آشنایی با یک زئونوز : ویروس نیل غربی

حکیم مهر -  2 نفر دراثر ویروس نیل غربی در مرز شمالی بلغارستان فوت کردند و در پی این مسئله وزارت بهداشت رومانی اعلام کرد: پنج نفر دیگر به ویروس آلوده شده اند.

درروزهای اخیر تب ناشی از ویروس نیل غربی موجب مرگ 4 نفر در یونان  و 6 نفر در روسیه شده است.

جان باختگان رومانیایی اهل بخارست پایتخت این کشور و شهر کنستانتا در سواحل دریای سیاه بوده اند. پنج بیمار دیگر اهل مناطق شرقی و همچنین جنوب کشور می باشند.

وزارت بهداشت رومانی به اهالی این کشور توصیه کرده اکیدا از تماس با پشه های آلوده پرهیز نمایند چرا که پشه ها باعث انتشار ویروس نیل غربی میباشند.

اما بیماری ناشی از ویروس نیل غربی چیست؟

عامل این بیماری ویروسی از خانواده آربوویروس ها است که در اثر نیش پشه کولکس، در انسان سبب آنسفالیت یا تورم مغز و مننژیت یا تورم پرده‎های مغز و نخاع می شود.

شیوع این بیماری از مصر " آسیا " فلسطین اشغالی" جنوب آفریقا و نواحی از اروپا و استرالیا گزارش شده است.

اولین بار کانون این بیماری در پاییز سال 1999 در آمریکا در ایالت نیویورک مشاهده گردید و از آن به بعد در نواحی بیشتری از اقیانوس آرام و ایالات کانادا و نواحی از مکزیک انتشار یافت.

علائم بالینی و آسیب شناسی در انسان

 در انسان دوره کمون بیماری یا زمانی که یک پشه آلوده به ویروسWNV در انسان ایجاد گزش می‎کند تا ظهور علائم کلینیکی بین 3-14 روز است.

اکثر کسانی که مبتلا به WNV می شوند بدون هیچگونه علائم بالینی یا با نشانه‎های بیماری مثل آنفلوآنزا همراه می گردند. در افراد بزرگسال WNV  سبب بیماری شدید و ضایعات مغزی می شود. در موارد شدیدتر ویروس به ضایعات عصبی دائم که می تواند کشنده باشد منتهی می‌گردد.

در نزدیک به 20% کسانی که مبتلا به این بیماری شده اند علائمی شبیه آنفلوآنزا که طی چند روز طول می کشد بروز می کند. تب " خستگی " سردرد" درد عضلانی " تورم غدد لنفاوی و یا جوش در بدن از جمله نشانه‎ها است.

در هر یک مورد از تعداد 150 نفری که مبتلا به WNV شدند عفونت های شدیدتری مانند آنسفالیت و مننژیت ایجاد می‎شود. این علائم می تواند هفته ها ادامه یابد و اثرات عصبی و ضایعات آنها ممکن است دائمی باشد.

علائمی همچون سردرد" تب بالا" گرفتگی گردن " عدم تعادل " گیجی" لرزش " تشنج Convulsion فلجی " ضعف عضلات " کما و در آخر مرگ بیمار را نشانه‎های این بیماری باید دانست.

در حالت خفیف تر بیماری WNV  که آن را به نام تب رود نیل غربی می گوییم نشانی های مخصوصی مانند آنفلوآنزا و بدون علائم عصبی دیده می‎شود و با تست سرولوژی در آزمایشگاه تایید می شود. در این بیماری درمان خاصی موجود نیست زیرا که عفونت در اثر یک ویروس ایجاد شده و آنتی بیوتیک ها و حتی داروهای ضد ویروس در درمان اثرات موفقیت آمیزی نخواهد داشت، بنابر این فقط روش درمان بصورت تقویتی Supportive می باشد که هدف آن فروکش نمودن نشانه‌های یک شخص مبتلا به عفونت بوده اما در کوتاه کردن دوره بیماری مؤثر واقع نمی شود.

درمان اساسی در پایین آوردن تب " اصلاح دهیدراتاسیون و کاستن تورم مغزاست.

