فقط سوسمارها جاسوسند؟

استفاده از حیوانات برای جاسوسی سابقه طولانی دارد اما نه به این دلیل که توانایی جذب اورانیوم، صدا یا تصویر خاصی را دارند.

به گزارش حکیم مهر به نقل از وقایع اتفاقیه، از زمانی که حسن فیروزآبادی، فرمانده سابق ستاد مشترک نیروهای مسلح در مصاحبه با ایلنا اعلام کرد: «کشورهای غربی از ‌سمندرها و سوسمارها برای یافتن معادن اورانیوم کشور و نیز سایت‌های اتمی استفاده می‌‌کنند زیرا پوست سمندرها و سوسمارها اورانیوم جذب می‌‌کند، مطالب و مقالات متعددی در پاسخ به او نوشته شده است».

ابتدا تعدادی از دانشمندان این ادعاها در مورد پوست سوسمارها و... را رد کرده‌اند. به گزارش تابناک، ریک پیانکا، استاد جانورشناسی دانشگاه تگزاس در آستین ـ که پیش‌ازاین وی را با عنوان مرد مارمولکی می‌‌شناختند ـ در ایمیلی به پایگاهLiveScience  بیان کرده، این ادعا که سوسمارها یا مارمولک‌ها می‌‌توانند امواج اتمی را جذب کنند کاملا غیرمنطقی است زیرا پوست مارمولک‌ها دقیقا از پروتئین‌هایی شبیه پروتئین‌های پوست انسان تشکیل‌ شده است: «کراتین A  و B. هیچ یک از این دو نوع کراتین توانایی خاصی در جذب یا تشخیص اورانیوم یا سایر مواد رادیواکتیو ندارند».

همچنین «بری سینروو»، متخصص بیولوژی تکاملی در دانشگاه کالیفرنیا در پاسخ به این سوال که آیا سوسمارها و مارمولک‌ها قادر به حس کردن اورانیوم در داخل معادن هستند یا خیر تا به این طریق مورد سوءاستفاده جاسوسی قرار بگیرند؟ گفته است، خیر. اینکه مارمولک‌ها قادر به شناسایی و کشف معادن اورانیوم باشند با همه داده‌های علمی موجود در تناقض است. به گفته او، مارمولک‌ها اصولا ازآنجایی‌که حیواناتی خونسرد هستند، به دنبال مکان‌هایی گرم برای زندگی و استراحت می‌‌گردند و طبیعتا هیچ علاقه‌ای به معادن سرد اورانیوم ندارند.

ان‌بی‌سی نیز در گزارشی به تحلیل سخنان فیروزآبادی پرداخته است. در این گزارش آمده که ایران سابقه طولانی در مشکوک بودن به حیوانات برای جاسوسی دارد و مخصوصا در‌این‌زمینه به غرب مظنون است که برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد فعالیت‌های هسته‌ای این کشور از حیوانات استفاده می‌‌کند و شاید همین باعث شده که حسن فیروزآبادی چنین ادعاهایی را مطرح کند.

این گزارش که مفصلا به سابقه نحوه استفاده از حیوانات برای فعالیت‌های جاسوسی و نظامی پرداخته است، ادعایی ندارد که تحقیقات و پیشرفت‌های تکنولوژیک نشان داده که پوست یا نوع فعالیت حیوانات می‌‌تواند خودبه‌خود به کمک ارتش یا فعالیت‌های جاسوسی بیاید؛ بلکه می‌‌گوید از حیوانات برای انجام چنین فعالیت‌هایی با کار گذاشتن دستگاه‌هایی در بدن‌شان سوءاستفاده شده است.

جیمز لویس، مشاور ارشد مرکز بین‌المللی مطالعات استراتژیک در آمریکا در مورد ادعاهای آقای فیروزآبادی البته می‌‌گوید، شاید دلیل اینکه مقامات ایرانی در مورد جاسوسی، دچار نگرانی شده‌اند، این باشد که برخی کشورها از سنگ‌های مصنوعی خارج از سایت‌های اتمی ایران برای زیر نظر گرفتن فعالیت‌های اتمی ایران استفاده کرده‌اند.

به گزارش ان‌بی‌سی، لویس که خود قبلا دیپلمات بوده و تجربه کار با تکنولوژی‌های پیشرفته را دارد می‌‌گوید، این سنگ‌ها وقتی برداشته می‌‌شوند، خودشان را نابود می‌‌کنند. این سنگ‌ها را سپاه پاسداران نزدیکی تاسیسات فردو پیدا کرد و اولین‌بار گزارش آن در ساندی‌تایمز نوشته شد.

البته در سال ۲۰۰۸ نیز روزنامه اعتماد ملی خبر داد که از دو پرنده جاسوس برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد سایت نطنز استفاده شده است. این روزنامه خبر داده بود، یکی از پرندگان که به آن حلقه فلزی و سایر لوازم مشکوک وصل بوده، در محلی که خیلی دور از تاسیسات نطنز نبود، به دام افتاده است.

