درصورت ادامه رویه فعلی، تلفات آنفلوانزای فوق‌حاد پرندگان در سال آینده ۲ برابر شده و به ۴۰ میلیون قطعه خواهد رسید

حکیم مهر: رئیس سازمان دامپزشکی از صدور دستورالعمل جدیدی برای مقابله با آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در کشور خبر داد و اعلام کرد: اگر شرایط و رویه‌های کنونی در سال آینده نیز ادامه پیدا کند، میزان تلفات این بیماری تا دو برابر امسال یعنی بیش از ۴۰ میلیون قطعه طیور افزایش پیدا می‌کند، اما اگر این دستورالعمل کاملا اجرایی شود دیگر شاهد آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان به صورت اپیدمی و سونامی نخواهیم بود که البته در این میان، نام همه متولیان و مسئولان دولتی و خصوصی که کوتاهی کنند، اعلام می‌شود.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایسنا، «دکتر علیرضا رفیعی‌پور»، درباره وضعیت بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان که از نیمه سال گذشته آغاز شده و تاکنون تلفات بسیاری از واحدهای پرورشی طیور سنتی و صنعتی گرفته است، اظهار کرد: آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان بیماری است که طی دو سال گذشته بسیاری از کشورهای جهان از جمله همه کشورهای اروپایی را در سال ۲۰۱۷ و پس از آن با خود درگیر کرد و گزارش آن نیز منتشر شد. در حوزه خاورمیانه، آسیای شرقی و ایران نیز بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان از نوعH5N8 گزارش داده است که طی سال‌های گذشته نیز تحت تیپ‌های دیگری نیز از این ویروس در کشورهای مختلف نیز از جمله ایران وارد شده است اما در برنامه‌های بهداشتی و مراقبتی سازمان دامپزشکی، قرار گرفته و کنترل شده‌اند.

وی افزود: طی چند هفته گذشته نیز تیپ و سویه جدیدH5N6 در پارک ملی بوجاق کیاشهر گیلان گزارش شد. این سویه آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان از آنجا که احتمال انتقال به انسان در این ویروس وجود دارد، از همان لحظات ابتدایی گزارش این بیماری که توسط ماموران سازمان محیط زیست گزارش و از سوی سازمان دامپزشکی سویه آن مورد تایید قرار گرفت، همه ارگان‌های مرتبط در حالت آماده‌باش قرار گرفتند و نیروهای خود را در آن منطقه متمرکز کردند تا بتوانند قرنطینه سختگیرانه‌ای در آنجا اعمال کنیم.

رئیس سازمان دامپزشکی ادامه داد: با وجود اینکه این منطقه برای بازدید عموم مردم آزاد بود، به محض گزارش بیماری توسط سازمان دامپزشکی قرق و قرنطینه شد و هیچ کسی پس از آن اجازه حضور در این منطقه را پیدا نکرد. قرنطینه منطقه بوجاق آنقدر سختگیرانه بود که حتی برای پرندگان دریاچه این منطقه، غذا تامین شد تا نیاز به جابجایی مجدد نداشته باشند. از سوی دیگر نیز بقیه تالاب‌ها نیز توسط ماموران سازمان دامپزشکی مورد کنترل و مراقبت شدید قرار گرفت و حتی خودروهایی که در آنجا تردد می‌کردند، به صورت کامل ضد عفونی می‌شدند. نتیجه این شد که اقدامات مناسب و به موقع همه دستگاه‌های متولی از سازمان دامپزشکی تا سازمان محیط زیست و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باعث توقف این بیماری شده و دیگر تاکنون گزارش جدیدی از آن در منطقه بوجاق نداشته‌ایم.

رفیعی‌پور با اشاره به اینکه آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان با سویهH5N8 که از سال گذشته به ایران آمده بود، با سویه جدید کاملا متفاوت است، اظهار کرد: این سویه بیماری بالغ بر ۲۰ استان گزارش آن را داشته‌ایم که البته ممکن است در یک استان چند مورد خاص و جزئی باشد و یک استان دیگر به صورت وسیع‌تر و گسترده‌تر بوده که حتی به ۷۰ کانون بیماری هم می‌رسد. تاکنون بیش از ۵۶۰ کانون این بیماری در کشور شناسایی شده و اقدامات معدوم سازی و کنترلی در حوزه‌های مختلف انجام شده است.

