حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: از دوران دبیرستان به رشته دامپزشکی علاقهمند و از همان زمان بحث تشخیص و درمان بیماریهای حیوانات برای او جذاب بود. آنگونه که خود میگوید در دانشگاه شیراز از محضر اساتید بزرگ داخلی و همچنین در خارج از کشور در کنار اساتید دانشگاههای کوئینزلند استرالیا، ناتینگهام انگلستان و اترخت هلند استفاده کرده، اطلاعات علمی همایشها و محافل علمی داخلی و خارجی را نیز چاشنی کار کرده تا امروز به «دکتر مجتبی کافی» متخصص مامایی و بیماریهای تولیدمثل دام و استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه شیراز تبدیل شود. وی با همه این تلاشها میگوید که هر چه به خود و زندگی علمی و حرفهایام مینگرم، باز خود را در پیشگاه حضرت حق اهل تقصیر میدانم.
حکیم مهر: آقای دکتر، آن زمان که شما دانشجوی دامپزشکی بودید، جایگاه این رشته کجا بود و امروز کجاست؟ آیا در این حرفه رشد کردهایم یا دچار افول شدهایم؟
امروزه به طور قطع، اهمیت حرفه دامپزشکی بر همگان بیش از گذشته روشن شده است و عام و خاص از تاثیرات مثبت این حرفه و مجاهدات ارزشمند دامپزشکان آگاهتر شدهاند. تاثیرات مثبت و حیاتی دامپزشکی در حفظ بهداشت و سلامتی مردم، پیشرفتهای اقتصادی، حفظ تعادل در محیط زیست و گسترش فرهنگ احترام به حقوق حیوانات، وابستگی مردم به این حرفه را بیش از پیش کرده است. امروزه حرفه دامپزشکی و البته دامپزشکان با اخلاق و کارآ از احترام صادقانهتر و بیشتری نزد صاحبان صنایع دام برخوردارند. تخصصی شدن و تنوع گرایشهای دامپزشکی شعاع نفوذ و تاثیر این حرفه را بهطور قابل توجهی افزایش داده است و البته انتظارات تخصصی صنعت را نیز از ما بسیار بیشتر کرده است. این انتظارات در آینده بیشتر و تخصصیتر نیز خواهد شد. یاد تلاشگران و اساتید گذشته را گرامی میداریم که در محیطی محدودتر و مهجورتر به انجام مسئولیتهای خطیر علمی و حرفهای خود همت گماشتند و تجربیات خود را در اختیار ما گذاشتند.
حکیم مهر: در حال حاضر مهمترین مشکلات این رشته را چه چیزهایی میدانید؟
از میان مشکلات این رشته میتوان به عملیاتی نشدن اهداف بلند در دانشکدههای معتبر کشور به منظور ایجاد فضای آموزشی-پژوهشی منطقهای و یا بینالمللی، مدیریت کلان دامپزشکی توسط افراد غیر دامپزشک، رشد بیش از حد مراکز آموزشی دامپزشکی که فاقد استانداردهای لازم هستند، ضعف ارتباط متقابل دانشکدهها و صنعت دامپروری در موضوعات پژوهشهای کاربردی، ضعف ارتباط علمی پژوهشی متقابل بین سازمان و ادارات دامپزشکی و مراکز دانشگاهی، انجام خدمات دامپزشکی توسط افراد غیر دامپزشک، نبود اشتیاق و انگیزه برای فراگیری دامپزشکی در بیشتر دانشجویان به ویژه دوره دکتری عمومی، نبود حمایت مالی کافی از دانشجویان دورههای تخصصی و در نهایت کاهش امکان و فضای یادگیری عملی برای دوره اینترنی بهدنبال ایجاد فضا برای دانشجویان دوره رزیدنسی اشاره کرد.
حکیم مهر: یکی از مسائل این روزهای دامپزشکی، بحث انتقال آموزش دامپزشکی از وزارت علوم به وزارت بهداشت است. آیا شما با این مساله موافق هستید؟
موضوع مهمتر از "جدا شدن از" و یا "پیوستن به"، کسب استقلال و ایجاد اعتماد به نفس و برنامهریزی فکورانه با تکیه بر بودجه مکفی در مدیریت دامپزشکی است. عزیزان وزارت جهاد کشاورزی بدانند با جدا شدن دامپزشکی از آن وزارتخانه، خدمت بزرگی به کشور خواهند کرد، چرا که با تمرکز روی گرایشات و موضوعات کاملاً کشاورزی، به موفقیتهای بیشتر و نمایانتری دست خواهند یافت. فیالحال، برخی از ظرفیتها و تواناییهای حرفه دامپزشکی در وزارت جهاد کشاورزی پنهان مانده است.
حکیم مهر: مثلا کدام ظرفیتها؟
شما بررسی کنید که در طرحهای کلان برنامههای وزارتی و چشماندازهای وزارت جهاد کشاورزی، چقدر به موضوعات دامپزشکی کشور پرداخته میشود. اگر برنامهای درخور بود، جای سپاس و امیدواری است، اما اگر برنامهای نیافتید و یا آن را کلی و پر ابهام یافتید، دو معنا دارد؛ اول اینکه احاطه به موضوع ندارند و دوم اینکه اساساً موضوع مهم شمرده نمیشود. هر دو یعنی خسارت به کشور.
