یکی از کاملترین و ایمن ترین سامانه های کنترل زنجیره سرد واکسن و مواد بیولوژیک دامی، به همت اداره کل دامپزشکی استان اصفهان و با تلاش محققان و مبتکران اصفهانی بومی سازی شد.
به گزارش حکیم مهر به نقل از خبرگزاری علم و فناوری، «سیروس امینی» کارشناس اداره بهداشت و مدیریت بیماریهای دامی دامپزشکی استان اصفهان با بیان این که مسئولیت کنترل و نظارت زنجیره سرد واکسن و مواد بیولوژیک موجود در استان را برعهده دارد، اظهار داشت: تولید واکسن فرآیندی بسیار پیچیده، دقیق و پرهزینه بوده و لذا نگهداری واکسن با حساسیت و ظرافت خاصی همراه میباشد و میبایستی از محل تولید (چه در داخل کشور و چه در خارج از کشور) تا محل مصرف برای حفظ ایمنی زایی در محدوده دمایی 2 تا 8 درجه سانتیگراد باقی بماند؛ این فرآیند نگهداری در محدوده دمایی خاص در حالتهای مختلف حمل و نگهداری اصطلاحا زنجیره سرد نامیده میشود.
وی ادامه داد: در گذشته دمای واکسنها در حین نگهداری و حمل با تجهیزات ساده ای (دماسنج معمولی) کنترل می شد که با مشکلات و کاستیهای فراوانی همراه بود، به دلیل اهمیت حفظ ایمنی زایی انواع واکسنهای دام و طیور وآبزیان وبه منظور رفع کاستیها، اداره کل دامپزشکی استان اصفهان از حدود 14 سال قبل مبادرت به تجهیز سیستمهای حمل و نگهداری واکسن در استان نمود.
امینی گفت: با این تجهیزات که عمدتا هم خارجی بودند فقط می توانستیم دمای نگهداری را بعنوان یک ثبات (loger) ثبت کنیم و برای اطمینان از این که آیا دمای واکسن در این دوره زمانی حفظ و ایمن زایی آن دستخوش تغییرنشده است میبایستی آنالیز دمایی انجام می گرفت.
کارشناس اداره بهداشت و مدیریت بیماریهای دامی دامپزشکی استان اصفهان تصریح کرد: این تجهیزات قادر به اعلام لحظه ای و آنلاین اطلاعات نبودند و در زمان آنالیز داده ها متوجه ثبت آن می شدیم.
امینی گفت: به منظور نظارت بهتر زنجیره سرد واکسن و مواد بیولوژیکی با همکاری شرکت دانش بنیان پارس فناور صنعت شعله، ایده های ارائه شده توسط دامپزشکی استان اصفهان بررسی و توسط آقای مهندس امیر شعله توانستیم اطلاعات دمایی در یخچالهای نگهداری واکسن را درلحظه بصورت آلارمی، پیامک، نوشتاری، زنگ و یا صوتی و اخیرا بصورت بستر اینترنتی در سامانه ای دریافت کنیم.
وی افزود: وقتی که تغییری در دمای نگهداری واکسنها خارج از محدوده تعریف شده رخ می دهد بلافاصله اطلاعات مربوطه برای افراد ذینفع و برای عوامل حاکمیتی ناظر بر نگهداری واکسن مخابره یا پیامک می شود، در نتیجه بلا فاصله جهت رفع مشکل فنی ایجاد شده اقدام و یا جابجایی واکسن انجام گرفته و کیفیت واکسن حفظ میشود.
کارشناس اداره بهداشت و مدیریت بیماریهای دامی دامپزشکی استان اصفهان یادآور شد: البته سامانه های دیگری هم در کشور وجود دارد ولی نمونه سامانه کنترل زنجیره سرد واکسن اصفهان یکی ازکاملترین و ایمن ترین آنها است. این سامانه ابتدا در اصفهان مورد استفاده قرار گرفت و با توصیه هایی که انجام شد در حال حاضر چند استان دیگر هم از این تجهیزات بهره برداری می کنند اما در استان اصفهان این تجهیزات به نحو گسترده ای توسط مراکز دولتی و خصوصی نگهداری و عرضه واکسنهای دام و طیور مورد استفاده قرار گرفته است.
امینی تاکید کرد: بواسطه این سامانه اطلاعات به صورت لحظه ای از روی سرور با یک سیستم رایانه، اپلیکیشن مربوطه گوشی همراه و یا شبکه تلگرام آن قابل دسترسی است، اما موضوع حائز اهمیت بیشتر ، هشدار و آلارمی است که با سخت افزار بی سیم در حالت پیامک و آژیر صوتی و زنگ از این سامانه دریافت می شود.
