حکیم مهر - گوزن از گونه های حیوانی در معرض انقراض است و جنگلهاى سیاهکل، فومن و تالش عمده زیستگاه هاى این جانور و آخرین پناهگاه براى تکثیر و زاد و ولد طبیعى آن محسوب می شود که شکار غیرمجاز این حیوان باعث شده تا صدای گوزنهای کمیاب دیگر به گوش نرسد.
اوایل تیر ماه سال جاری بر اساس گزارشهای واصله اعضای گارد اجرایی حفاظت محیط زیست گیلان از شکار غیر مجاز دو راس مرال در منطقه ماسال آگاهی یافتند که با هماهنگی مراجع قضایی پس از شناسایی متخلفان نسبت به بازداشت آنان اقدام شد.
چهار شکارچی غیرمجاز به عنوان متهمان ردیفهای اول تا چهارم پرونده شکار گوزن ماسال معرفی شدند و با تحقیقات انجام شده مشخص شد که بزهکاری این افراد مسلم است.
دادگاه به استناد تبصره ماده 18-17-19-42 و تبصره آن 43-48 و 726 قانون مجازات اسلامی و بند الف ماده 13 و ماده 16 قانون شکار و صید، متهم ردیف اول را به لحاظ تکرار جرم به سه سال حبس تعزیری با احتساب ایام بازداشت قبلی و پرداخت 20 میلیون ریال جزای نقدی، متهم ردیف دوم را به تحمل سه ماه و یک روز حبس تعزیری، ردیفهای سوم و چهارم را هریک به پرداخت یک میلیون و 800 هزار ریال جزای نقدی محکوم کرد.
به هر حال " گوزن " زیر راسته نشخوارکنندگان از زوج سمی ها، نرها اغلب دارای شاخ هستند، در ایران از نشخوارکنندگان دو تیره وجود دارد که شامل تیره گوزنها و تیره گوسفند، بز، آهو و گاو است.
از تیره گوزنها دو جنس دم کوتاه و دم دراز در ایران وجود دارد، جنس دم کوتاه دارای شاخ کوتاه و بدون زایده های بالای چشمی و اندازه بدن آنها کوچکتر است، جنس دم با رشد زیاد دارای شاخ بلند و زایده های بالای چشمی وجود دارد، اندازه بدن این گروه بزرگتر است.
گوزنها مانند جانوران وحشی زندگی می کنند
تیره گوزنها در میان نشخوارکنندگان یگانه طایفه ای است که انواع بسیاری از آن در قاره اروپا مانند جانوران وحشی زندگی می کنند، یکی از خصوصیات عمده ای که گوزنها را از نشخوار کنندگان دیگر متمایز می کند، شکل و ساختمان شاخهای این جانوران است، معمولا تنها نرینه هایی که به سن بلوغ رسیده اند شاخ دارند. شاخهای گوزنها توپر و بی دوام هستند، شاخهای نشخوارکنندگان دیگر میان تهی و تغییر ناپذیرند، از اینرو عنوان جانوران شاخ تهی یافتند.
در نخستین سال زندگی گوزنها شاخی استخوانی از هر سوی پیشانی روی دو برآمدگی پوشیده از پوست و پشم بسیار نرمی که مخمل خوانده می شود رشد، می کند.
پوست شاخ را تا مرحله تشکیل آن می پوشاند سپس پاره می شود و می افتد، اوایل بهمن ماه شاخه استخوانی هم به نوبه خود می افتد و شاخ دیگری که نیرومندتر و درشت تر خواهد بود رفته رفته شکل می گیرد، این شاخ هم می افتد و جای خود را به شاخ دیگری وا می گذارد که سال آینده رشد می کند.
سال به سال شاخها رشد می کنند و رشته ها و پره های آنان چند برابر می شود، شاخها به حسب انواع ممکن است از یک شاخه تشکیل می یابد اما بیشتر این شاخه آراسته به شاخهایست که " بچه شاخ " گویند، در برخی از انواع گوزنها شاخها و بچه شاخها به صورت پارویی و دندانه دار به هم جفت می شوند.
گوزن حواس بسیار تکامل یافته ای دارد. در سایه قوه شامه خود می تواند از فاصله چند صد متری به وجود دشمن پی ببرد، دوی گوزن بسیار سریع است و جستهایی می زند که دو سه متر ارتفاع و شش هفت متر طول دارد و علاوه بر این شناگر قابلی است.
