«مهدخت قويدل» در روزنامه ی روزان نوشت:
مدرنترين قانون روز دنيا در حمايت از حقوق حيوانات شهري و خانگي. اين توصيفي است كه محمد درويش از ماده واحده تنظيم شده در سازمان محيط زيست كه حالا براي تصويب به دولت فرستاده شده دارد. ماده روز دوشنبه همزمان با به اوج رسيدن آلودگي هوا در تهران، تجمع حاميان حيوانات كه از پيش هماهنگ شده بود در پارك پرديسان و در مقابل سازمان محيط زيست برگزار شد. حدود ۱۰۰۰ نفر از فعالان حقوق حيوانات در اين تجمع حضور داشتند كه به نمايندگي از آنها نامه‌اي به آقاي درويش داده شد. درخواست اين فعالان مشخص شدن سريعتر وضعيت قانون حمايت از حيوانات شهري است. مدير كل آموزش و مشاركت مردمي سازمان محيط زيست به آنها مي‌گويد اين سازمان وظيفه‌اش را درباره اين قانون انجام داده و حالا منتظر تصويب دولت و ارسال لايحه به مجلس هستيم.
ايران يكي از معدود كشورهاي دنياست كه هيچ قانوني براي حمايت از حيوانات شهري ندارد. سگ‌كشي‌هاي دردناك در شيراز با اسيد كه توسط شهرداري اين شهر انجام شد در فروردين سال ۹۴ موجي از خشم و ناراحتي را در بين مردم ايجاد كرد. بعد از آن موارد ديگري هم از حيوان‌آزاري اتفاق افتاد تا اينكه در اسفند ماه سال ۹۴ پخش فيلمي تكان‌دهنده از كتك خوردن يك سگ شكاري توسط صاحبش خشم افكار عمومي را برانگيخت. در همه اين موارد تجمعاتي در مقابل سازمان محيط زيست انجام شده بود؛ اما اين مورد آخرباعث شد تا عزم عمومي براي تصويب يك قانون حمايتي از حيوانات شهري جزم شود. نمايندگاني از بين فعالان حقوق حيوانات جلساتي با سازمان محيط زيست داشتند تا اينكه در نهايت چند روز قبل اعلام شد كه لايحه حقوق حيوانات نهايي شده و براي تصويب در اختيار دولت قرار گرفته است.
در تجمع روز دوشنبه در مقابل پارك پرديسان گرچه تعداي زيادي از حاميان حيوانات حضور داشتند اما چند نفر به نمايندگي از آنها با آقاي درويش به عنوان مسئول رسيدگي به تدوين قانون حمايت از حيوانات صحبت كردند. فاطمه آويژگان كه در بين فعالان حقوق حيوانات به نام مريم صانعي معروف است يكي از افرادي بود كه به عنوان نماينده فعالان انتخاب شد. وي بنيانگذار «پناهگاه حيوانات بي‌سرپرست مازندران» است. خانم غفاري و آقاي اميد ظهري هم دو نماينده ديگر فعالان حقوق حيوانات بودند كه مطالبات حاميان را به گوش نماينده سازمان محيط زيست رساندند.
آنچه در ادامه مي‌خوانيد صحبت‌هاي نماينده سازمان محيط زيست در تدوين قانون حمايت از حيوانات و مطالبات و دغدغه‌هاي حاميان حيوانات درباره تصويب سريعتر اين قانون است:
لايحه حمايت از حيوانات در حال چكش‌كاري در دولت
محمد درويش، مدير كل آموزش و مشاركت مردمي سازمان محيط زيست: پيش نويس لايحه حمايت از حقوق حيوانات شهري و خانگي را تنظيم كرديم. ايراداتش را برطرف كرديم. آقاي دكتر خرم شاهي كه دغدغه فعالان حقوق محيط زيست را دارد؛ آقاي دكتر ناصري، دكتر عبداللهي كه همه اينها متخصصين حوزه حقوق حيوانات هستند به ما كمك كردند تا لايحه نسبتا كاملي را به دولت بدهيم. الان توپ از زمين ما بيرون رفته است. بالاخره با دوبار تصحيح اين لايحه را به دولت فرستاديم. دولت هم دارد اين لايحه را چكش كاري مي‌كند تا بعد از تصويب به مجلس بدهد.