فراموش نمیکنیم که تشکیلات دامپزشکی در بسیاری از کشورهایی که دارای صنعت دام و دامپزشکی پیشرفتهای هم هستند، بخشی از تشکیلات کشاورزی است و خدمات دامپزشکی دولتی و خصوصی نیز از طریق وزارت کشاورزی ارائه میشود. نکته اصلی در تقریبا موفق بودن دامپزشکی در این کشورها روشن بودن جایگاه واقعی دامپزشکی نزد سیاستگذاران کلان این کشورهاست. در این کشورها سایر نهادها هم اهمیت موضوع را بهخوبی میدانند؛ بودجههای قابل توجه اختصاص مییابد و در قبال این بودجهها، به طور منطقی و قانونی انجام ماموریتها را نیز خواستارند. آنها مشکلات و بحرانهای منطقهای ندارند. استقلال، اعتماد به نفس و برنامهریزی فکورانه بلند مدت در مدیریت دامپزشکی آنها خود زمینهساز اعطای ماموریتهای مستقل آینده به مدیران کلان دامپزشکی است.
حکیم مهر: اجازه دهید سوال را به این شکل مطرح کنم؛ در کشور ما چگونه و در چه شرایطی سازمان دامپزشکی میتواند مستقل و با اعتماد به نفس به کشور خدمترسانی کند؟
تشکیلات سازمان هرجا که باشد، نیاز حیاتی به ۲ عنصر فوق را دارد. در عین حال باید دانست بیشتر همسایگان ایرانزمین دارای سطح پایینتری از استانداردها در کنترل و پیشگیری بیماریهای دامی هستند. در واقع بهداشت عمومی، مقوله سوم آنها هم نیست. سازمان دامپزشکی ایران باید میان این کشورها هم مستقل باشد و هم در انجام ماموریتها موفق.
پیوستن به وزارت بهداشت و درمان، به معنای پیوستن امور آموزشی و پژوهشی دامپزشکی به وزارت بهداشت و درمان هم هست. در این صورت چهره تاثیرگذار حرفه دامپزشکی در ابعاد مختلف بهداشت عمومی نمایانتر خواهد شد. در این صورت به نظر میرسد مسئولیت سنگینتری متوجه وزارت بهداشت برای کنترل و پیشگیری بیماریهای مشترک خواهد شد.
در وزارت بهداشت نظرات کارشناسی حرفه دامپزشکی بازتر و راحتتر قابل هضم خواهد بود. اگر بنای وزارت بهداشت بر عزم بیشتر در پیشگیری از بیماریها (و نه عمدتا خدمات درمانی) باشد، در این صورت حرفه دامپزشکی میتواند چهره موثرتر و موفقتری از خود نشان دهد.
به کارگیری بسیاری از درمانهای ابداعی در پزشکی و دامپزشکی حاصل تجربیات به دست آمده در هر دو رشته است. استفاده از مدلهای حیوانی (با حفظ حقوق حیوانات) اساس پیشرفت بسیاری از فناوریها و درمانها در گرایشهای مختلف پزشکی بوده است. در عین حال به کارگیری برخی روشهای درمانی انسانی در حیوانات به منظور درمان برخی بیماریها و اختلالات حیوانات نیز به نزدیک شدن بیشتر رشتههای پزشکی و دامپزشکی و آگاهی از یافتههای علمی و عملی هر دو رشته وابسته است.
تجربیات، مشاهدات، اطلاعات و دقت در مقررات بهداشتی جامعه حاکی از آن است که ارائه خدمات دامپزشکی از طریق وزارت بهداشت با کیفیت بهتر و راندمان بیشتری قابل انجام خواهد بود.
حکیم مهر: اگر فرض کنیم پیوستن دامپزشکی به وزارت بهداشت جایگاه مناسبتری برای ارائه آموزش و خدمات این حرفه باشد، در "جایگاه دامپزشک" نیز پیشرفتی حاصل خواهد شد؟
برای پاسخ به این سوال برمیگردیم به همان موضوع حیاتیتر از "پیوستن به" و یا "جدا شدن از" و آن وجود عناصر استقلال و اعتماد به نفس در مدیریت دامپزشکی است. اگر روحیه استقلال و اعتماد به نفس باشد چه در وزارتین و چه بهعنوان سازمانی مستقل در تشکیلات مقام ریاست جمهوری، میتوان شاهد پیشرفت بیشتری بود.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
بنده به عنوان دامپزشک بخش دولتی باتوجه به شواهدی که در این چند سال خدمتم درخصوص ارتباطاتی که بین سازمان دامپزشکی و وزارت جهاد کشاورزی دیده ام، فکر می کنم مقوله جابجایی سازمان دامپزشکی به وزارت بهداشت، چه از لحاظ آموزشی و چه از جنبه عملیات اجرایی، از نظر ماهوی و جنس کار که بهداشتی ست، خوب به نظر می رسد اما اینکه از لحاظ چارت سازمانی وزارت بهداشت، چه جایگاهی برای سازمان دامپزشکی درنظر گرفته شود، جای تأمل دارد.