همچنین رسانه‌های ایران گزارش دادند که در سال ۲۰۰۷، حدود ۱۴سنجاب جاسوس کشف شدند. روزنامه رسالت که این خبر را منتشر کرده بود، دراین‌باره نوشت: «این جوندگان که با وسایل جاسوسی ازجمله دوربین و قطعات شنود تجهیز شده بودند، در سراسر مرزهای ایران رها شده بودند. اما در هیچ‌یک از این گزارش‌ها نیز نیامده که سنجاب‌ها به‌دلیل پوست یا ... انتخاب شده‌اند».

این گزارش می‌‌گوید، ‌استفاده از حیوانات برای جاسوسی سابقه تاریخی طولانی دارد اما قطعا نه به این دلیل که حیوانات خاصی توانایی کشف یا جذب اورانیوم، صدا یا تصویر خاصی را دارند بلکه این حیوانات با دستگاه‌های شنود یا ویدیوها برای جاسوسی تجهیز می‌شدند.

اما علاقه به استفاده از حیوانات با توسعه قطعات مینیاتوری میکروالکترونیک که اجازه می‌‌دهد قطعات کوچک ضبط صدا را در کبوترها و پستانداران کوچک جاسازی کنند، تغییر پیدا کرده است.

اخیرا تکنولوژی ربات‌هایی شبیه سگ برای استفاده دفاعی و نیز پهپادهایی به اندازه کبوتر برای جاسوسی ساخته شده که پنتاگون آنها را آزمایش کرده است.

نیروی هوایی آمریکا همچنین از ویدیوهایی شبیه پرنده برای جاسوسی از سایت‌های نظامی استفاده کرده است. در سال ۲۰۱۵ مقامات امنیتی حماس در نوار غزه گفتند، یک دلفین که با دوربین مجهز بود را گرفته‌اند.

سال‌های سال عربستان‌سعودی، ترکیه و سودان، اسراییلی‌ها را متهم می‌‌کردند که از کرکس‌ها و پرنده‌ها برای جاسوسی استفاده می‌‌کنند. یک مقام مصری در سال ۲۰۱۰ ادعا کرد، کوسه‌هایی که توسط موساد کنترل می‌‌شوند، مسئول حمله به تروریست‌ها در دریای سرخ است.

در همان زمان آژانس تحقیقات پیشرفته دفاعی در پنتاگون کوسه‌های کنترل شده را آزمایش کرد و نیروی دریایی آمریکا با دلفین‌ها و شیرهای دریایی تمرین می‌کردند. همچنین تحقیقاتی قدیمی در مورد کار با نهنگ‌ها وجود دارد.

استفاده از دلفین‌ها توسط ارتش آمریکا ابتدا فقط به قصد یافتن معادن زیر دریا بود. در جنگ اول و دوم خلیج‌فارس، ارتش آمریکا از دلفین‌ها برای یافتن معادن استفاده کرد. استفاده از پستانداران دریایی برای اهداف نظامی یا جاسوسی به دوره جنگ سرد برمی‌گردد و فقط منحصر به آمریکا نمی‌شود بلکه اتحاد جماهیر شوروی هم در‌این‌زمینه فعال بود.

سازمان‌های آمریکایی در طول جنگ سرد، شدیدا درگیر استفاده از حیوانات برای کارهای جاسوسی بودند. برای مثال پروژه «اکوستیک کیتی» در ۱۹۶۰، از گربه‌های آموزش‌دیده برای جاسوسی از کرملین و نیز سفارتخانه‌های اتحاد جماهیر شوروی استفاده می‌‌کرد.

در این پروژه یک انتقال دهنده کوچک در جمجمه گربه و یک میکروفن در کانال گوشش کار گذاشته می‌شد و دم حیوان هم به‌عنوان آنتن کار می‌‌کرد. با این‌همه پروژه اکوستیک کیتی به‌دلیل رفتار حیوان خیلی خوب جواب نداد و به‌رغم میلیون‌ها دلاری که برایش هزینه شده بود، رها شد.

لویس می‌‌گوید: «مسئله‌ای که در ارتباط با آموزش حیوانات وجود دارد، این است که آنها معمولا آن چیزی که ما می‌‌خواهیم را انجام نمی‌دهند».

آلمانی‌ها هم در دوره‌ای از گربه‌ها و سگ‌ها برای اینکه خطوط دشمن را در جنگ اول جهانی بشکنند، استفاده کردند. تکنولوژی در دهه‌های اخیر به ارتش اجازه داده است که نوعی ربات‌های شبیه سگ و نیز پهپادهایی به اندازه کبوتر برای استفاده دفاعی برای جاسوسی بسازند. پهپادها هم از روی گونه‌ای حیوانی مثل پروانه و عنکبوت ساخته شده‌اند که برای جاسوسی استفاده می‌‌شوند.