قصه اين لايحه از اسفند ماه ۹۴ شروع و بعد از حيوان‌آزاري در گرگان شروع شد. اولين پيش نويس قانون حمايت از حيوانات را اسفند ماه فرستاديم. بيش از ۱۶ جلسه با كارشناسان داشتيم تا در نهايت اواخر خرداد ما دوباره اين لايحه را در قالب يك ماده واحده تنظيم كرديم و به دولت فرستاديم. دولت سه ايراد به اين ماده واحده گرفت. يكي از مهم‌ترين ايرادها اين بود كه گفتند شما بايد وظيفه هركدام از سازمان‌هاي درگير در اين ماجرا يعني سازمان دامپزشكي، وزارت كشور، شهرداري‌ها و سازمان محيط زيست را مشخص كنيد. چندين جلسه سنگين داشتيم تا اين قصه هم شفاف شد و دوباره لايحه را به دولت فرستاديم. خوشبختانه ديگر به سازمان برگشت داده نشد و الان در دولت است.
به نظر من دوستان بايد الان اين مطالبه درباره تصويب قانون حمايت از حيوانات را به شكل هدفمندتري از طريق نماينده‌هاي خودشان پيگيري كنند تا اين موضوع به هدف برسد؛ يعني الان ما يك كاري كرديم كه دارد وارد پروسه قانونگذاري مي‌شود و اين لايحه قرار است به عنوان يك سند در تاريخ فعاليت‌هاي دوستداران حقوق حيوانات ثبت شود. نبايد كاري كنيم كه بعضي از اين قضيه سوءاستفاده كنند و وسط راه همه چيز را از هم بپاشند. فرصت بدهيم اگر كه دولت به هر دليلي اين لايحه را ارائه نكرد به مجلس، شما حق داريد كه اعتراض كنيد. ولي الان كه چنين اتفاقي نيفتاده است.
نقش حاميان در تدوين لايحه حقوق حيوانات
خانم غفاري، حامي حقوق حيوانات: آقاي درويش من يك سئوالي دارم. معمولا براي طرح هر برنامه و تصويب هر قانوني از افرادي كه صاحب نظر هستند دعوت به عمل مي‌آيد. شما الان براي اين لايحه‌اي كه به دولت فرستاديد اين كار را كرده ايد؟ مي‌شود اسم نماينده‌هاي حقوق حيواناتي كه براي اين كار نظرشان را پرسيديد، بگوييد؟
درويش: گفتم كه! آقاي دكتر خرم شاهي، آقاي دكتر عبداللهي و آقاي دكتر فريادي كه اينها از اساتيد حقوق حيوانات هستند.
غفاري: اينها اساتيد حقوق حيوانات هستند. سئوال من شفاف است. من در مورد اساتيد سئوال نكردم. در مورد حاميان حيوانات سئوال كردم.
درويش: ما نظرات حاميان را در ۵ جلسه اول گرفتيم. خود خانم صانعي هم حضور داشتند. خانم ميترا حجار، شهره سلطاني، خانم جهانگيري، خانم اميني و خانم هديه تهراني هم بودند. ما نظرات آنها را گرفتيم و از دغدغه‌هاي آنها مطلع شديم؛ اما آن دغدغه‌ها بايد به زبان حقوقي نوشته شود. چون فقط اين نيست كه بگوييم آقا! ما دلمان براي اين گربه مي‌سوزد. ما بايد اين دل سوختن براي آن گربه ر ابه نحوي در ادبيات حقوقي مان وارد كنيم كه آنجا با كمترين مانع مواجه شود.
غفاري: ما كساني هستيم كه به صورت تجربي و ملموس با مشكلات مربوط به حقوق حيوانات ايران آشنايي داريم. نظر من اين است كه بايد قبل از ارسال اين لايحه به دولت درباره كم و كسري‌هاي آن از فعالان هم سئوال مي‌شد. شما يك سري كارها براي تدوين اين لايحه انجام داديد ولي هيچ‌كس مطلع نيست. متاسفانه انجمن يا نماينده‌اي كه اين كارها را به مردم گزارش بدهد وجود ندارد.
اميد ظهري، حامي و فعال حقوق حيوانات: اگر كاري انجام شده، چرا ما نمي‌دانيم؟ قبول كنيد اطلاع رساني وسيعي در مورد نحوه تدوين لايحه حمايت از حيوانات شهر انجام نشده است.
