از صندوق توسعه ملی و بخشی نیز از بخش خصوصی جذب‌شده است.
سعیدی از تولید سالانه چندین تن از این محصول در رفسنجان خبر داد و افزود: نمونه وارداتی آرتمیا از کیفیت مناسبی برخوردار نیست و به‌سادگی از محصول این دهکده می‌توان نیاز داخلی را تأمین و حتی ارزآوری کرد.
رئیس شبکه دامپزشکی شهرستان رفسنجان نیز در گفتگو با مهر اظهار داشت: این طرح یکی از نمونه‌های موفق سرمایه گذاری خلاقانه محسوب می‌شود.
محمود مقامی افزود: این موجود در دریاچه‌های آب‌شور دیده‌شده است و به‌صورت طبیعی هم در آبگیرهای آب‌شور رفسنجان وجود دارد.
وی تصریح کرد: تغییرات اکولوژیکی که در دریاچه ارومیه صورت گرفته است موجب شده، ایران جایگاه خود را در تولید این محصول مهم در بخش شیلات از دست بدهد و به واردکننده تبدیل شود اما با بهره‌برداری از طرح پرورش آرتیما در رفسنجان هم‌اکنون در کنار تأمین نیاز داخلی می‌توانیم به صادرکننده نیز تبدیل شویم.
تولید آرتمیا در حالی به‌عنوان یکی از مزیت‌های مهم شیلاتی در کرمان تبدیل‌شده است که انتظار می‌رود با حمایت بخش دولتی سرمایه‌گذاران بیشتری به این بخش وارد شوند و ضمن جلوگیری از خروج ارز در زمینه ارزآوری در کشور نیز تأثیرگذار شود.
