دکتر شریعت‌نژاد، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگوی اختصاصی با حکیم مهر، به انتقاد صریح از عملکرد سازمان دامپزشکی کشور پرداخت ...
حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: دکتر شمس الله شریعت نژاد عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی و همچنین مسئول کارگروه منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی است که از حوزه انتخابیه استان مازندران، مجوز ورود به خانه ملت را اخذ کرده است. وی یکی از منتقدان عملکرد سازمان دامپزشکی کشور است که در یک گفت‌وگوی اختصاصی با حکیم مهر، عملکرد این سازمان را مورد بررسی قرار داد.
حکیم مهر: آقای دکتر، به‌صورت خلاصه عملکرد سازمان دامپزشکی و نوع تعامل کمیسیون کشاورزی با این سازمان را چطور ارزیابی میکنید؟
متأسفانه سازمان دامپزشکی کشور یا ابزار کمی دارد، یا اگر بخواهیم بهتر بگوییم، همان‌طور که هم‌اکنون اداره ترویج در وزارت جهاد کشاورزی تعطیل است، سازمان دامپزشکی هم در بخش ترویج فعالیتی ندارد. مثلاً فعالیت در جهت فهم این موضوع که چه مباحثی را باید تولیدکنندگان در حوزه بهداشت رعایت و همچنین مردم در جهت حمایت از بخش تولید انجام دهند. نمونه آن آنفلوانزای فوق حاد پرندگان است که چندین استان را درگیر کرده و اگر خود این بیماری دست از سر ما برنمی‌داشت، ابتکار عملی از ناحیه دولت و سازمان دامپزشکی برای مهار یا مدیریت این مسئله وجود نداشت. در واقع باید نوعی همگرایی بین بخش‌هایی که در این حوزه الزام به مشارکت دارند، مانند وزارت کشور و سازمان حفاظت از محیط زیست ایجاد می‌کرد که از شدت آثار سوء این بیماری کم کند.
از طرفی سازمان دامپزشکی در دفاع از تولیدکننده هم هیچ فعالیتی ندارد و ما این نقش را بسیار ضعیف دیدیم. شاید پاسخگویی به جریاناتی که از خارج از کشور بر عملکرد سازمان اعمال می‌شود، برای متولیان آن اهمیت بیشتری داشته باشد تا مسائل داخل کشور.
ما در کمیسیون کشاورزی جلسه‌ای را ترتیب دادیم و جناب آقای دکتر خلج هم در این جلسه حضور داشتند. ایشان حدود یک ساعت راجع به عدم ناهماهنگی میان دستگاه‌ها توضیح دادند و آنجا که منتظر ارائه راهکار و پیشنهاد از سوی ایشان بودیم، با بیان اینکه 10 میلیارد تومان به ما اعتبار دادید، 20 میلیارد تومان دیگر هم بدهید، صرفاً درخواست پول کردند. یعنی حاصل یک ساعت صحبت و رایزنی در مورد اینکه سازمان محیط زیست به وظیفه خود عمل نمی‌کند و مردم به شکار پرنده به‌عنوان یک سرمایه نگاه می‌کنند و هیچ‌کس مانع این کار نمی‌شود و.... ختم به درخواست پول شد. درحالی که هم‌اکنون آن چنان سطح قرنطینه و بهداشت در کشورهای توسعه یافته دنیا بالاست که واحدهای مرغداری آنها در کنار هم قرار گرفته‌اند. در حالی که مرغداری‌های ما حدود 2 کیلومتر با هم فاصله دارند و باز هم همه نگران ابتلای مرغ‌ها به آنفلوانزا هستند. این مشکلات به دلیل عدم نظارت و کنترل کافی است.
حکیم مهر: به نظر شما متولی اصلی این جریان سازمان دامپزشکی است یا محیط زیست؟
سازمان دامپزشکی باید از سازمان محیط زیست بخواهد که حساسیت‌ها را منعکس و همگرایی ایجاد کند. مثلاً دکتر جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور ستادی را ایجاد کرده و رئیس آن هستند. اما این ستاد در چه حوزه‌ای کار میکند؟ بیشتر تمرکز آنها روی تأمین اعتبار، تأمین هزینه و امحاء است. در کل سازمان دامپزشکی به‌اندازه‌ای که از آن انتظار میرود، ظاهر نشده است.
