حکیم مهر - هزینه‌های زیادی برای فناوری‌های پیشرفته‌ای همچون ردیاب‌های فلزی و بینی‌های مصنوعی صرف شده است اما زمانی که صحبت از استفاده از آنها برای کشف بمب می‌شود، باید همه را دور ریخت، چون هیچ چیز جای سگ را نمی‌گیرد! پنتاگون بودجه نجومی 19 میلیارد دلاری صرف دستیابی به فناوری‌های فوق مدرنی کرده است تا با استفاده از آنها، حساس‌ترین سیستم‌های ردیاب و شناسایی کننده بمب را طراحی کند اما به نظر می‌رسد تمام این بودجه هنگفت صرف هیچ شده است، چون مهندسان عالی رتبه پنتاگون اعتراف می‌کنند که سگ بهترین ردیاب بمب است.
تا پیش از استفاده از سگ‌ها، نظامیان آمریکایی مستقر در عراق و افغانستان موفق به شناسایی تنها 50 درصد از بمب‌های کارگذاشته شده بودند اما از زمانی که از این حیوان نیز کمک می‌گیرند، این رقم به 80 درصد رسیده است. نکته جالب این است که این 19 میلیارد دلار تنها در مدت کمتر از 6 سال پیش، صرف دستیابی به فناوری در حد و اندازه‌های قدرت بویایی سگ‌ها شده است. نخستین جرقه‌های تلاش برای دستیابی به چنین فناوری‌ای به سال 1997 برمی‌گردد؛ زمانی که در آژانس تحقیقات پیشرفته نظامی آمریکا، برنامه‌ای موسوم به پوزه سگ راه اندازی شد. در این برنامه تحقیقاتی تلاش می‌شد تا با الهام گرفتن از توانمندی خیره کننده پوزه این حیوان، سیستم‌های فوق‌مدرنی برای شناسایی و ردیابی مواد انفجاری و بمب‌های کار گذاشته ارائه شود اما اکنون که بیش از 13 سال از آن دوران می‌گذرد، هیچ گونه موفقیتی حاصل نشده است. در حقیقت پوزه سگ الهام‌بخش دانشمندان بوده است اما آنها هنوز به فناوری‌های لازم برای تقلید کامل از توانمندی این حیوان دست نیافته‌اند. نکته جالب توجه دیگر این است که هم‌اکنون پیشرفته‌ترین حسگرهای بویایی که در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی گوشه و کنار جهان طراحی و ساخته می‌شود، عمدتا با الگوبرداری از ساختار پوزه سگ و ارتباط عصبی میان مغز و یاخته‌های حسی پوزه این حیوان صورت می‌گیرد. البته تلاش‌هایی که در این زمینه صورت می‌گیرد، در وضعیت خوبی قرار دارند و می‌توان امیدوار بود در آینده‌ای نه چندان دور نخستین مدل‌های کاربردی از آنها وارد بازار شود؛ اما تا دستیابی به فناوری همپای پوزه سگ فاصله زیادی داریم. محققان معتقدند دستیابی به چنین افقی صرفا در گرو پیشرفت هر چه سریع‌تر فناوری حسگرهاست.
