حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: چرخ های کارخانه ذوب مس شهربابک بی رحمانه می چرخند، به طوری که پسماندهای حاصل از فعالیت آن، مراتع چرای دام این منطقه را آلوده کرده است. حالا صدای اعتراض نمایندگان این خطه نیز بلند شده و منتخبان ملت در مجلس شورای اسلامی، خواهان پایان دادن به این ماجرا هستند. مدیر کل دامپزشکی استان کرمان معتقد است این یک معضل جدید نیست و آغاز آن به سال های 85 و 86 باز می گردد. به گفته دکتر حسین رشیدی، صاحبان کارخانه، غرامت دامداران را می دهند، اما با شرط و شروط. وی استفاده از یک ترکیب در آذوقه دام ها را، به عنوان یک راه حل موقت معرفی می کند، اما برای رفع کامل معضل، امید زیادی به مصوبات جدید هیات دولت در این زمینه دارد.
حکیم مهر: اخیراً نماینده مردم شهربابک در مجلس شورای اسلامی، نسبت به تعداد بالای تلفات دامی این منطقه گلایه هایی کرده و از رقم 60 هزار تلفات سخن گفته بودند. داستان از چه قرار است؟
البته این اتفاق به یکباره نیفتاده و از سال 85 که این کارخانه در منطقه تاسیس شده، آغاز شده است. این کارخانه فاقد استانداردهای لازم بوده و به همین دلیل گرد و غبار ناشی از فعالیت آن در مراتع اطراف پخش شده و این گرد و غبار که حاوی مس، سیلیس و سایر فلزات است، گیاهان و مراتع منطقه را آلوده کرده است. در نهایت و به مرور، طی سال های 86 و 87 بیشترین تلفات ایجاد شده است. مسئولین وقت نیز بعد از اینکه متوجه این تلفات شدند، برخی اصلاحات را انجام دادند، اما همچنان تلفات پابرجاست. درنهایت در سال گذشته آمار این تلفات به حدود 40 هزار رأس رسیده بود.
حکیم مهر: معمولاً در این مواقع نمی توان تقصیر را به گردن یک ارگان خاص انداخت، چراکه به هرحال بحث همکاری های بین بخشی مطرح است. اما سوال اینجاست که اداره کل دامپزشکی استان در این حوزه چه اقداماتی انجام داده است؟
از زمانی که این اتفاق افتاده، اکثر دستگاه های دخیل در این امر، پیگیر حل و فصل آن بوده اند. تذکرهای زیادی هم داده شده، اما تکنولوژِی این کارخانه مناسب نبوده است. علی الخصوص الکتروفیلترهایی که به منظور پالایش غبار نصب شده بود، کارایی لازم را نداشته است. در مواردی هم برخی تعمیرات از سوی متخصصین داخلی مثل جهاد دانشگاهی و ... انجام و بهبود نسبی حاصل شده، اما رفع مشکل هیچ گاه به شکل کامل اتفاق نیفتاده است. اداره کل دامپزشکی هم در این زمینه اقدامات لازم را انجام داده است.
حکیم مهر: مثلا چه اقداماتی؟
البته در زمان احداث کارخانه، مسئولیت اداره کل دامپزشکی بر عهده افراد دیگری بوده است، اما به هر حال همین افراد گزارش آن را به مراجع امنیتی داده و از این طریق پیگیری های لازم را انجام داده اند. در این حوزه محیط زیست متولی اصلی است که این اداره هم پیگیری های لازم را کرده و تذکرهای مورد نیاز را داده است. یکی از اقدامات دامپزشکی بحث مطالعه بر روی این مورد بوده است، کمااینکه از ابتدا این تشخیص دقیق وجود نداشت که آیا این مسمومیت به دلیل وجود مس اتفاق افتاده یا ناشی از بیماری عفونی بوده است؟ در هر صورت اقدامات تشخیصی زیادی انجام و برخی راه حل های مقطعی نیز ارائه شده است. از جمله اینکه استفاده از ترکیبات «مولیبدات» را که می تواند از جذب مس در دستگاه گوارش جلوگیری کند، به شکل دقیق مطالعه کرده ایم. این پیشنهاد را نیز دادیم که دام هایی که در این منطقه چرا می کنند، از این مکمل استفاده کنند که استفاده از آن تاثیر هم داشته است.
اما بحث اصلی که از سال گذشته شروع شده، مصوبه هیات دولت مبنی بر اصلاحات کارخانه بوده است. ایجاد شرایط احتراق کامل، نصب دستگاه تزریق اکسیژن به فرایند احتراق و تبدیل گازهای کارخانه به اسید سولفوریک به منظور جلوگیری از خروج آن، از جمله این اصلاحات است که برنامه ریزی به منظور انجام آنها هم اکنون آغاز شده و می توان گفت خروجی کارخانه را به حد استاندارد رسانده است.
به هر حال واقعیت این است که تعدادی از مراتع منطقه آلوده شده و رفع این آلودگی نیازمند گذشت سال های زیادی است. کاری که ما توصیه کردیم این است که از «مولیبدات» به عنوان کنستانتره در جیره غذایی حیوانات استفاده شود تا از جذب مس جلوگیری کند. این ترکیب تا حدودی تاثیر داشته و تلفات را کاهش داده است. کار دیگری هم که شرکت باید انجام دهد این است که دام هایی که در مراتع اطراف هستند را ساماندهی و از منطقه خارج کنند که در حال پیگیری اجرای آن نیز هستیم. به نظر می رسد در مجموع حرکات خوبی در دولت جدید در حال صورت گرفتن است که به ساماندهی شرایط منطقه کمک می کند.