ضعف اطلاع‌رساني در مورد قانون حمايت از حيوانات
مريم صانعي، فعال حقوق حيوانات: از همان اسفندي كه داستان گرگان پيش آمد، بعد از تجمع حاميان در مقابل سازمان محيط زيست، اولين جلسه به صورت رسمي در دفتر آقاي درويش برگزار شد. بلافاصله بعد از آن نامه‌اي امضاء و بين جمعيت قرائت شد. همان شب آقاي درويش يك كانال در تلگرام ساختند و گزارش تمام جلسات در اين كانال منشتر شد و ما هم اخبار را از اين طريق پخش كرديم. اين اطلاع رساني تا خرداد ماه كه ماده واحده به دولت رفت ادامه داشت. قبول كنيم اينكه اطلاع‌رساني به صورت گسترده بين حاميان اتفاق نيفتاده و خيلي‌ها خبر ندارند تقصير خودمان است.
ظهري: ما در جريان اين كانال نيستيم. هيچ‌كس در جريان نيست.
غفاري: ما اينجا براي تعامل با سازمان محيط زيست آمديم. من معتقدم شما كانال خودتان را معرفي كنيد و چند رابط فعال براي آن انتخاب كنيد. اصلا يك كانال جدا براي همين مسئله حقوق حيوانات بزنید و فعاليت‌هاي سازمان در اين مورد را اطلاع‌رساني كنيد. تصويب اين قانون يك باقيات صالحاتي براي شما هم هست.
نامه فعالان محيط زيست در حمايت از حيوانات شهري
ظهري: اين نامه كه به شما مي‌دهم از طرف فعالان محيط زيست است. حدود هزار نفر از صبح آمده‌اند و آن پشت ايستاده‌اند كه اين نامه از طرف همه آنها است. الان يك پناهگاه‌هايي هستند كه واقعا دارند در حق حيوانات اجحاف مي‌كنند. پناهگاهي با بيماري ديستمپر ۳۰۰ سگ را كشته است. حتي به كسي اطلاع‌رساني نكرده تا براي كمك به آنجا برويم. بعد صاحب پناهگاه با پررويي مي‌گويد: كشتم كه كشتم! اين همه شهرداري سگ‌ها را كشته، من هم همين كار كردم. همين كارهاي شهرداري باعث شده تا حيوان‌آزارها اينقدر پر رو شوند. آنها مي‌گويند قانوني براي حمايت از حيوانات وجود ندارد و چه كسي مي‌خواهد يقه ما را براي جواب پس دادن بگيرد؟
درويش: اين اتفاق سال هاست كه رخ مي‌دهد. همكاران ما در نيروي انتظامي وقتي كسي را كه به حيوانات آزار رسانده به دادگاه مي‌برند، قاضي مي‌گويد من مطابق كدام ماده واحده، كدام قانون اين حيوان‌آزارها را مجازات كنم؟
ما الان داريم به ريشه مي‌پردازيم. به خاطر همين ماجرا خانم ابتكار آمده است تا يك لكنت تاريخي را در قوانين ما حل كند. بايد همه ما به او كمك كنيم تا اين اتفاق بيفتد. ممكن است در اثر يك سري برخوردهاي احساسي در مقاطعي بتوانيد جلوي يك سري از خشونت‌ها را بگيريد اما تا موقعي كه اين به صورت يك قانون متقن وارد فرآيند قانونگذاري نشود، هيچوقت نمي‌توانيم اميدوار باشيم كه بحث احقاق حقوق حيوانات يك بار و براي هميشه در اين كشور حل شود.
الان من از شما خواهش مي‌كنم كه از طريق خانم ميترا حجار آخرين نسخه اين لايحه را در اختيار دوستان قرار دهيد. تمام اين موارد با لحاظ حساسيت‌هاي بالا ديده شده است. يك همچين قانوني بي سابقه است. مدرنترين قانون روز دنياست. مي‌توانم با جرات اين را بگويم كه همه اين موارد در آن ديده شده است. بايد تلاش كنيم تا هرچه سريعتر اين لايحه به صحن بهارستان ارائه شود.