بیماری در اسب

از بین تک سمی ها بیماریWNV در اسب موارد مشکوک به عفونت ثابت شده است که مشتمل بر 99 درصد موارد دام های پستاندار می باشند. علائم بالینی در اسب ها از بیماری خیلی خفیف تا کشنده تر همراه است. علائمی چون ضعف" آتاکسی ( عدم هماهنگی " تلو تلو خوردن " ضعف اعضاء که بطور ناگهانی ظاهر می شوند یا بصورت تدریجی و وخیم تری تظاهر می کنند. خواب آلودگی" کندی انقباض عضلات ( بخصوص در صورت و دهان ) بی میلی " فلج عضلات صورت ( افتادگی پلک ها " لب پایین ) و عدم توانایی در ایستادن مشاهده می گردد.

در تعدادی از اسب ها ممکن است نشانی های تب خفیف " کوری " رعشه عضلات " تشنج و علائم دیگری حادث شود. دوره بیماری از چند روز تا چند هفته متغیر است و ممکن است بطور آهسته یا خیلی سریع پیشرفت نماید. اسب هایی که خوابیده باشند پیش بینی بیماری جهت بهبودی آن ضعیف است. اکثر اسب هایی که به این مرحله رسیدند تلف می شوند.

میزان تلفات گزارش شده در اسب های مبتلا 30-40 درصد می باشد. اکثر اسب ها پس از ابتلای به عفونت درمان می شوند که بتظر می رسد درمان کامل باشد و مانند سایر بیماری های عفونی ویروسی درمان خاصی برای آن نیست.

روش درمان مانند انسان بصورت درمان تقویتی Supportive است و ممکن است شامل درمان ضد تورمی باشد. تزریقات مایعات وریدی و Parenteral و تقویت فیزیکی در اسب های خیلی ضعیف یا خوابیده انجام می شود.

در تشخیص افتراقی این بیماری ویروسی می باید از سایر موارد مانند هاری" انسفالیت اسبی شرقی" EEE  انسفالیت اسبی غربیWEE انسفالیت های  تک یاخته ای و سایر بیماری های عصبی در موارد مشکوک متمایز گردند.

 WNV در حیوانات کوچک

 سگ و گربه از جمله حیواناتی هستند که به این بیماری ویروسی مقاومت دارند. ضمن این که در تعداد خیلی کمی از سگ ها امکان مرگ و میر در سایر کشور ها گزارش شده است این مورد خیلی شبیه به موارد مشکوک به ویروس بوده و یا احتمالا" در موارد شدید بیماری همکاری داشته است.

در اکثر گوشتخوارانی که مبتلا به این عفونت ویروسی شدند در آن ها هیچگونه علائم بالینی ظاهر نگردید. تنها مورد سگ مثبتی که مبتلا به WNV در ایالت میشیگان مبتلا شده بود منجر به تشنج متوسط و ضعف در مرحله اولیه عفونت بود و پس از آن بهبودی کامل یافت. بطوریکه مرکز مبارزه با بیماری ها موسوم به CDC در آمریکا تنها یک مورد از تلفات سگ و گربه از  سال  1999 ذکر کرده است.

علائم بالینی در پرندگان و پستانداران

اکثر Corvid ( کلاغ و زاغ ) هایی که مبتلا به WNV  شدند در عرض 3 هفته تلف شدند. علائم بالینی قبل از مرگ شامل عدم تعادل در پرواز یا راه رفتن " ضعف " لرزش و وضعیت غیر عادی در سر می باشد.

اگر چه کلاغ و زاغ بین 50 الی 90 درصد گزارش موارد میزان عفونت های پرندگان را شامل می‎شوند، در بیش از 170 مورد سایر گونه های پرندگان WNV  در آمریکای شمالی شیوع داشته است.

علائم بالینی و آسیب شناسی بیماری در اکثر گونه های پستانداران شرح داده نشده است.

در موارد گزارش شده هر دو نشانی بالینی و ضایعات مربوط به سیستم عصبی بوده است بنابراین این طور بنظر می رسد که WNV در خانواده  Equidae  و سایر پستانداران بیماری اولیه سیستم عصبی است .