وی اضافه کرد: در این راستا بالغ بر ۲۴ میلیون و ۵۰۰ هزار قطعه طیور معدوم‌سازی شدند که بیش از ۸۵ درصد آنها طیور تخم‌گذار و پولت بوده‌اند و مابقی آن به مرغ‌داری‌های گوشتی، سایر ماکیان از جمله بلدرچین، کبک، شترمرغ، بوقلمون و ... را در برمی‌گیرد که با توجه به اینکه درصد و سهم بسیار اندکی از آمار شیوع و تلفات این بیماری به مرغ‌داری‌های گوشتی برمی‌گردد، نگرانی در این زمینه وجود ندارد. شناسایی دقیق کانون‌های بیماری و معدوم‌سازی بالغ بر ۲۴ میلیون قطعه انواع طیور بومی، سنتی و صنعتی تنها به دلیل این مسئله بوده که بتوانیم جلوی شیوع گسترش بیماری را در شعاعی که اقدامات کنترلی و پایشی سازمان دامپزشکی انجام می‌شود را بگیریم و از همه مهم‌تر که این ویروس و دیگر انواع و سویه‌های آن امکان انتقال به انسان را دارند بنابراین همه اقدامات و سختگیری‌های انجام شده به این جهت است.

رئیس سازمان دامپزشکی با بیان اینکه امسال بیش از ۵۶۰ واحد مرغداری گزارش بیماری به سازمان دامپزشکی داده‌اند اعلام کرد: گرچه این میزان از گزارش بیماری و شیوع در مقابل حدود ۲۷۰۰۰ واحد تولیدی در این صنعت، شاید چندان قابل توجه نباشد اما سختگیری‌های سازمان دامپزشکی همچنان ادامه دارد و اقدامات بهداشتی، قرنطینه‌ای صورت گرفته سبب شده تا هفته‌های اخیر گزارش‌های کمتری از این بیماری داشته باشیم و امیدواریم در هفته‌های آینده به صورت قطعی مهار شود و بتوانند به سمتی حرکتی کنیم تا در سال آینده با حمایت‌های صورت گرفته از صنعت طیور، اقدامات رصد، پایش، کنترل و ... به گونه‌ای صورت گیرد تا شاهد اپیدمی شدن این بیماری نباشیم.

واکسیناسیون آنفلوآنزای جدید از سال آینده

رفیعی‌پور گفت: طی ماه‌های گذشته داشنمندان و هنرمندان حوزه دامپزشکی جلسات متعددی با مسئولان سازمان دامپزشکی داشتند و همفکری‌های مناسبی در این زمینه صورت گرفته است و امیدواریم بتوانیم در مناطقی مانند قم، تهران، البرز، قزوین که از نظر این بیماری ریسک بالایی دارند به گونه‌ای عمل کنیم که الگوی جدیدی به الگوهای پیشگیرانه و مقابله‌ای بین‌المللی برای کنترل بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان اضافه کنیم که آن هم استفاده از واکسن است. البته واکسیناسیون در این مرحله به مرغ‌داری‌هایی که شرایط امنیت زیستی مناسبی دارند، تراکم بالایی دارند و جزو مرغداری‌های مولد از جمله مرغداری‌های اجداد، مرغداری‌های مرغ مادر گوشتی و تخم‌گذار اختصاص دارد چرا که اگر اینها نباشند، دیگر تولیدی نخواهد بود.

وی با اشاره به اینکه واکسیناسیون آنفلوآنزا تحت تیپ های خاص گذشته مانندH9N2 در حال حاضر نیز انجام می‌شود، گفت: برای واکسیناسیون سویه جدید باید واکسنی تولید شود تا بتواند همه سویه‌های جدید موجود را نیز پوشش دهد و مرغ‌های مولد مورد نظر را در برابر طیفی از ویروس‌های فوق‌حاد پرندگان مقاوم کند.