جنگلهای انبوه مسکن و ماوای دلخواه گوزن هستند
جنگلهای انبوه مسکن و ماوای دلخواه گوزن هستند، گوزن معمولا‌در جریان روز میان بوته ها و درختان کوچک می خوابد و شب در جستجوی خوراک بیرون می آید، در تابستان علف و برگ درخت و در فصل سرما خزه و لجن و پوست درخت می خورد، در حدود 170 گونه مختلف از گوزنها و فامیلهای آنها وجود دارد که در سراسر دنیا پراکنده هستند.
مدیرکل محیط زیست استان گیلان در این خصوص گفت: تعرض انسانى به جنگلهاى انبوه آخرین زیستگاههاى جانورى گیلان، نسل مارال ها ( مرالها ) را در معرض تهدید قرار داده است.
کامران زلفی نژاد افزود: نسل گوزن جنگلهاى گیلان به نام مارال که از جانوران شاخص جنگلهاى شمال است به دلیل تجاوز انسانى به زیستگاهها در خطر تهدید قرار دارد.
وی اظهارداشت: علاوه بر تهدید نسل این جانور از سوی شکارچیان غیرمجاز، دست اندازى به زیستگاههاى این جانور وحشى با هدف بهره بردارى از جنگل و کشیدن سیم خاردار در مسیر رفت و آمد مارال ها از جمله عوامل تخریب زیستگاهها و انقراض نسل آنهاست.
مدیرکل محیط زیست گیلان گفت: مناطق زندگى این گوزنها، بطور عمده مناطقى شکارممنوع تلقى می شوند در حالیکه حفاظت کاملى از این مناطق وجود ندارد.
جنگلهاى سیاهکل، فومن و تالش آخرین پناهگاه - گوزن - این حیوان کمیاب است
وی یاد آورشد: جنگلهاى سیاهکل، فومن و تالش عمده زیستگاههاى این جانور و آخرین پناهگاه و محلى براى تکثیر و زاد و ولد طبیعى آن محسوب می شود.
برخى تحقیقات نشان می دهد طی 30 سال اخیر نسل این جانور بطور چشمگیرى بر اثر شکار بی رویه کاهش یافته است، به گفته کارشناسان این گونه جانورى به سبب اینکه سالى یک بچه به دنیا می آورند حیواناتى بسیار آسیب پذیرند و نیاز به حمایتهاى ویژه دارند.
همچنین نیمه شهریور تا نیمه مهرماه هر سال به مدت یک ماه به عنوان فصل " مارال بانگى " معروف است و این ایام به عنوان فصل جفتگیرى این جانوران محسوب مى شود.
فصل " مارال بانگى " که با ایجاد حرمسرا همراه است پر خطرترین زمان زندگى این جانوران است زیرا شکارچیان با شناسایى محل تجمع آنان مبادرت به شکار آنها می کنند.
نسل گوزن نر به دلیل وزن و ارزش شاخ آن بیشتر در معرض خطر قرار دارد
نسل گوزن نر به دلیل وزن و ارزش شاخ آن بیشتر در معرض خطر قرار دارد این جانور داراى دو شاخ است که هر سال تجدید می شوند.
براساس آخرین سرشمارى شمار گوزنها در استان گیلان 150 راس تخمین زده شده است از اینرو می طلبد این گنجینه های پراهمیت که نسبت به دیگر نقاط مملکت نمونه ای کم نظیر است، بیشتر مورد صیانت و حفاظت باشند.
هر چند از حیث ترکیب ناحیه جغرافیایی، جانوران استان گیلان دقیقا مناسب با شرایط بوم شناسی این خطه از تنوع بسیار برخوردارند، اما به سبب برآورده شدن منافع آنی برخی سودجویان و فقدان مدافعان قاطع، تعدادی از آنها به دلیل قتل عام در مقیاس وسیع در معرض خطر انقراض قرار گرفته اند.
به هرحال جدا از شکار بی رحمانه جانوران به کمک سلاحهای مدرن، کاهش و نابودی کامل جنگلها و پوشش گیاهی که به معنای کاهش و یا نابودی زیستگاه های حیوانات است و نیز توسعه مناطق روستای و شهری و آلودگی ها عامل عمده دیگری از جهت به خطر افتادن و یا ناپدید شدن حیات وحش به شمار می رود.
