حکیم مهر - برای افرادی که نابینا هستند شاید بزرگ‌ترین آرزو این باشد که بتوانند روزی نور را ببینند و زیبایی‌ها و رنگ‌های عالم را به چشم مشاهده کنند. شاید این آرزو دیگر چندان دور از دسترس نباشد، چرا که دانشمندان موفق شدند دریک آزمایش، با به دست آوردن پروتئینی از خزه دریایی یا همان جلبک دریایی و وارد کردن آن به چشم موش‌های نابینا، بینایی را به آنها بازگردانند. این آزمایش امیدها را برای درمان نابینایی و بازگرداندان بینایی به افراد نابینا برانگیخته است.
در این آزمایش، پروتئین مورد نظر2 Channelrhodopsinـ (2 ChR) نام دارد که پروتئینی حساس به نوراست و از خزه دریایی (جلبک) به دست آمده است. این گیاه ازاین پروتئین برای جذب نور و ساخت و ترکیب مواد آلی استفاده می‌کند. محققان این پروتئین حساس به نور را برای ترمیم چشم حیواناتی که سلول‌های گیرنده و حساس به نور خود را از دست داده‌اند، به کار بردند. این پروتئین قبلا به وسیله نورولوژیست‌ها در آزمایشگاه استفاده شده است. آنها برای ایجاد تغییرات نور و تأثیر آن در نورون‌ها از این پروتئین بهره بردند و اکنون محققان از این پروتئین برای مقابله با نابینایی و درمان آن استفاد کرده‌اند و در موش‌ها به نتایجی خیره‌کننده و جالب دست یافتند؛ چرا که در این آزمایش موش‌های نابینا موفق به دیدن رنگ‌ها و تصاویر سیاه و سفید شدند. پژوهشگران امیدوارند تا با پیشرفت این تکنولوژی بتوانند بزودی به انسان‌های نابینا که به هر دلیل بینایی خود را از دست داده‌اند، کمک کنند.
برای انجام این آزمایش، گروه تحقیقاتی با دقت موش‌های نابینا را انتخاب کردند مخصوصا موش‌هایی که سلول‌های گیرنده نور را از دست داده بودند. سلول‌های گیرنده نور در چشم به نور حساسند و با دریافت نور، سیگنال‌ها و علائمی به لایه بعدی چشم یعنی سلول‌های دو قطبی می‌فرستند و قبل از آن علائمی که تقویت شده‌اند به مغز می‌رسند و تصویر واضحی را در چشم ایجاد می‌کنند. محققان طی انجام این آزمایش، یک ویروس بی‌ضرر را انتخاب کردند تا پروتئین ChR2 را به سلول‌های دو قطبی چشم موش ببرد. این پروتئین در پایان این نقل و انتقال تنها به 7 درصد از سلول‌ها رسید و مستقر شد. اما همین مقدار کافی بود تا علائم و سیگنال‌های نور را به شبکیه چشم و در نهایت به مغز برسانند. پس از آن که محققان نور را به چشم موش‌ها تاباندند، مشاهده شد موش‌های مورد آزمایش در واکنش به نور از جا پریده و به نور عکس‌العمل نشان دادند و این در حالی بود که موش‌های نابینایی که تحت آزمایش نبودند، هیچ واکنشی به نور از خود نشان ندادند. در پایان محققان درجه بینایی موش‌ها را مورد بررسی قرار دادند، آنها به جای این‌که فقط از نور استفاده کنند، با نشان دادن یک‌سری تصاویر متحرک سیاه و سفید راه راه به موش‌ها، متوجه شدند که موش‌های مورد آزمایش، قادرند تصاویر را دنبال کنند که این بدین معناست که موش‌ها قادر به دیدن تصاویر سیاه و سفید شده بودند.
در تحقیقات قبلی که روی موش‌های نابینا انجام شده بود، محققان نشان دادند با تکنیک‌های مشابهی که به کار برده بودند، توانستند بخش کورتکس بینایی را در مغز موش‌های نابینا فعال کنند. البته تغییرات عمده‌ای در رفتار این موش‌ها دیده نشده بود. تنها تغییر، همین توانایی دنبال کردن نور و تصاویر متحرک بود. به گفته دانشمندان، در تحقیقات قدیمی شاید دلیلی که سبب بازگشت بینایی موش‌ها پس از فعال‌سازی بخش بینایی در کورتکس مغز شده بود، همین پروتئین2 ChR می‌باشد که احتمالا به طور تصادفی در برخی از انواع سلول‌های شبکیه تزریق شده بود. در لایه شبکیه چشم حدود 60 نوع سلول مختلف وجود دارد که برخی از آنها به وسیله نور تغییر می‌کنند و برخی دیگر مانع ورود نور به چشم می‌شوند و دلایلی وجود دارد که سبب می‌شود این سلول‌ها بدرستی وظایف خود را انجام ندهند؛ مثلا گاهی اوقات پروتئین‌های حساس به نور در سلول‌های شبکیه تأثیرات عکس دارند و به نوعی اثرات همدیگر را خنثی می‌کنند و گاهی شاید درهم برهم و نامنظم بودن سیگنال‌های ورودی به مغز باعث می‌شود مغز نتواند ترجمه و تفسیر درستی انجام دهد.
در نهایت محققان با کنار هم گذاشتن نتایج تحقیقات قبلی و تحقیقات تازه، به این نتیجه رسیدند که تحقیقات قبلی یافته‌های تازه‌شان را اثبات می‌کند. این تیم تحقیقاتی درصدد است تا با مطالعات بیشتر بزودی این آزمایش را روی انسان انجام دهد. حتی اگر تغییر اندکی همانند موش‌ها، در بینایی انسان ایجاد کنند موفقیت بزرگی خواهد بود که امیدها را برای بازگرداندن بینایی به نابینایان دو چندان خواهد کرد.