حداقل تا پایان فروردین ۹۷ درگیر آنفلوآنزا هستیم

رئیس سازمان دامپزشکی با بیان اینکه بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان بر اساس ساختار و شدت حدت آن تا پایان فروردین ماه نیز می‌تواند مرغ‌داری‌های کشور را درگیر کند، تاکید کرد: بیماری که در تهران و دریاچه چیتگر مشاهده و گزارش شد، ارتباطی به سویه جدید H5N6 که در بوجاق کیاشهر گزارش شده بود، ندارد و همان سویه قبلی یعنی H5N8 بوده است. البته اقدامات کنترلی و پیشگیرانه سازمان دامپزشکی سبب شد تا سویه جدید بیماری فوق حاد پرندگان در پارک ملی بوجاق باقی بماند و به جای دیگری سرایت نکند. بنابراین امیدواریم در سال آینده دیگر شاهد آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان به این شکل که به عنوان سونامی از آن یاد می‌شود، نباشیم. چرا که این بیماری آنقدر خطرناک و سریع‌الانتشار است که هر جنبنده و شی متحرکی از جمله باد می‌تواند ناقل این بیماری باشد و از طرق مختلف از حیوانی به حیوان دیگر و حتی از انسانی به انسان دیگر منتقل شود.

رفیعی‌پور در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا این بیماری در میان طیور تخم‌گذار بیشتر از دیگر مرغداری‌ها شایع شد، این گونه توضیح داد که مرغ تخم‌گذار در طول ۹۰ هفته در واحدهای پرورشی نگهداری می‌شود و از سوی دیگر نیز در مرغداری‌های مرغ تخم‌گذار هر روز شاهد ترددها و ورود و خروج‌های متعدد، کامیون‌های حامل تخم‌مرغ و دیگر نهاده‌ها، کارگران، سوخت و ... هستیم و همین عوامل سبب می‌شود تا ریسک انتقال و شیوع بیماری در این واحدها داشته باشیم.

وی تاکید کرد: این ویروس آنقدر خطرناک است که حتی در مدفوع پرندگان مهاجر می‌تواند تا چند هفته زنده بماند و از سوی دیگر نیز در دمای ۱۷ تا ۱۸ درجه ویروس H5N8 که در سال گذشته به کشور وارد شد، می‌تواند ۵ تا ۶ ماه زنده بماند و همین عامل سبب شده تا طی ماه‌ها و دو سال گذشته این ویروس به صورت دائم و مستمر در مناطق مختلف گزارش شود. چرا که از سویی پایداری آن و از سوی دیگر سرعت انتشار و انتقال آن بسیار بالاست.

رئیس سازمان دامپزشکی کشور گفت: به دلیل اینکه حجم این ویروس در آب و خاک و پرندگان بیشتر از سال گذشته بوده و این عامل سبب شده تا ویروس آنفلوانزای فوق حاد پرندگان امسال تلفات بیشتری نسبت به پارسال بگیرد اما اینکه گفته می‌شود شدت و حدت بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در سال جاری بیشتر از سال گذشته بوده است، عوامل متعددی دارد که می‌توان به خواص و ویژگی‌های بیماری، کارشکنی برخی از مرغ‌داران در اعلام نکردن یا دیر اعلام کردن شیوع بیماری در واحدهای پرورشی‌شان، ضعف در ساختار پرورشی مرغ‌داری‌های مرغ تخم‌گذار و ... اشاره کرد. سازمان دامپزشکی در طول ۳۶۵ روز سال همه اقدامات پیشگیرانه، قرنطینه‌ای، بهداشتی و اطلاع‌رسانی خود را انجام می‌دهد و همواره در حالت هشدار و آماده باش قرار دارد.

