درمان به کمک حیوانات همدم (Pet Therapy) - رامین وردانی ، کارشناس روان‎شناسی

حکیم مهر -  یادداشت وارده : درمان به کمک حیوانات همدم (Pet Therapy) / رامین وردانی -  کارشناس روان‎شناسی

 درمان به کمک حیوانات همدم - رامین وردانی ، کارشناس روان‎شناسی

یکی از روشهای درمانی که سالهاست در کشورهای دیگر مورد استفاده قرار می گیرد و هر روز بر کاربرد و بار علمی آن افزوده می شود درمان بوسیله حیوانات (Animal-assisted Therapy) و در شکل جزئی‎تر آن درمان بوسیله حیوانات خانگی و همدم انسان یا pet therapy است. متاسفانه در کشور ما این شاخه از علم روانشناسی به هیچ وجه مورد توجه قرار نگرفته و برخی با این روش از درمان کاملا غریبه هستند و حتی برخی این روش از درمان را مورد تمسخر قرار می دهند.
تحقیقات گسترده محققان در نقاط مختلف جهان نشان داده که می‎توان پاره‎ای از مشکلات عاطفی و اختلالات روحی افراد را بوسیله حیوانات خانگی درمان نمود. در علم روانشناسی و روانپزشکی عبارت pet therapy (درمان بوسیله حیوانات همدم) سالها است جای خود را باز کرده و روز به روز علاقه محققان به آن بیشتر نمایان شده است.
 تحقیقات اخیر نشان داده است که برقراری پیوند عاطفی با حیوان در افراد منزوی آنها را از حالت سکون خارج نموده و قسمتی از نیازهای روحی وی را برآورده می‎کند. یک حیوان دست آموز می‎تواند با رفتارهایش محبت صاحب خود را جلب نماید و آن انسان با تلطیف و برقراری رابطه عاطفی با آن حیوان، احساسات فرو خورده خود را ارضاء نماید.
یکی از معضلات زندگی صنعتی و شهرنشینی، احساس تنهایی در میان آدمیان است و این احساس تنهایی در دراز مدت آثار مخربی بر روح و روان انسان می‎گذارد و کم کم انسان دچار افسردگی شده و زندگی‎اش تحت تاثیر قرار می‎گیرد. در جوامع غربی مدتهاست که حیوانات دست آموز به خانه‎های مردم راه یافته و اشخاص زیادی علاقمند به داشتن حیوانات خانگی هستند. مثلا در کشور فرانسه شمار سگ و گربه‎های خانگی  تقریبا بالای 40 میلیون بر آورد شده است. غربی‎ها توانسته‎اند قسمتی از خلاء عاطفی خود را با داشتن این حیوانات جبران نمایند.
البته لازم به ذکر است این بدان معنی نیست که ما از فرهنگ غرب پیروی نمائیم و بجای همدلی کردن انسانها با هم، حیوانات را جایگزین روابط انسان با انسان نمائیم، بلکه در مواردی خاص می‎توان همانند دیگر روش‏های درمانی که آنها مورد استفاده قرار می دهند و نتیجه بخش بوده ما نیز از آن روشها بهره بگیریم و این تنها بخشی از روابط عاطفی است و لزوماً روابط انسان و حیوان جایگزین روابط انسان با همنوع خود نخواهد بود و فراموش نکنیم که هر چیز بجای خویش نیکو است.
بعنوان مثال تحقیقات نشان می‎دهد کودکان با علایمی از اختلالات روانپریشی و افسردگی هم در درمان با حیوانات خانگی مورد توجه قرار گرفته اند و نشانه‎هایی از بهبودی در بین‏شان مشاهده گردیده است. البته هنوز محققان اختلافاتی در نتایج درمانی این کودکان دارد که به همین سبب زمینه برای مطالعه در این‎باره فراوان است. ضمن آنکه نتایج سودمند حاصل از بکارگیری این روش درمانی در بین کودکانی با معلولیت جسمی و حرکتی و معلولیت های حسی بیشتر مشاهده گردیده است.
بعنوان نمونه‏ای دیگر در ژاپن استفاده از حیوانات اهلی برای التیام روحی معلولان، سالمندان و افراد مواجه با بیماریهای صعب‎العلاج، در حال گسترش است. این‌گونه فعالیت‎ها در ژاپن بیشتر از سوی سازمان‌های غیرانتفاعی (N.G.O.) با هدف ایفای نقشی مفید در جامعه و بصورت داوطلبانه و کاملاً مردمی صورت می‎گیرد.
مرور دستاوردهای حاصل از این فعالیت‎ها نشان می‎دهد که نقش التیام‏‎بخش حیوانات اهلی در روحیه افراد معلول یا سالمندانی که در خانه سالمندان زندگی دایمی دارند، بسیار پررنگ است. افراد معلول یا سالمندانی که در آسایشگاه‌های سالمندان نگهداری می‌شوند، به دلیل کم بودن فرصت برای حضور در جامعه، دچار فشارهای روحی "استرس" و یا دلتنگی می‌شوند. تجارب درمان بوسیله حیوانات (Animal-assisted Therapy) نشان داده پس از آنکه معلولان یا سالمندان با حیوانات اهلی از نزدیک برخورد کرده‎اند، روحیه آنان دگرگون و از گوشه‌گیری گریخته و لبخند بر روی لبانشان آشکار شده است.
حیواناتی که از آنها به این منظور استفاده می‌شود، باید دارای شروط ویژه‌ای همچون بهره‎مندی از سلامتی کامل و گذراندن آموزش‌های لازم باشند. پیش بینی می‎‏شود در آینده نزدیک و به تدریج استفاده از این روش درمانی برای التیام روحی معلولان، سالمندان یا بیماران گسترش یافته و به یکی از محورهای مهم روان درمانی تبدیل شود.
حال که این روش درمانی توسط روانشناسان و روانپزشکان در دیگر کشورها تجربه شده و نتیجه بخش بوده، جا دارد در کشور ما نیز این روش حتی بصورت آزمون و خطا مورد بررسی قرار گیرد، چرا که طبق تحقیقات صورت گرفته در دنیا، مصرف دارو در بیمارانی که تحت درمان به این شیوه قرار گرفته بودند به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته و مدت درمان آنها نیز تقلیل یافته است.
در این نوشته سعی بر این بود تا صرفاً بطور مختصر نگاهی کلی به موضوع درمان به وسیله حیوانات داشته باشیم و پرداختن به جزئیات آن و یا ذکر منافع نگهداری از برخی حیوانات و پرندگان در برانگیختن احساس مسئولیت و تربیت کودکان و سایر نقش‎های متصور برای ارتباط انسان و حیوان فرصت‎ دیگری می‌‎طلبد.
ضمناً لازم به ذکر است چون در کشور ما درباره نگهداری سگ و گربه و برخی حیوانات از نظر شرعی یا فرهنگی برخی محدودیت‎ها ، شبهات و حتی در مواردی برداشت‎های نادرست و شایعات وجود دارد، می‎توان تا رفع شبهات بر روی سایر حیوانات نظیر ماهیان آکواریومی و یا پرندگانی نظیر انواع طوطی که در دنیا نتایج درمان به وسیله آنان هم روشن و ثمربخش بوده تمرکز نمود.
این مطلب در صورت استقبال مخاطبان محترم نشریه حکیم مهر ادامه خواهد داشت...