حکیم مهر: قبول ندارید که منابع سازمان دامپزشکی کم است؟
خیر. من به این مسئله اعتقاد ندارم. وزارت جهاد کشاورزی یک وزارتخانه عریض و طویل است. هنر هر مدیر این است که بتواند از دیگران، از مجموعه خود و از بخش اجتماعی به‌درستی استفاده کند و از آنها کار بکشد. باید بخشهای اجتماعی و تشکل‌های غیردولتی را به کار بگیرد که همه آن نیاز به اعتبار و بودجه ندارد.
حکیم مهر: به کار گرفتن نیرو یک بحث است، در اختیار داشتن تجهیزات و امکانات برای اجرا کردن وظایف بحث دیگری. الآن سازمان دامپزشکی کشور توان خرید واکسن تب برفکی را ندارد. حتی مدتی پیش مدیر مرکز فناوری اطلاعات این سازمان به ما گفته بود که حتی پول خرید یک سوییچ ساده را هم ندارند.
ببینید، سازمان دامپزشکی صرفاً با مباحث فیزیکی کار دارد. ما باید کاری کنیم که ضریب اطمینان و ایمنی کار را بالا ببریم. استفاده صرف از واکسن که معنایی ندارد. الآن یک واحد مرغداری تا چه اندازه پول واکسن می‌دهد؟ چقدر هزینه واکسن تحمیل می‌شود؟ این فرایند تا چه زمانی باید ادامه پیدا کند؟ آیا نباید در این میان عوامل اصلی که باعث بروز بیماریها است را کاهش دهیم؟ نباید در این حوزه‌ها اصل پیشگیری را سرلوحه قرار دهیم؟ آیا فقط باید واکسن بخریم؟ شما سری به تالاب‌ها یا دریاچه‌های مصنوعی جدیدی که ایجاد کرده‌ایم، بزنید. امروز آنها را صرفاً تبدیل به شکارگاه‌های پرنده‌های مهاجر کرده‌ایم. آیا این‌ها اصولی و بهداشتی است؟ آیا درست است که به همین شکل وارد سفره مردم شود؟ نگرانی سازمان دامپزشکی باید از این دست باشد، نه اینکه فقط خواهان بودجه باشد. بودجه یک بخش کار است. بخش اساسی این است که از مشارکت بیرونی استفاده و اطلاع‌رسانی کنیم، مردم را به مشارکت بگیریم. الآن نهادهایی مثل دهیاری و شورا داریم. تشکل‌های غیردولتی داریم. آیا این‌ها نقشی در سازمان دامپزشکی دارد؟ خیر. تازمانی که سازمان خود را در این نقش‌ها به بازی نگیرد، طبیعی است که دیگران هم آن را به بازی نخواهند گرفت.
حکیم مهر: کمیسیون کشاورزی مجلس چه‌کاری در این زمینه انجام داده است؟
ما از دکتر خلج درخواست کردیم که در خصوص آنفلوانزای فوق حاد پرندگان به مجلس بیایند. همان‌طور که گفتم، ایشان یک ساعت صحبت کردند و در آخر گفتند که 20 میلیارد تومان کم دارند. وقتی درخواست بکنند، قطعاً مجلس هم حمایت میکند. مثلاً در مورد عرضه فراورده‌های گوشتی و نظارت بر آنها، ما در کمیسیون تلفیق مجلس کمک کردیم که این اتفاق رخ دهد. یعنی سازمان دامپزشکی بتواند در محل های عرضه، با قدرت بیشتری ورود پیدا کند. فقط این نیست که بخواهیم با اهرم فیزیکی کار کنیم. در حوزه فرهنگ‌سازی بسیار محتاج این هستیم که مشارکت مردم را داشته باشیم و سطح اطلاعات آنها را بالا ببریم. مردم وقتی بدانند این نگرانی‌ها وجود دارد و از این محصولات خرید نکنند یا خودشان نظارت مردمی را به کار گیرند، بسیاری از هزینه‌های دولت کاهش پیدا میکند.
