پرداخت یارانه شیر به مصرف کنندگان یکی از روش های موفق برای افزایش مصرف لبنیات است، اما چون این الگوی صحیح به دلیل اجرای نادرست خطای زیادی داشت، کلاً از لیست روشهای حمایتی حذف شد و حتی هیچ وقت مورد بازنگری قرار نگرفت؛ در حالی که امروزه امکانات پیشرفته سخت افزاری و نرم افزاری همانند کارت های الکترونیکی و توزیع هوشمند وجود دارد.
به گزارش ایانا به نقل از روابط عمومی انجمن صنایع غذایی مازندران، رییس این انجمن مهم ترین راهبرد موثر و پایدار برای حل مشکلات دامداران و کارخانجات لبنی و ارتقاء ضریب سلامت جامعه را رشد مصرف شیر به ویژه در گروه هدف مصرف کنندگان داخلی دانست.
«دکتر اسماعیل خاتمی مقدم» در عین حال گفت: باید موانع نظام توزیع، بازار و کیفیت را برداریم و با اصلاح باورهای غلط و تسهیل دسترسی جامعه هدف به شیر و لبنیات، سرانه مصرف داخلی را افزایش دهیم و در ادامه برای سرریز تولید به صادرات بیاندیشیم.
وی ذخیره شیر خشک کشور را بیش از ۳۰هزار تن و معادل یک سال نیاز مصرفی کشور اعلام کرد و گفت: در یک سال گذشته در اتحادیه ۲۸کشوری اروپا تولید شیر خام رشدی حدود ۸۰۰هزار تن و صادرات معادل شیرشان تقریباً ۳۳هزار تن رشد داشته و ذخایر شیر خشک این کشورها با رشد ۱۲۰۰درصدی به ۱۸۴هزار تن و ذخایر کره با رشد بیش از ۵۵درصدی از ۸۰هزار تن فراتر رفته است. مشابه همین روند در آمریکا و آقیانوسیه هم اتفاق افتاده است و نتیجه عملی آن کاهش قیمت ۱۰تا ۱۳ درصدی شیر و لبنیات در بازارهای جهانی بود اما به دلیل ناکارامدی سیاستهای اقتصادی دستگاه های مسول و شاید تولیدکنندگان، آثار این کاهش قیمت در کشور ما دیده نشد لذا هم در صادرات با مشکل مواجه شدیم بطوریکه وزن صادرات برپایه محصول حدود ۶درصد و بر پایه شیر حدود ۱۵ درصد کاهش داشت و هم بدتر از آن کاهش معنی دار مصرف داخلی را شاهد هستیم.
وی افزود: روند رکود بازار داخلی و صادراتی از سال گذشته شیب تندتری پیدا کرد. صنایع لبنی با تولید و ذخیره سازی شیر خشک تا حدی مانع از انتقال این فشار به دامداران شدند و حداکثر فشار به دامداران در عدم قیمت گذاری مطلوب و پرداخت طولانی مدت مطالبات آنها خلاصه شده بود، اما در سال جدید با پر شدن انبارهای صنایع لبنی و تداوم رکود بازار، جذب شیر دامداران هم با مشکل مواجه شد و باز هم دولت مجبور به تزریق مسکن شد.
خاتمی مقدم با یادآوری اینکه حدود ۱۰ درصد معادل وزن شیر تولیدی صنایع لبنی در بخش صادرات و ۹۰ درصد در بازار داخلی به مصرف می رسد، گفت: در یک سال گذشته بر اساس آمار گمرک کشور وزن صادرات لبنیات ( معادل شیر) حدود ۱۵درصد کاهش و طبق محاسبات، مصرف داخلی نیز حدود ۱۰ تا ۱۵درصد کاهش داشته که با توجه به سهم ۹۰ درصدی مصرف داخل و نیز سرانه مصرف پایین این کالای سلامت محور، تقویت مصرف داخلی باید در اولویت برنامه مدیران و تصمیم گران قرار گیرد.