تصويب قانون حمايت از حيوانات بايد مطالبه عمومي شود
صانعي: در اين شرايط ما به عنوان فعالان حقوق حيوانات چه كاري مي‌توانيم انجام دهيم كه روند تصويب قانون حمايت از حقوق حيوانات شهري و خانگي تسريع شود؟
درويش: الان در تهران ۳۰ تا نماينده داريم. شما مي‌توانيد به دفتر نمايندگان مجلس برويد و با آنها لابي كنيد. بگوييد اين قانون جزء مطالبات جدي ما است و از آنها بخواهيد اين را در قالب يك طرح خارج از نوبت بررسي كنند. در شهرستان‌ها هم همينطور. سر نمايندگان مجلس خيلي شلوغ است. لايحه هواي پاك را كه ۳ سال است به مجلس داديم مي‌گويند وقت نداريم و در دستور كار قرار نگرفته است! ولي اگر پشتوانه مردمي پشت اين ماجرا باشد با فشار مدني و قانونمدار مي‌توانيد كاري كنيد كه اين لایحه زودتر در صحن مجلس مطرح شود.
جلوي سگ‌كشي را در اين قانون گرفته‌ايم
صانعي: ما مي‌دانيم كه طبق دستورالعمل كنترل سگ‌هاي ولگرد كه مصوبه سال ۸۷ وزارت كشور است و بارها به شهرداري‌ها ابلاغ شده، شهرداري‌ها حق كشتار سگ‌ها را ندارند؛ ولي شهرداري‌ها اين كار را انجام مي‌دهند. طبق اين مصوبه به تمامي شهرداري هاي كشور ابلاغ و دستور داده شد كه از كشتار سگ هاي ولگرد در سطح شهر امتناع كنند. همچنين دستورالعملي براي زنده‌گيري و عقيم‌سازي سگ‌هاي ولگرد تنظيم شده است تا از سگ‌كشي جلوگيري شود.
درويش: جلوي سگ‌كشي را در اين قانون گرفته‌ايم. نمايندگان مجلس اگرببينند كه اين قانون حمايت از حيوانات تبديل به مطالبه جمعيت قابل توجهي شده حتما آن را پيگيري مي‌كنند.
صانعي: قبول داريد اين كار زمان مي‌برد؟ در اين مدت چقدر كشتار انجام مي‌شود؟ تا اين قانون تصويب شود، نسل سگ‌ها منقرض مي‌شود!
درويش: محيط زيست كارش را انجام داده و لايحه را به دولت فرستاده است.
۱۲ سال انتظار براي تصويب قانون حمايت از حيوانات
غفاري: خانم ابتكار قبلا هم زمان آقاي خاتمي ۸ سال مسئول محيط زيست كشور بودند. الان هم ۴ سال. ما ديگر چقدر منتظر بمانيم تا سازمان محيط زيست قانوني براي حمايت از حيوانات شهري تنظيم كند؟ زمان احمدي نژاد را هم فاكتور مي‌گيريم. خود خانم ابتكار كه مي‌گويند در اين مورد دغدغه دارند، بعد از ۱۲ سال فكر نمي‌كنند كه تصويب اين قانون بايد سريعتر انجام شود؟
درويش: سال قبل، اولين باري كه فعالان محيط زيست براي حمايت از حيوانات شهري اينجا جمع شدند، من پشت تريبون رفتم و گفتم: امروز يك روز رويايي براي من است زيرا مي‌بينم جمعيتي بيش از ۱۰۰۰ نفر براي يك موضوع محيط زيستي اينجا جمع شده‌اند. اين يعني قدرت سازمان محيط زيست. ۱۲ سال پيش مردم سازمان بهزيستي را با محيط زيست اشتباه مي‌گرفتند. اگر شما ۱۲ سال پيش همين فشار و همین همبستگي را داشتيد مطمئن باشيد همان موقع اين قانون تصويب مي‌شد.