حکیم مهر: آیا کمیسیون کشاورزی مجلس نمی‌تواند قوانینی به تصویب برساند که این مشکل برای همیشه حل شده و سازمان در تأمین اعتبارات خود به مشکل برنخورد؟
درست است، می‌تواند. اما تا زمانی که نوزاد گریه نکند، مادر به او شیر نمی‌دهد. اول باید سازمان دامپزشکی درخواست کند.
حکیم مهر: خود شما فرمودید که دکتر خلج درخواست افزایش اعتبار داده‌اند.
حرف من همین است که ایشان هیچ درخواست دیگری ندادند. یک ساعت برای ما روضه خواندند، گفتیم پیشنهاد شما چیست؟ ایشان غیر از پول هیچ راهکار یا پیشنهاد دیگری نداشتند. بنده نیز عصبانی شدم. حرف من این بود که شما یک ساعت صحبت کردید که در نهایت درخواست پول کنید، همین درخواست را از همان ابتدا می‌کردید. بحث اساسی استفاده از مردم و از بخشهای دیگر دولت است. وزارت جهاد کشاورزی 130 هزار پرسنل دارد که در همه جای ایران هستند. خیلی راحت می‌توانیم از ظرفیت تشکل‌ها استفاده کنیم. سازمان دامپزشکی در این مواقع که بحرانی است باید سازوکار از پیش تعیین شده داشته باشد.
حکیم مهر: اجازه بدهید تکلیف یک بحث را همین‌جا روشن کنیم. الآن متولیان سازمان دامپزشکی خیلی امیدوار هستند که از طریق مساعدت‌ها و حمایت‌های کمیسیون کشاورزی، بودجه و اعتبارات آنها افزایش پیدا کند. دو تن از اعضای این کمیسیون نیز قبلاً به حکیم مهر قول پیگیری این موضوع را داده بودند. آیا شما می‌فرمایید که سازمان قید این اعتبار را بزند؟
خیر. اتفاقاً برعکس. حرف من این است که سازمان دامپزشکی هرچه درخواست در مجلس داشت، اجابت شد.
حکیم مهر: پس در بحث بودجه هم درخواست‌ها اجابت می‌شود؟
بله. اما حرف من این است که همه دستگاه‌ها خواهان بودجه هستند. به نظر من هر مدیری اول باید کار خود را با صرفه‌جویی پیش ببرد. اما الآن هر مدیری را می‌بینید، اول میگوید پول و بودجه. مدیری که تنها به دنبال پول و بودجه باشد، نشان می‌دهد که سایر بخشهای کار آن می‌لنگد. باید در بخشهای دیگر هم تحرک داشت.
حکیم مهر: آقای دکتر از این بحث گذشته، یکی دیگر از مباحثی که انتقادات زیادی را ایجاد کرده است، بحث تعداد زیاد فارغ‌التحصیلان دامپزشکی است. نظر شما در این خصوص چیست؟ آیا کمیسیون کشاورزی مجلس این نیاز را احساس میکند که به این معضل ورود پیدا کند؟
متأسفانه این یک بیماری عفونی در مملکت است که به یک اپیدمی تبدیل شده است. بخش کشاورزی بیش از سایر بخش ها درگیر این موضوع شده و متأسفانه تسهیلات دانشگاهی ما هم درگیر مدرک‌گرایی بوده و اصلاً در راستای نیاز دستگاه‌ها نیست. از طرفی هر فعالیتی در کشور ما با نگاه به بخش دولتی است. دولت هم که به دنبال کوچک کردن خود است. باید دید مزیت‌های کشور ما در حال حاضر چه چیزی است؟ آیا کشور نیاز به دامپزشک دارد؟ نیاز به مهندس باغبانی و زراعت دارد؟ چه کسی باید این‌ها را مطالبه کند؟ بخش خصوصی هم باید بگوید که نیازمند دامپزشک است. همه آن را که دولت نباید بخواهد. آیا بخش خصوصی نیاز دارد؟ الآن اجبار میکنید که تمام واحدهای مرغداری باید دامپزشک داشته باشد و الآن هم دارند. حالا بگوییم به‌جای یک نفر، 3 دامپزشک داشته باشند، صرفاً به این خاطر که دامپزشکان را فعال کنیم؟ آیا این درست است؟ ما که به خاطر فعال کردن یک عده افراد نباید هزینه‌ای را به افراد و دستگاه‌های تولیدی تحمیل کنیم. مشکل ما درنظام آموزشی ماست. این نظام است که باید متناسب با نیازهای ما نیرو تربیت کند.
