حکیم مهر - قصه مرغها و هورمون‌ها / دکتر یاشا نهرینی
سابقه استفاده از هورمون‌های محرک رشد در صنایع کشاورزی به 50 سال قبل برمی‌گردد. هورمون‌های آنابولیک می‌توانند فرآیند رشد حیوانات گوشتی را به تولید بیشتر عضله در مقایسه با چربی هدایت کنند. هرچند تنها یک دهه پس از استفاده صنعتی از هورمون‌های آنابولیزان در سال 1959 محدودیت‌های فراگیری در آمریکا و کشورهای اروپایی و استرالیا وضع شد.
از سوی دیگر، گزینش‌های ژنتیکی، نسل جدیدی از مرغ‌های گوشتی را وارد مرغداری‌ها کرد که با رژیم غذایی خاصی در عرض 7 هفته 65 درصد افزایش وزن را نشان می‌دادند.
با این حساب، دیگر حتی توجیه اقتصادی لازم برای تخطی از قوانین سرسختانه وضع شده وجود نداشت. در حال حاضر، براساس اندازه‌گیری‌های سازمان غذا و داروی آمریکا میزان استروژن موجود در جوجه‌های 55 روزه که وزنی بین 5/2 تا 5/3 کیلوگرم دارند چیزی حدود 3 هزارم میکروگرم است. یعنی 57 هزار بار کمتر از آنچه که سازمان غذا و داروی آمریکا به عنوان حد مجاز تعیین کرده است.
البته باید گفت این سازمان میزان مجاز 21هزار میکروگرم را نیز با رعایت احتیاط همه‌جانبه و چند برابر کمتر از حد مجاز آزمایش‌های مرجع تعیین کرده بود. به عبارت دیگر، باید گفت در حال حاضر در فرآیند تولید محصول‌های گوشتی آمریکا و اتحادیه اروپا سال‌هاست که از هورمون‌های جنسی استفاده نمی‌شود اما سوال اینجاست که چرا همچنان روی برچسب محصول‌های گوشتی بسیاری از شرکت‌های معتبر عبارت «بدون هورمون» درج می‌شود؟
یافتن پاسخ این سوال کار چندان سختی نیست. شرکت‌های تولیدکننده مرغ‌های گوشتی از این باور غط در میان مردم آگاهند و این باور قدیمی را همچنان دستمایه تبلیغات محصول‌های خود قرار می‌دهند. در حقیقت آنها «پُز» چیزی را می‌دهند که اساسا وجود ندارد!
ما طبیعی‌تریم!
دعواهای لفظی چند شرکت بزرگ تولیدکننده مرغ‌های گوشتی در هفته‌های اخیر به سازمان کشاورزی و کنگره آمریکا نیز کشیده شده است. جدال اخیر شرکت‌های رقیب این بار نه بر سر استفاده از آنتی‌بیوتیک است و نه بر سر هورمون. آنها بر سر کلمه «طبیعی» با هم مشکل دارند.
طبق ابلاغیه سازمان کشاورزی آمریکا، اگر در فرآیند تولید یک مرغ گوشتی از آنتی‌بیوتیک استفاده نشود و پس از کشتار و حین بسته‌بندی نیز ادویه و موادشیمیایی به آن افزوده نشود، شرکت مورد نظر می‌تواند از برچسب «طبیعی» روی محصول خود استفاده کند اما گروهی از شرکت‌ها که این روزها برخی از نمایندگان کنگره را هم با خود همراه کرده‌اند، می‌خواهند آب و نمک را هم به لیست غیرطبیعی‌ها اضافه کنند. موج خبری به راه افتاده حتی سازمان کشاورزی آمریکا را هم به واکنش واداشته است.
این سازمان در هفته گذشته اعلام کرد که در سیاستگذاری‌های خود در مورد اعطای عنوان «طبیعی» تجدیدنظر می‌کند. در حال حاضر 3/1 از مرغ‌های گوشتی تولیدی در آمریکا مورد تزریق افرودنی‌هایی چون آب و نمک قرار می‌‌گیرند؛ افزودنی‌هایی که گاهی تا 15 درصد از وزن یک مرغ را شامل می‌شوند و محتوای سدیم یک مرغ بسته‌بندی شده را 2 تا 3 برابر افزایش می‌دهند؛ عاملی که می‌تواند برای آنها که مجبور به رعایت رژیم کم‌نمک هستند خطرناک باشد.
