حتي يك نانوگرم از هيچ هورمونی در هيچ مرغداری استفاده نمی‌شود

سازمان دامپزشکی کشور در راستای تنویر افکار عمومی و رفع نگرانی‌های مردم از احتمال وجود هورمون در گوشت مرغ، اطلاعیه‌ای را بر اساس شواهد و قرائن علمی و فنی منتشر کرد.

به گزارش حکیم مهر به نقل از روابط عمومی سازمان دامپزشکی کشور، بارها از طریق کارشناسان مختلف اعلام شده که مصرف هورمون در مرغداری‌ها بسيار بي اساس، غيرعلمي و قديمي است و قاعدتا نبايد نياز به توضيح داشته باشد. اما متاسفانه اظهار نظرهاي غير كارشناسي از سوي طبقه تحصيلكرده جامعه جاي بسي تامل دارد. بنابراین جهت روشن سازي اذهان عمومي و رفع نگراني هاي احتمالي هموطنان عزيز ذكر چند نكته ضروري است.

از نقطه نظر اندوكرينولوژي يا هورمون شناسي طيور اساساً هورمون‌هاي موثر بر رشد به دو دسته پروتئيني و استروئيدي تقسيم مي‌شوند؛ هورمون‌هاي پروتئيني مثل هورمون رشد به‌علت ماهيت ساختماني اگر به‌صورت خوراكي مصرف شوند، سريعا در دستگاه گوارش تجزيه و غيرفعال شده و اگر قرار باشد به‌صورت تزريقي استفاده شوند براساس مطالعات صورت گرفته در دهه‌هاي گذشته، بايد تزریق به پرنده روزانه و به دفعات اتفاق بیفتد كه اين امر با توجه به تعداد بسيار زياد پرندگان در مرغداري‌ها از نظر اجرايي غيرممكن بوده و به همین دلیل استفاده از هورمون‌هاي رشد با ماهيت پپتيدي در طيور به‌طور كامل منتفي است.

مصرف هورمون‌هاي استروئيدي مانند استروژن، پروژسترون، تستوسترون، زرانول و ترونبولون در حيوانات جهت رشد محدود به گاو و گوسفند و آن هم در كشورهاي پيشرفته در چارچوب مقررات FDA و اتحاديه اروپا است. از آنجا كه عضلات پرنده به‌ويژه عضله سينه كه قسمت ارزشمند و عمده گوشت مرغ را به خود اختصاص مي‌دهد در روند تكاملي و اهلي شدن گونه ماكيان (گالوس گالوس) وظيفه اصلي خود يعني به‌حركت درآوردن بال‌ها جهت پرواز را از دست داده و بنابراين اساساً سلول‌هاي عضلاني مرغ فاقد گيرنده‌هاي فعال و پاسخگو به اين هورمون‌ها است. بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت كه استفاده از هر نوع هورمون در مرغ غيرعلمي، بي تاثير و غيرقابل اجرا خواهد بود.

از نقطه نظر علم پرورش طيور نيز چنين مي‌توان عنوان کرد كه شايد علت بروز شبهه مصرف هورمون در ذهن افراد، رشد سريع طيور گوشتي در دهه‌هاي اخير است كه اين امر حاصل مطالعات مداوم و طولاني اصلاح نژادي در طيور گوشتي در سطح بين‌المللي است. به‌طوري كه جوجه گوشتي كه در حدود 90 سال قبل در عرض 100 روز با خوردن 7/4 كيلوگرم دان‌، وزن یک كيلوگرمي مي‌گرفت در حال حاضر با كسب صفات ژنتيكي برتر در كمتر از 35 روز به ازاي مصرف هر 6/1 كيلوگرم دان حدود یک كيلوگرم وزن گيري دارد. حتی در بسياري از موارد بايد جهت جلوگيري از بروز عوارض مفصلي و آسيت‌، با كاهش اين سرعت رشد از طريق استراحت نوري‌، رقيق سازي جيره و محدوديت غذايي مجالي به پرنده داد تا اسكلت، ريه و قلب آن به حدي از رشد برسد تا بتواند در دوره پرورش تحمل رشد و وزن گيري بالا را داشته باشد.

در خصوص ديگر عوامل موثر بر رشد سريع طيور گوشتي، باید گفت که به كارگيري تغذيه نوين و استفاده از جيره‌هاي حاوي پروتئين مرغوب‌، انرژي مورد نياز‌، اسيدهاي امينه ضروري، مكمل‌هاي ويتامينه و معدني‌، پروبيوتيک‌ها‌، پري بيوتيک‌ها‌، اسيديفاير‌هاو نيز آنزيم‌ها (كه همگي ‌حاوي مواد مغذي بوده يا بهبود دهنده هضم و جذب مواد در دستگاه گوارش هستند) دليل ديگري براي اين سرعت رشد بالا به شمار می‌روند. فراهم سازي شرايط پرورشي مطلوب از نظر دما، رطوبت، تهويه و فضاي مناسب نگهداري نيز از عوامل هم‌افزا در اين رشد سريع است.

در ارتباط با باقيمانده‌هاي دارويي نیز اساساً هركدام از داروهاي مورد استفاده در طيور مطابق با دارونامه دامپزشكي و مقررات سازمان دامپزشكي كشور داراي مدت زمان منع مصرف مخصوص به خود هستند. بدين معني كه پرنده بعد از طي دوره زماني منع مصرف دارو بر اساس تاييد دامپزشک اجازه اعزام به كشتارگاه را دارد. خوشبختانه در سال‌هاي اخير طرح توليد مرغ بدون آنتي‌بيوتيک در تمام طول دوره نيز با برنامه ريزي و حمايت سازمان دامپزشكي كشور رو به توسعه بوده تا همين حداقل داروي مصرفي در طيور هم با بالا بردن استانداردهاي بهداشتي و پرورشي مورد مصرف قرار نگيرد.

از لحاظ جايگاه غذايي نيز ذكر اين نكته ضروري است كه گوشت مرغ چه از لحاظ ارزش غذايي، كيفيت اسيدهاي امينه و ميزان كلسترول نزديك به صفر و چه از لحاظ بهداشتي (انگشت شمار بودن بيماري‌هاي منتقله از گوشت

طيور به انسان در مقايسه با پستانداران) به عنوان منبع پروتئين حيواني سالم و ارزان مطرح است. نكته جالب اينكه ميزان استروژن‌هاي داخلي (Endogenous) در گوشت مرغ يك صدهزارم مقدار آن در برخي دانه‌هاي گياهي است.

بنابراین اظهار نظرهاي غيركارشناسي و غيرمسئولانه موجب تشويش اذهان عمومي و تهديد امنيت غذايي جامعه شده و علاوه بر آن، زحمات شبانه‌روزي دست اندركاران اين صنعت اعم از توليدكنندگان‌، دامپروران و دامپزشكان به خاطر این اظهارنظرها زایل می‌شود.