بيجه، حيوان‌آزاري كه به ۱۵ بچه تجاوز كرد
صانعي: الان در كنار حيوان‌آزاري موضوع اين است كه خطر ديگري هم دارد جامعه ما را تهديد مي‌كند و آن هم بحث مشكلات رواني است. وقتي با عناوين مختلف حيوان‌آزاري مي‌كنند هيچ برخوردي با اين افراد نمي‌شود بايد از عواقب اين كار ترسيد. مثلا شهرداري سگ‌ها را مي‌كشد؛ وقتي يك نفر در اين شرايط از سگ‌ها دفاع كند، ماموران خيلي راحت او را كتك مي‌زنند. گوشه گوشه اين شهر و مملكت كشتار حيوانات شهري انجام مي‌شود و مردم در مقابل آن سكوت مي‌كنند. اين كارها رواج خشونت هست. كسي كه به راحتي به حيوانات آزار مي‌رساند و به آنها تجاوز مي‌كند و فيلم آن را پخش مي‌كند، به همان راحتي هم مي‌تواند به بقيه شهروندان و خانواده‌ها و بچه‌ها صدمه بزند.
غفاري: مسئله بيجه هم اول از كشتار يك سگ شروع شد (بيجه قاتل كودك‌آزاري كه به ۱۵ بچه در پاكدشت تجاوز كرد و بعد آنها را به قتل رساند. بعدا مشخص شد كه ۱۵ سگ كه دفن شده‌اند زيرشان جنازه ۱۵ بچه دفن شده است. به گفته خودش سگ‌ها را كشته و كنار جنازه‌ها مي‌انداخت تا بوي تعفن جسد سگ مانع از انتشار بوي تعفن اجساد قربانيانش شود و همه را منحرف كند.) من فكر كنم همان موقع بايد يك فكر اساسي به حال سگ‌كشي مي‌شد؛ چون كسي كه نسبت به حيوانات خشونت مي‌ورزد، مسلما آنقدر قسي‌القلب هست كه به راحتي بتواند به جامعه هم متعرض شود. مطمئنا ضعيف‌ترين قشر هم حيوانات و اطفال هستندكه قرباني حيوان‌آزارها مي‌شوند.
حيوان‌آزاري را به اسلام ربط ندهيد
غفاري: ما در اين شرايط احساس امنيت نمي‌كنيم. بازخوردي كه در سطح بين‌المللي نسبت به ما ايراني‌ها هست به خاطر اين رفتارها منفي شده است. دين ما دين رافت است. چطور ما به اين درجه رسيديم كه در دنيا به عنوان آدم‌هاي خشن معرفي مي‌شويم؟ تحصيلات من در حوزه علميه است و مدرس دانشگاه هستم. بايد به عنوان يك كشور مسلمان با ديد رافت به اين حيوانات نگاه كينم. همان‌طور كه مهم است قانوني مصوب شود كه با اختلاسگران مالي برخورد شود، همانقدر هم مهم است كه قانوني براي برخورد با حيوان‌آزاري و خشونت تصويب شود.
درويش: ببينيد شما كه دغدغه‌هاي قوي مذهبي هم داريد بايد اين را هم يادتان باشد كه اين رفتارهاي زشت حيوان‌آزاري را به هيچ عنوان نبايد به اسلام ربط بدهيم. چند وقت قبل به ملاقات امام جمعه كرمانشاه رفته بوديم. ايشان يك حديث نبوي را خواندند كه پيامبر گفته‌اند اگر كسي در خانه اش مرغ و خروس نگه مي‌دارد فقط مي‌تواند از تخم آنها استفاده كند. يا آنها بايد آنقدر پير شوند كه بميرند و آنها را خاك كند. يا آنها را رها كند و حق ندارد سر آنها را ببرد. پيامبر مي‌گويد در نزد ما شكستن شاخه يك درخت مثل شكستن بال فرشتگان است. ما بارها چنين احاديثي را شنيديم.
مديريت فضاي مجازي براي حمايت از حيوانات
صانعي: آنقدر قبح حيوان‌آزاري ريخته است كه اخيرا مردي از تجاوز كردن به يك سگ فيلم گرفته و آن را در فضاي مجاز پخش مي‌كند و هيچ برخوردي هم نمي‌شود با او كرد.
درويش: يكي از بندهاي قانون‌هاي حمايت از حيوانات خانگي و شهري مديريت فضاي مجازي است. ما براي همه اين موارد حيوان‌آزاري بر اساس مشاهده‌ها و گزارش‌هايي كه به ما رسيده تمهيدات لازم را ديده ايم.
