تغییر مدیران، استقلال یا الحاق به وزارت بهداشت، اصلاح قانون تاسیس سازمان دامپزشکی و سازمان نظام؛ کدامیک مهمتر است؟
دکتر محمد یادگاری
در سال ١٣٨٩ جمعی از مطلعین دامپزشکی، گروه مطالعات جامع سازمان دامپزشکی را تشکیل و مطالعه مقدماتی تنگناهای موجود در راه سازمان دامپزشکی کشور، اقدامات اصلاحی و راهکارهای رفع موانع را با سرپرستی دکتر کامران افشار پاد عزیز مکتوب نمودند.
سال ١٣٩٤ سازمان دامپزشکی، سازمان نظام، جامعه دامپزشکان، رییس گروه تخصصی دامپزشکی وزارت علوم، جامعه اسلامی دامپزشکان، موسسه رازی به این نتیحه رسیدند که در قالب یک بیانیه به تصمیمات مشترک نهادها و تشکلهای دامپزشکی برای بررسی وضعیت موجود و تعیین استراتژی و نقشه راه آینده دامپزشکی کشور برسند.
بعد از انتخابات ریاست جمهوری، در مدت سه ماهه ای که معمولا تا تعیین کابینه بعدی به گلدن تایم مدیران معروف است، فصل بیان مطالبات است. دیدگاهی معتقد است که جمهور ملت به رییس جمهور مشروعیت داده تا با تکیه بر ارای مردم که آن رای نیز بر اساس مطالبات و انتظاراتی بوده است،خادمین ملت، کارگزارن ملت یا همان مدیران را بر اساس شایسته سالاری و مطالبه محوری تعیین نماید و نه لابی های پشت پرده سیاسی؛ معمولا چون اینگونه نیست ایران را بهشت مدیران نالایق می نامند!!
با نگاه به مشکلات عدیده در حوزه های مختلف دامپزشکی می توان مشکلات را به گونه ای تقسیم کرد که پاره ای از آنها تنها با یک تغییر مدیر و حتی تغییر رویکرد در مدیریت قابل حل است؛ گاهی حتی کنار گذاشتن یک مشاور هم می تواند پاره ای از مشکلات را حل کند!! به شخصه این مشکلات را دستورالعملی می نامم که با اندکی تغییرات نتایج خوبی حاصل می شود.
پاره ای دیگر از مشکلات مشخصا مربوط به ضعف ساختار و قوانین است که کمی زمان بر است؛ اعم از چارت درسی بروزتر و استاندارد سازی آموزش عالی به لحاظ کیفی و کمی، مواردی اصلاح قانون تاسیس سازمان و نظام بعد از ٤٥ و ٢٠ سال متناسب با دامپزشکی نوین، تاسیس انجمن صنفی و اتحادیه ها برای کسب کرسی حق اظهار نظر بخش خصوصی که امروز در هر بخشی به عدد انگشتان دست هم نمی رسد، اصلاح روند مدیریت تصمیم گیری در یک موضوع به گونه ای که خروجی جلسات با دعوت از همه ذی نفعان صورت بگیردکه این سردرگمی در یک روز طرح همیار دامپزشک، روزی دیگر طرح تجمیع پروانه ها و شیوه نامه جدید و عمری در مقوله نظارت بهداشتی و به فرض ماده ١٩ که دستورالمعل آن بیش از ٣٠٠ بار ویرایش خورده، باعث خسران زمانی نشود. پایش، قرنطینه، کنترل جابجایی و قاچاق دام، کمیسیون دامپزشکی سازمان همکاری اکو، باقیمانده دارویی و مقاومت آنتی بیوتیکی، سهمی از طرح تحول سلامت، کاهش پذیرش دانشگاه ها، قرار گرفتن دامپزشکی در زمره مشاغل سخت، طرح دامپزشک روستا، برگزاری دوره های کارآموزی برای ورود به بازار کار، آزمون ورود به بازار کار، تاسیس رشته های نوین پرستاری دامپزشکی و حذف رشته رده های بی مخاطب، کشکولی از مشکلاتی و راه حل هایی است در این بخش قابل طرح است.