حکیم مهر: بحث به بخش خصوصی کشیده شد. چقدر سازمان دامپزشکی در ظرفیت سنجی‌های خود به بخش خصوصی بها می‌دهد؟
سازمان دامپزشکی که صرفاً یک سازمان نظارتی است که همه سنگینی کار آن روی دوش بخش خصوصی است. تولیدکنندگان، بخش خصوصی هستند. عملاً سازمان جز نظارت و دستور تحکمی، کار دیگری نمی‌کند؛ حداقل ما که نمی‌بینیم انجام دهد. تولید در زمینه دام و طیور که در اختیار بخش خصوصی است. متأسفانه نیرو، امکانات و سازوکار آنها هم به شکلی است که خود آنها هم خیلی حضور در بخش خصوصی ندارند. این حضور کمرنگ شاید به خاطر همان تکلیفی است که به بخش خصوصی داده‌اند، مبنی بر اینکه باید دامپزشک داشته باشند. خود آنها از طریق غیرمستقیم شاید نظارت دارند.
حکیم مهر: کدام ارگان در مجلس از ظرفیت بخش خصوصی استفاده میکند؟ اجازه دهید به این شکل سؤال را مطرح کنم. آیا این امکان وجود دارد که در مجلس یک اهرم نظارتی داشته باشیم که با توسل به آن، بخش خصوصی را پای کار بیاوریم؟ مثلاً در بحث ظرفیت سنجی.
کمسیون اجتماعی مجلس این کار را میکند. البته این مسائل به شکلی به همه کمیسیون‌های مجلس مرتبط می‌شود. الآن در حوزه کشاورزی، استفاده از ظرفیت بخش خصوصی در کمسیون کشاورزی هم مطرح می‌شود.
حکیم مهر: آیا تا الآن در کمیسیون کشاورزی اتفاقی افتاده است؟ در واقع آیا به‌صورت عملی در این حوزه ورود پیدا کرده‌اید؟
بله. به دفعات. مثلاً تولیدکننده‌ها و اصناف را دعوت کردیم و نظرات آنها را گرفتیم.
حکیم مهر: آیا این نظراتی را که گرفتید، اعمال هم کردید؟
به‌اندازه‌ای که بتوان از آنها به قانون کمک کرد، حتماً استفاده شده است. نظرات آنها تأمین شده است. مجلس با مردم در ارتباط است. سعی میکند نظرات را بگیرد و از آنها استفاده کند. در واقع از دولت مطالبه کند.
حکیم مهر: به‌عنوان سؤال آخر. انتشار تخصصی اخبار یکی از نیازهای هر حوزه مدیریتی است. پایگاه خبری حکیم مهر با بهره‌گیری از توان دامپزشکان، به‌صورت کاملاً تخصصی در این حوزه ورود پیدا کرده است. نظر شما در مورد فعالیت حکیم مهر چیست؟
ازنظر من خیلی خوب است. ارتقای سطح سواد، دانش و آگاهی بخشی، لازمه هر پیشرفتی است. ما باید از این توان استفاده کنیم. خود بنده از محل همین گفت‌وگوها با حکیم مهر، به اشکال مختلف دانش خود را در زمینه دامپزشکی افزایش می‌دهم. این مؤثر است. هر اقدامی در این خصوص در پیشرفت جامعه ما مؤثر است و شایسته تقدیر.
حکیم مهر: ممنون از وقتی که در اختیار ما گذاشتید.
دروود بر شرفت 