انتظاري كه از محيط زيست داشتيد اجابت شد
صانعي: خب! ما الان يك چيز فوري مي‌خواهيم كه تا وقتي آن قانون به نتيجه برسد بشود با اين موارد حيوان‌آزاري برخورد كرد.
درويش: اين ديگر از اختيار معصومه ابتكار خارج است. انتظاري كه از سازمان محيط زيست داشتيد اجابت شده است. الان براي اينكه به محيط زيست و به اين لايحه كمك كنيد بايد به مسئولان مربوطه فشار بياوريد كه هرچه سريعتر اين قانون را تصويب كنند.
همين بيمه پلنگ در سال ۹۳ فقط به خاطر اين ظرفيتي كه ايجاد شده تصويب شد. قبلا موفق نشديم اين كار را انجام دهيم. اين مدت آنقدر كارگاه‌هاي آموزشي براي نخبگان موثر در كشور، براي بيمه گذارها، براي شهرداران و هنرمندان و ورزشكاران و كلا و… گذاشتيم تا يك جنبش اجتماعي محيط زيستي راه بيفتد. طوري كه همه مردم پاي كار بيايند و به حفظ محيط زيست كمك كنند.
صانعي: اسفند كه ما خدمت شما آمديم دو نمونه حيوان‌آزاري به عنوان سند داشتيم. يكي سگ‌كشي شيراز بود و يكي گرگان. ولي الان همين امروز هزاران پرونده راجع به آزار و اذيت حيوانات داريم. حتي اگر از بقيه آزاررساني‌ها چشم پوشي كنيم، از حيوان‌آزاري‌هايي كه همين ديشب در سطح شهر اتفاق افتاد نمي‌شود چشم‌پوشي كرد.
درويش: شما خودتان را جاي من بگذاريد. براي تدوين اين قانون چه كار مي‌كرديد كه من در اين مدت انجام ندادم؟
صانعي: قبول داريم. خودتان گفتيد نگران هستيد قبح حيوان‌آزاري در فضاي مجازي شكسته شود و دقيقا همان شد؛ چون حيوان‌آزارها مي‌دانند هيچ‌كس با آنها مقابله نمي‌كند و هيچ قانوني نيست، خيلي راحت دارند اين كار را انجام مي‌دهند. وقتي معترض مي‌شويم به جاي آنها ما را دستگير مي‌كنند! آقاي اميد ظهري دو شب بازداشتگاه بود.
وزارت كشور مجوز تجمع محيط زيستي نمي‌دهد
صانعي: اگر بخواهيم تا تصويب قانون براي حمايت از آن تجمع داشته باشيم چطور مي‌توانيم مجوز بگيريم؟ وزارت كشور مجوز نمي‌دهد!.
درويش: الان من مقصرم؟ سازمان محيط زيست مقصر است؟
صانعي: ما مي‌گوييم تنها ارگاني كه لطف كرده در اين مدت و تا الان هم جواب مثبت به ما داده و با فعالان محيط زيست همكاري كرده و حتي اجازه تجمع هم داده سازمان محيط زيست است. باز هم كمك‌مان كنيد.
درويش: چه كمكي؟
غفاري: اصلا تجمع به كنار! مي‌خواهيم با شما جلسه داشته باشيم. مي‌خواهيم يك قولي از شما بگيريم كه حداقل ۴ نفر در ماه يك بار يك ساعت با شما در باره اين قانون جلسه داشته باشيم. البته نه اينجور كه پشت تابلوي ورود ممنوع هستيم و صحبت مي‌كنيم.
درويش: در اتاق درويش هميشه به روي مردم باز بوده است. من به احترام بقيه فعاليني كه بيرون هستند اينجا آمدم. با كمال ميل از اين جلسه‌ها استقبال مي‌كنم. به آقاي… زنگ بزنيد؛ ايشان وقت جلسه‌ها را تنظيم مي‌كند.
ظهري: اين نامه فعالان حقوق حيوانات را حتما چك كنيد. هزار امضا دارد.
صانعي: محيط زيست هميشه به ما اجازه تجمع داه است. در دفتر شما هم هميشه به روي ما باز بوده و براي اين كار جلسه گذاشته‌ايد. ولي موضوع اين است كه يک چيزي بايد از اين جلسات بيرون بيايد، زود هم بيرون بيايد. ما ديگر به اينجايمان رسيده است، ما ديگر خسته شديم.