بخش دیگر از مشکلات مربوط به جایگاه دامپزشکی در سلامت و اقتصاد کشور چه به لحاظ اجتماعی و چه سیاسی و حکومتی است. دامپزشکی نوین به عنوان یک میان رشته نیاز به بازتعریف جایگاه خود در ساختار حکومت چه به لحاظ امنیت ملی، پدافند غیرعامل و بیوتروریسم و چه از حیث بهداشت کیفیت سلامت بخشی از غذا، محیط زیست و ذخایر استراتژیک و چه در مقوله اقتصاد و تولید که ١٣ درصد از کل اقتصاد کشور از صنعت دام و طیور مستخرج است. باتوجه به اینکه بیشتر وزارت خانه ها و سازمان، یک سند بالادستی به عنوان نقشه راه تهیه کرده اند و یا در حال تهیه اند، به نظر می رسد نیاز مبرم دامپزشکی به آن احساس می شود. نمی توان همانطور که این سال ها طی شد همچنان به فرض مثال بدون هیچگونه آمار جمعیت و دیدگاه مشخص از درمان و اقتصاد و استراتژی نگاه در حوزه دام کوچک جلو رفت؛ در بعضی از کشورها گاهی ٧٠ درصد اقتصاد و درمان در دامپزشکی مربوط به این حوزه است.
به هر روی چه در طرح الحاق و چه استقلال و چه تهیه نقشه راه که موضوعات کلانی است، همیشه یک پای دامپزشکی در حوزه سلامت و دیگری در تولید وابسته به تولید است. باید دید سیاست های وزارت جهاد کشاورزی با کدام دیدگاه تنظیم می شود، آیا دیدگاهی که معتقد است ایران کشوری نیمه بیابانی و دچار بحران آب است و اینکه یک راس گاو روزانه ٥٠ لیتر آب و ١٠ کیلو علوفه مصرف می کند، پرورش آن به نسبت قیمت تمام شده واردات به صرفه نیست لذا از روسیه، بلاروس، هند، قزاقستان و برزیل و این آخر افغانستان دنبال بازار وارداتی است که می تواند گوشت گوسفندی به قیمت ٣٠٠ افغانی (معادل ١٥ هزار تومان) وارد کند، یا دیدگاهی دیگر که معتقد است برای حفظ اشتغال و عدم وابستگی باید تولید داخل را ارجحیت داد. به هرحال وزارت کشاورزی با ادغام جهاد هم نتوانسته بزرگ و بزرگ اندیش باشد و حتی به عقیده عده ای آنچه داشت هم تقریبا از دست داده و می بینیم همچنان جای خالی نقشه علمی اقتصاد کشاورزی حتی در وزارتخانه هم احساس می شود!!
به نظر نگارنده همه اقشار دامپزشکی کشور در جبهه های متفاوت باید وارد میدان شوند:
١. مطالبه محور بودن دائمی صنف از مدیران و همزمان پاسخگو بودن مدیریت
٢. نامه نگاری های مداوم، مستدل، آسیب شناسانه و حاوی راهکار حل مسئله در هر موضوع و عملا ارایه مشاوره رایگان برای سرعت بخشیدن به اصلاح امور
٣. تشکیل و یا به روز کردن کمیته های تخصصی هر سازمان برای تهیه نقشه راه و برنامه های توسعه ای چندساله و به خود آمدن طبقه الیت، بزرگان، مدیران و کارشناسان در برگزاری هرچه بیشتر جلسات هم اندیشی
٤. فعالیت مشخص و پراگماتیستیک صنف در تاسیس انجمن ها، کانون و اتحادیه ها و پویایی این تشکل ها
٥. استفاده از تمام ظرفیت روابط عمومی و رسانه در خلق قدرت روی صحنه (در جامعه) و پشت صحنه (در حکومت) برای اعتلای دامپزشکی