حکیم مهر - سفر به شهرهای دور و نزدیک و به اجبار یا اختیار، خوردن غذا در رستوران‌های بین راهی، بردن غذا با خود با وجود نبود امکانات لازم برای نگهداری، همه و همه دست به دست هم می‌دهند تا در این ایام شاهد موارد فزاینده مسمومیت غذایی باشیم. افراد مسموم اغلب علائمی همچون اسهال و استفراغ را تجربه می‌کنند، اما علائم همیشه این گونه نیست. مسمومیت غذایی به دلیل مصرف همزمان چندین نفر از یک‌ماده غذایی به صورت همه‌گیر بروز می‌کند که این نیز یکی از نشانه‌های تشخیصی است.
مسمومیت با مواد غذایی می‌تواند به‌طرق مختلفی رخ بدهد. گاهی عامل بیماری‌زا در غذا رشد کرده، تولید سم می‌کند و این سم است که مولد علائم می‌شود. گاهی نیز خود عامل بیماری‌زا وارد دستگاه گوارش شده و درون بدن اقدام به تولید سم می‌کنند. آسیب‌های شایع ناشی از تولید سم در بیرون از بدن شروع زودرسی داشته و برای درمان نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک نبوده و تنها درمان علامتی و جایگزینی مایع از دست رفته کفایت می‌کند. اشکال متنوع این نوع از مسمومیت به این قرار است:
ـ اگر برنج نیمه پخته را در هوای اتاق برای مدتی نگه داریم، محیط مناسبی برای رشد عوامل سم زا و بروز مسمومیت ایجاد می‌شود. این نوع از مسمومیت خود را با استفراغ در ظرف 4 ـ 2 ساعت پس از مصرف غذا نشان می‌دهد. گرم کردن غذا تاثیری در از بین رفتن سم ندارد؛ بنابراین برنج را خوب پخته و برای نگهداری از یخچال استفاده کنید.
ـ سس مایونز، سالاد سیب‌زمینی، کیک و شیرینی و تخم‌مرغ از غذاهایی هستند که در اثر نگهداری در هوای اتاق مستعد آلودگی هستند. سم ایجاد شده در این نوع غذاها اثری بر طعم و بو و ظاهر غذا نداشته، بنابراین به‌راحتی قابل شناسایی نیست. علائم تا 6 ساعت از مصرف بروز کرده و شامل اسهال، استفراغ، درد شکمی و تهوع است.
ـ گوشت و محصولات گوشتی نیز ایجاد مسمومیت می‌کنند. در این نوع از مسمومیت اگر بروز علائم طی 6ساعت ابتدایی باشد با علائمی همچون اسهال، استفراغ، درد شکمی و حالت تهوع است و اگر پس از 6 ساعت بروز کند با اسهال و گاهی استفراغ همراه است.
ـ سبزیجات در صورت ایجاد مسمومیت مولد علائم طی 6 تا 24ساعت پس از مصرف بوده و ظرف 36 ساعت بهبود می‌یابند و بیماران آن از اسهال و گاهی استفراغ همزمان شکایت دارند.
ـ گاهی ماهی مصرفی آلوده به نوعی عامل بیماری‌زاست که روی بدن ماهی اقدام به تولید سم می‌کند. سم ایجاد شده در بدن باعث آزاد شدن موادی می‌شود که فرد را مسموم می‌کند. این علائم شامل خشکی دهان و احساس مزه تلخ یا فلفلی، قرمز شدن صورت، قرمزی چشم‌ها، اسهال، تهوع و استفراغ بوده که درمدت یک ساعت پس از مصرف بروز کرده و طی 6 ساعت بهبود می‌یابد. بسیاری از افراد مسموم علائم را به حساسیت به ماهی نسبت می‌دهند در‌حالی که به آن ارتباطی ندارد و در صورت آلوده نبودن ماهی، این علائم بروز نمی‌کند.
در مطلب آتی به علل مولد مسمومیت غذایی که در بدن تولید سم می‌کنند، می‌پردازیم.