رفیعی‌پور اظهار کرد: سازمان دامپزشکی وظیفه‌های خود را در قبال بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در حوزه‌های مختلف دارد اما بسیاری از تشکل‌ها و ارگان‌های مختلف به این صنعت خدمات ارائه می‌دهند و مسئولیت تامین زیرساخت‌ها، غذای سالم و ... را دارد و به عنوان مثال سازمانی که متولی تولید است، وظیفه دارد تا فقط با واحدهای مجاز کار کند چرا که گزارش بیماری آنفلوآنزا به اندازه حدود ۵۰ تا ۱۰۰ کانون در کشور کاملا طبیعی است اما اگر شکل اپیدمی و سونامی را پیدا کند، مشخص است که در جایی مشکلی وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه در ایران سالانه ۲ تا ۴ میلیون قطعه پرنده مهاجر مهمان ایران هستند و از آسمان این کشور عبور می‌کنند که حتی ممکن است در مدفوع آنها ویروس‌های مختلف آنفلوآنزای پرندگان وجود داشته باشد، گفت: از آنجا که پرندگان مهاجر به عنوان ناقل و مخزن بیماری عمل می‌کنند، خودشان آسیب چندانی نمی‌بینند اما سویه جدیدی که در سال‌های گذشته با آن مواجه بودیم آنقدر خطرناک بود که حتی پرندگان مهاجر را هم تلف می‌کرد.

صدور دستورالعمل جدید برای ریشه‌کنی سونامی آنفلوآنزا

رئیس سازمان دامپزشکی اعلام کرد: یکی از عوامل تشدیدکننده شیوع و گستره بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان، این است که زیرساخت‌های واحدهای پرورشی طیور به ویژه مرغ‌داری‌های مرغ تخم‌گذار باید اصلاح شود. در این زمینه شیوه‌نامه و دستورالعملی در ستاد ملی آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان تدوین شده که اگر این دستورالعمل اجرایی شود، در سال آینده شاهد آنفلوآنزا و سونامی و اپیدمی شدن آن نخواهیم بود. در این دستورالعمل رسانه‌های مختلف از خبرگزاری‌ها تا رسانه‌ ملی وظیفه خاص و ویژه‌ای بر عهده دارند چرا که یکی از اساسی‌ترین عوامل پیشگیرانه و کنترلی در زمینه بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان اطلاع‌رسانی سریع، درست و به موقع است.

رفیعی‌پور گفت: دیگر دستگاه‌ها و ارگان‌های نظامی، انتظامی، امنیتی، نظارتی و ... وظایف مشخصی برای آنها در دستورالعمل تدوین شده در نظر گرفته شده است. این دستورالعمل که در ستاد ملی آنفلوانزای فوق حاد پرندگان که به دستور معاون اول رئیس جمهور ابلاغ شده، برای مراحله مختلف قبل، حین و پس از شیوع بیماری وظایف متعدد و مختلفی برای دستگاه‌های متولی ذیربط در نظر گرفته و به همه این دستگاه‌ها از جمله استانداری‌های کشور ابلاغ شده است.

افشای نام متخلفان و سهل‌انگاران دولتی و خصوصی در قالب دستورالعمل جدید

وی تصریح کرد: اگر این دستورالعمل اجرایی شود، شاهد اتفاقات خوب و امیدبخشی در حوزه کنترل بیماری فوق حاد پرندگان خواهیم بود و از هم اکنون تعهد می‌کنم که هر دستگاه متولی از جمله سازمان دامپزشکی در این زمینه کوتاهی و قصوری مرتکب شود، به عنوان سخنگوی ستاد ملی آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان آن را به صورت علنی اعلام می‌کنم.

رئیس سازمان دامپزشکی تاکید کرد: رسانه‌ها از جمله صدا و سیما مسئولیت بیان واقعیات و مباحث تخصصی دامپزشکی برای پیشگیری از بیماری و کنترل آن در سال آینده است و هر دستگاه و مسئولی کوتاهی کند، آن را اعلام می‌کنیم و شما باید نامش را منتشر کنید تا مردم بدانند عوامل و ریشه‌های چنین مشکلی کجاست؟ البته در این زمینه باید گفت که با هیچ کس از مسئول تا تشکل بخش خصوصی مرغدار و حتی راننده ماشین‌های جابجاکننده تخم‌مرغ، نهاده و ... تعارف نداریم و نام کسانی که مرتکب قصور و کوتاهی شوند را اعلام می‌کنیم. اما باید به مردم گفت اقداماتی که طی سال‌های گذشته به ویژه امسال و پارسال در حوزه پیشگیری، مراقبت، کنترل و مقابله بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان توسط سازمان دامپزشکی انجام شده، بیش از وظایف اختیارات و اعتبارات این سازمان بوده است.