این کارشناس گفت: با توجه به وجود سه حلقه اصلی دامدار، صنایع لبنی و مصرف کننده باید ببینیم کدام حلقه یا حلقه ها دارای مشکل هستند یا نیاز به تقویت دارند و با این شناخت، الگوی حمایتی و یارانه ای مناسب و هدفمند را انتخاب کنیم، اما چند سالی است که حمایتهای یارانه ای محدود و مقطعی دولت به دو حلقه اول که دارای تشکیلات و قدرت چانه زنی هستند خلاصه شده و مردم به دلیل عدم حضور نهاد مدنی مدافع حقوق مصرف کننده، کمتر مورد توجه قرار می گیرند.
رئیس انجمن صنایع غذایی مازندران در مورد روش های تجربه شده یارانه شیر در کشور گفت: اگر یارانه را به صادرات بدهیم در واقع با این عمل به دامدار و کارخانه های لبنیات کمک شده است، اما مصرف کننده داخلی به عنوان هدف اصلی همچنان از این یارانه بی بهره می ماند. البته اگر حمایت از مصرف کننده در اولویت برنامه تصمیم گیران نیست، این روش پرداخت یارانه برای حمایت از دامدار و حفظ سهم بازار خارجی مطلوب به نظر می رسد.
خاتمی مقدم ادامه داد: اگر مانند سال گذشته یارانه را برای تبدیل شیر به کالای ماندگار یعنی شیر خشک بدهیم، اگرچه تا مقطعی مشکل دامدار را حل می کنیم، اما مشکل صنایع لبنی و مصرف کننده حل نشده است. فراموش نکنیم اغلب شیر خشکی که با درخواست دولت به صورت فله و کارمزدی در استان های مختلف تولید می شوند، به لحاظ کیفی قابلیت صادرات نداشته و عموما به ذخایر شیر خشک داخل می افزاید و در نهایت در بازار داخل باید مصرف شود که نتیجه منفی آن در میان مدت مجددا گریبان دامدار را به شکل کاهش تقاضای شیر خام خواهد گرفت.
وی ادامه داد: شکل سوم یارانه یعنی پرداخت به نهاده های دامی احتمالاً در کاهش مشکل دامدار موثر است و بر روی کاغذ احتمال اینکه شیر با قیمت پایین تر به مصرف کنند نیز برسد وجود دارد، اما به دلیل ناکارامدی نظام بازار که یکی از بزرگترین مشکلات تولید در کشور محسوب می شود، این یارانه در سیستم بیمار توزیع هضم شده و در عمل قیمت محصول کاهش نمی یابد، پس در این روش نیز مصرف کننده از یارانه شیر بی بهره می ماند.
خاتمی مقدم افزود: با پرداخت یارانه شیر به مردم، علاوه بر بالا رفتن مصرف شیر و ضریب سلامت جامعه، دامداران و کارخانه های لبنی نیز با افزایش تقاضا سود می برند.
وی اضافه کرد: پرداخت یارانه شیر به مصرف کنندگان یکی از روش های موفق برای افزایش مصرف لبنیات است، اما چون این الگوی صحیح به دلیل اجرای نادرست، خطای زیادی داشت کلا از لیست روش های حمایتی حذف شد و حتی هیچ وقت مورد بازنگری قرار نگرفت، در حالی که امروزه امکانات پیشرفته سخت افزاری و نرم افزاری همانند کارت های الکترونیکی و توزیع هوشمند وجود دارد و می توان با خطای حداقلی یارانه شیر را به گروه های هدف و شناسنامه دار داد. توجه داشته باشیم که هم به لحاظ فرهنگی و هم قدرت خرید، بخش قابل توجهی از جامعه از مصرف حداقلی شیر محرم هستند و اکیدا به حمایت نیاز دارند.
وی به اجرای طرح موفق شیر مدارس به عنوان یک الگوی مناسب از یارانه هدفمند اشاره کرد و گفت: وقتی طرح توزیع شیر مدارس موفق است، پس باید این طرح را تقویت کنیم و چه بسا در مراکز مصرف دیگر هم بکار ببریم.
خاتمی مقدم بیان داشت: می توان به صورت هدفمند جامعه ای حدود ۲۰ تا ۳۰ میلیونی از کارگران، کارمندان، سالمندان و دهک های آسیب پذیر کشور که اتفاقاً سرانه مصرف بسیار کمی دارند را به یارانه بگیران شیر اضافه کنیم.