حکیم مهر: آیا این کنسانتره مولیبدات که فرمودید، همان مکملی نیست که حدود 4 سال پیش و از سوی مدیر کل دامپزشکی وقت پیشنهاد شده بود؟ ایشان اشاره کرده بودند که این مکمل می تواند تا 6 ماه، دام را از ابتلا به بیماری ایمن کند.
بله. این مکمل همان است، اما در مورد اینکه چه مدت تاثیر داشته باشد، خیلی نمی توان عدد دقیقی اعلام کرد. اما در کتاب مرجع، یکی از راه های جلوگیری از مسمومیت با مس را استفاده از همین ترکیب اعلام کرده اند که درواقع جذب مس را به تاخیر می اندازد. این ترکیب تاثیر داشته و ما نیز این سیاست را دنبال می کنیم. ما حتی تاکید کرده ایم که در این سال ها علاوه بر این کنستانتره، جو هم در اختیار دامداران قرار داده شود که وابستگی دام به مزرعه کمتر شود و بتوانند به شکل دستی تغذیه کنند.
حکیم مهر: درست است که می گویند این منطقه دیگر برای دامداری مناسب نیست؟
به هر حال در این منطقه تلفات در حال رخ دادن است. وقتی گردوغباری روی گیاه باشد، باعث مسمومیت می شود. اتفاقا این منطقه مرتع بسیار خوبی دارد، اما چون آلوده شده است، به این شکل افتاده است. شرکت موظف شده که تا زمان رفع آلودگی، با هزینه خود دام ها را خارج از مرتع نگهداری کند.
حکیم مهر: آیا بحث انتقال ترکیبات مس به بدن انسان از طریق مصرف گوشت و فرآورده های دام های منطقه وجود دارد؟
خیر. البته اینکه آیا این گردوغبار برای انسان ها مشکل ایجاد کرده است یا خیر بی اطلاع هستم و اداره بهداشت باید در این رابطه اظهار نظر کند، اما مطابق پایشی که ما در فراورده ها انجام داده ایم، سندی که ثابت کند برای انسان مضر است، پیدا نکرده ایم.
حکیم مهر: آیا به دامداران منطقه غرامتی پرداخت می شود؟
غرامت دامداران تا سال 92 پرداخت شده است، اما شرکت غرامت را بر مبنای حکم مقامات قضایی پرداخت می کند.
حکیم مهر: یعنی دامپزشکی در فرایند پرداخت غرامت نقشی ندارد؟
بعد از اینکه این اتفاق افتاد، شرکت یک دامپزشک را به خدمت گرفت که تلفات را تایید می کند. این تلفات در یک لیست ثبت و مشخصات مورد نیاز، بر این اساس نگهداری می شود. اما شرکت پرداخت غرامت را بر حسب حکم قضایی انجام می دهد. درواقع در چند مقطع، حکم قضایی داشتند و پرداخت ها انجام شده، مقداری از آن هم باقی مانده که پرداخت آن در دستور کار قرار دارد.
حکیم مهر: نظر شخصی شما در خصوص جایگاه دامپزشکی در الزام کارخانه به پرداخت غرامت چیست؟
فعالیت دامپزشکی بیشتر حول مسائل رفع آلودگی و دنبال کردن اصلاحات است. اگر سازمانی بخواهد بحث غرامت را دنبال کند، آن سازمان، امور دام است نه دامپزشکی. دامپزشکی در جهت تایید اینکه این دام در اثر بیماری تلف شده، فعالیت می کند. اینکه چه کسی باید پیگیر شود تا غرامت پرداخت شود، امور دام است. آنها کار خود را انجام می دهند، اما در نهایت بحث شرکت این است که غرامت را مستقیم پرداخت نمی کند. باید حکم قضایی باشد که از طریق نماینده هایی که خود دامداران دارند، در حال پیگیری هستند.
حکیم مهر: ممنون از وقتی که در اختیار ما قرار دادید.
احسنت به جناب آقای دکتر رشیدی که مایه افتخار ومباعات استان کرمان هستی پیروز وموید باشید این احسنت به چه بود دقیقا؟! به تمام محسنات نیک جناب دکتر رشیدی عزیز که همانند ایشون به جرات میتونم بگم که در کرمان نداریم و به لیشون که مایه سربلندی ومباهات استانمان هست با تمام وجود افتخار می کنم ایشون علم واخلاق ومنش همه را در حد اعلای کمال دارا هستند برای ایشون بهترین ها را آرزو دارم فقط اخلاق و متانت مهم نیست برادر ..................... با شخصیت ومنش جناب آقای دکتر رشیدی است که استان کرمان در همه امور سرامد تمام استانها والگو شده است انشاالله که درکنار خانواده محترم پاینده وموفق باشید اقای دامپزشک بخش خصوصی چی دیگه مهمه بفرمایید تا بگم اونی که مد نظر شماست در حد کمال در اقای دکتر رشیدی سراغ دارم احسنت هزاران بار به جناب دکتر رشیدی که فقط یه دونه ای 