براساس اعلام سازمان سلامت محصولات کشاورزی آمریکا، قوانین جدید در مورد برچسب‌های «طبیعی» تا پاییز امسال تدوین خواهند شد.
برچسب‌های صادقانه
«پردو» سومین شرکت بزرگ محصول‌های مرغ گوشتی در آمریکاست. این شرکت یکی از پایه‌گذاران گروهی است که بحث افزودن نمک و ادویه به مرغ‌های کشتار روز را به راه انداخته‌اند.
لوییس‌لونا، سخنگوی این شرکت می‌گوید: «برچسب طبیعی یک معنا بیشتر ندارد و آن این است که هیچ (مطلقا هیچ) ماده‌ای به محصول موردنظر اضافه نشده. تحت هیچ شرایطی تزریق آب و نمک داخل گوشت مرغ کاری طبیعی به حساب نمی‌آید.»
تزریق آب و مواد افزودنی دیگر به گوشت تازه مرغ موجب خوش‌طعم شدن و طبخ بهتر آن خواهد شد؛ اقدامی که شرکت‌های بزرگی چون «پیلگریم پراید» و «تیسون فود» نزدیک به یک دهه است که آن را انجام می‌دهند.
سخنگوی شرکت تیسون در پاسخ به موج جدید به راه‌افتاده از یک پروژه تحقیقاتی ملی خبر می‌دهد؛ پروژه‌ای که با حمایت مالی این شرکت به انجام رسیده است. گری‌میلکسون می‌گوید: «نتایج این تحقیق ملی نشان داده که اکثریت قریب به اتفاق شرکت‌کنندگان، تزریق آب و نمک را به داخل گوشت مرغ، عملی غیرطبیعی نمی‌دانند.»
از سوی دیگر، سخنگوی شرکت پیلگریم‌پراید هم ماجرا را بسیار ساده‌تر از «جنجال‌آفرینی‌های رقبا» می‌داند. گری رودس می‌گوید: «قضیه آنقدرها هم پیچیده نیست. ما تنها یک «انتخاب» دیگر را پیش روی مشتری‌هایمان قرار داده‌ایم که می‌توانند آن را امتحان کنند یا نکنند! ما هم مرغ‌هایی با افزودنی‌های صددرصد طبیعی تولید می‌کنیم و هم مرغ‌هایی بدون هیچ‌گونه افزودنی. این حق مشتری است که هر کدام را می‌خواهد انتخاب کند
به هر ترتیب، رییس اتحادیه پرورش‌دهندگان ماکیان آمریکا نیز کم‌و‌بیش نظری شبیه منتقدان برچسب‌های موجود دارد. بیل ماتئوس می‌گوید: «اولین هدف برچسب‌های مواد غذایی باید آگاهی‌رسانی صادقانه به مصرف‌کنندگان باشد نه وسیله‌ای برای تبلیغ زیرکانه یک محصول. برچسب‌های ما نباید به هیچ عنوان مصرف‌کنندگان را گمراه و سردرگم کنند.»
باربارا بوکسر، سناتور ایالت کالیفرنیا یکی از پیشگامان بحث محدودیت تزریق آب و نمک به گوشت تازه است. او که خود یک کنفرانس سراسری را در این مورد ترتیب داده است، می‌گوید: «ما در قدم اول می‌خواهیم عنوان «طبیعی» را از این‌گونه محصول‌ها حذف کنیم و در قدم‌های بعدی باید قانونی را به تصویب برسانیم که محتویات افزوده‌شده به این‌گونه موادغذایی اولیه با فونت درشت به چاپ برسند؛ آنقدر بزرگ که مطمئن شویم مصرف‌کنندگان می‌دانند چه چیزی را با چه محتویاتی خریداری می‌کنند.»
موضوع مرغ‌های نمکی وقتی جدی‌تر به نظر می‌رسد که بدانیم الگوی مصرف نمک در میان آمریکاییها چندان تعریفی ندارد.
دکتر کریستین دومینگو که به تازگی مقاله‌اش در مجله نیوانگلند به چاپ رسیده، می‌گوید: «آمریکاییها بسیار بیشتر از استانداردهای موجود نمک مصرف می‌کنند. اصلاح الگوی مصرف نمک در میان مردم آمریکا می‌تواند 10 تا 24 میلیارد دلار از هزینه‌های درمانی این کشور را کاهش دهد. ما باید به مردم آموزش دهیم که با مسوولیت بیشتری برچسب‌های مواد غذایی را بخوانند تا گزینه‌های سالم‌تری را برای خود و خانواده‌شان انتخاب کنند.»
متشکرم