وی ادامه داد: این سامانه قادر است چنانچه تغییراتی در دمای یکی از یخچالهای واکسن که تحت پوشش اداره کل دامپزشکی قرار دارند رخ دهد اخطار این تغییر بصورت پیامک، زنگ، و هشدار روی گوشی همراه و یا سیستم رایانهای مربوطه اطلاع داده میشود و بلافاصله جهت رفع مشکل اقدام میگردد.
مسوؤل کنترل و نظارت زنجیره سرد واکسن و مواد بیولوژیک اداره کل دامپزشکی استان اصفهان، افزود: کنترل زنجیره سرد در زمان حمل واکسن و مواد بیولوژیک هم انجام می گردد، و خودروهای حمل نیز مجهز به این سامانه مجهز می شوند که علاوه برمشخص بودن خط سیر لحظه ای خودرو حمل واکسن (GPS)ُ، دمای لحظه ای آن نیز قابل مشاهده میباشد.
وی یادآور شد: قبلا هم این کنترل صورت می گرفت ولی نه بصورت لحظه ای، بلکه دمای واکسن پس از حمل در مقصد آنالیز و بررسی می گردید.
امینی تصریح کرد: با توجه به نتایج بدست آمده تصمیم بر این شده است که علاوه بر کنترل زنجیره سرد واکسن و مواد بیولوژیک در کنترل دمای سردخانه های نگهداری مواد خام دامی که تحت نظارت سازمان دامپزشکی هستند نیز استفاده شود. در حال حاضر به صورت پایلوت در تعدادی از سردخانه های کشتارگاه ها و کارگاههای بسته بندی گوشت و آلایش دام از این سامانه استفاده می شود و اطلاعات دمایی به مالکین و نیروهای حاکمیتی ارسال می گردد .
چه تعداد سردخانه نگهداری واکسن و مواد بیولوژیک و چه میزان واکسن داریم ؟
کارشناس اداره بهداشت و مدیریت بیماریهای دامی دامپزشکی استان اصفهان در پاسخ به این سوال اظهار کرد: نزدیک به 100 سردخانه و یا یخچال نگهداری واکسن در بخش دولتی و خصوصی در سطح استان اصفهان داریم که عمدتا مجهز به سامانه شده اند و اطلاعات دمایی آنها دراین سامانه ارسال و تحت کنترل قرار دارند. تعداد بیست دستگاه خودرو برای حمل واکسن استفاده می شود که مجهز به دستگاههای کنترل دما هستند و نهایتا حجم واکسنی که جابجا شده و یا نگهداری می گردد بسته به مقطع زمانی و بسته به این که آیا بیماری همه گیر یا مسری در فارمها و دامداریها گزارش شود متغییر میباشد.
«امیر شعله» مدیر عامل شرکت پارس فناور صنعت شعله نیز در ادامه اظهار داشت: بیش از ده سال است با اداره کل دامپزشکی استان همکاری داشته ام که اولین سیستم آلارمی بصورت تلفنی بود و روز به روز پیشرفت کرد و در حال حاضرفقط نیازمند یک سیم کارت است که به بستر اینترنت وصل شود تا از هر نقطه اطلاعات را برای سرور ارسال و پردازش گردد. این سامانه قابلیت دسترسی گسترده ای دارد و علاوه بر دما هر پارامتری که نیاز به نظارت داشته باشد را می توان با آن کنترل کرد.
وی تاکید کرد: در دنیا چنین سامانه هایی وجود دارد ما فقط سیستم را بومی سازی کردیم در خارج هم سیستم هایی هستند که به این صورت هستند اما بصورت وایرلسی که این سامانه ارائه شده است نشان می دهد که رقابت خوبی با دنیا داریم. مقدمات این سامانه از سال 1382 شروع و با توجه به پیشرفتها و گسترش امکانات در کشور توسعه داده شد.
مزایای این سامانه نسبت به تجهیزات خارجی چیست ؟
مهندس شعله عنوان کرد: قاعدتا تجهیزات خارجی با توجه به بحث گمرگی که دارد هزینه بالاتری هم دارد، در مواردی مثل بحث زنجیره سرد واکسن که اهمیت بالایی دارد اگر کیفیت و توانمندی تجهیزات بالاتر از نمونه های داخلی باشد، شاید بتوان گفت اگر هزینه بالاتری داده ایم لااقل استفاده بهینه ای می کنیم اما با این سامانه ای که اداره کل دامپزشکی استان اصفهان راه اندازی کرده است هم هزینه کمتری متحمل شده و هم توانمندی بالاتری دارد.
وی گفت: در نظر داریم در راستای تکمیل و توسعه سامانه تا اواخر سال 97 تمام ایده ها را روی آن پیاده کرده و سامانه ای منحصر به فرد خودمان را در سراسر کشور ارائه کنیم هدف ما این است که به بهترین نحو واکسن و مواد بیولوژیکی و مواد خام دامی را حفظ و ارائه کنیم. این سامانه در دیماه 1396 توسط رییس سازمان دامپزشکی کشور رونمایی گردیده است.