هر کسی بخواهد، مجری مقابله با آنفلوآنزا می‌شود

رفیعی‌پور گفت: هر یک از دامپزشکان و متخصصانی که توانایی و دانش کافی دارند، می‌توانند به ستاد ملی آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان مراجعه کنند و ضمن ارائه پیشنهادات، راهکارهای علمی‌شان برای کنترل این بیماری به عنوان مجری کنترل این بیماری در سال ۹۷ کار را انجام دهد اما چیزی که در دستورالعمل وجود دارد این است که باید مسیری طی شود که هر ارگان و دستگاهی به وظیفه‌اش عمل نکرد، بیش از آنکه بیماری در کشور اپیدمی شود و مشکلات بسیاری را به بار بیاورد، باید به اطلاع رسانه‌ها و مردم برسد چرا که بر اساس تابلوی بیماری اپیدمی آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در شهریورماه هر سال رخ می‌دهد.

وی افزود: اگر همین رویه و شرایطی که با آن مواجه هستیم در سال آینده ادامه پیدا کند، بیش از ۴۰ میلیون قطعه تلفات این بیماری برای طیور به ویژه مرغ‌داری‌های مرغ تخم‌گذار خواهد بود که نسبت به امسال دو برابر افزایش پیدا خواهد کرد اما در کنار این اتفاق تلخ باید به این مسئله تاکید کرد که همه مردم از مسئولان تا تولیدکنندگان باید متعهد به اجرای دستورالعمل صادر شده باشیم تا در کنار واکسیناسیون که به این دستورالعمل اضافه می‌شود، با همکاری هم اعضای ستاد ملی آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در سال ۱۳۹۷ این بیماری را کنترل کنیم و به شکل طغیان و اپیدمی شاهد آن نباشیم.

رئیس سازمان دامپزشکی اظهار کرد: یکی از موارد مهم موجود در دستورالعمل صادر شده این است که باید ۶۰۰۰ تا ۷۰۰۰ واحد مرغداری غیرمجاز موجود در کشور تعیین تکلیف شوند چرا که این مسئله نیز خود به یکی از معضلات و عوامل تشدیدکننده بیماری تبدیل می‌شود و آنها نکات بهداشتی را آنطور که باید رعایت نمی‌کنند از سوی دیگر زیرساخت‌های مرغداری‌ها باید اصلاح شود. در حوزه کود مرغی اقدامات لازم باید انجام شود تا باعث انتقال و جابجایی ویروس از منطقه‌ای به منطقه‌ای نشود. همه این موارد خود متولی و دستگاه مشخصی دارد و اگر کسی در این زمینه به وظیفه‌اش عمل نکند آن را اعلام خواهم کرد، چراکه به عنوان مثال ممکن است کودی به دور از چشم ناظران سازمان دامپزشکی و دستگاه‌های نظامی و انتظامی از منطقه آلوده به منطقه دیگر جابجا شده باشد یا آنکه مرغداری، پیش از آنکه شیوع بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان را به سازمان دامپزشکی اعلام کند، نسبت به فروش همه نهاده‌های موجود و محصولات واحد پرورشی‌اش به دیگر مرغداری‌ها اقدام کند.

رفیعی‌پور در پایان گفت: این اقدامات به عنوان اقدامات پرخطر در راستای شیوع این بیماری شناخته می‌شود و هر یک با برخوردهای قانونی خاصی در راستای این دستورالعمل کنترل می‌شود. حتی تعیین تکلیف جوجه‌های رنگی نیز که هیچ نظارتی روی آنها وجود ندارد از جمله نکات موجود در دستورالعمل صادر شده توسط ستاد ملی آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان است. رفتارهای پرخطر از سوی هر کسی از مسئول تا مرغدار و مردم سر بزند، در کمیته‌های مشترک بخش دولتی و خصوصی رصد، پایش و کنترل می‌شود با متخلفان برخورد قانونی صورت خواهد گرفت.