راهکارهای برون‌رفت از شرایط نگران‌کننده صنعت طیور ایران - دکتر علی آذروش

«دکتر علی آذروش» در رادیو صنعت طیور ایران نوشت:

شرایط حاضر بدون در نظر گرفتن علل ایجاد که بررسی آن در حیطه این نوشتار نمی باشد، نشان دهنده نگرانی شدید کلیه بخش های مرتبط با تولید محصولات صنعت طیور کشور می باشد که راهکارهای برون رفت از این نگرانی باید مورد ارزیابی و دقت نظر قرار گیرد.

ابتدا لازم است مروری بر توانمندی های این صنعت در کشور داشته باشیم:

1. تولیدات نهایی محصولات صنعت طیور کشور اعم از تخم مرغ و گوشت مرغ متجاوز از 3 میلیون تن محصول آماده مصرف در سبد غذایی مصرف کنندگان در سال می باشد که پروتئین روزانه خالص مورد دسترس سرانه برای هر فرد در کشور حدود 18 گرم در روز می باشد (میانگین مصرف حدود 25/0 گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن انسان است). این آمار نشان دهنده نقش پر اهمیت صنعت طیور کشور در تامین اصلی ترین نیاز غذایی مردم با توجه به محدودیت مصرف انواع پروتئین حیوانی به دلایل سلایق مذهبی و ذایقه ای ما ایرانی ها می باشد.

2. فرصت های شغلی ایجاد شده از طریق صنعت طیور کشور متجاور از یک میلیون شغل می باشد. این تعداد شغل با توجه به میانگین هزینه اشتغال زایی برای یک شغل که حدود 200 میلیون تومان که توسط وزارت تعاون اعلام گردیده، رقمی حدود 2 میلیون میلیارد ریال به کشور از طریق اشتغال زایی کمک نموده است. اگر برای هر فرد دارای میانگین چهار نفر عضو خانواده تحت پوشش باشد، هزینه های زندگی روزانه بیش از 4 میلیون نفر تحت تاثیر مستقیم این صنعت می باشند؛ یعنی اقتصاد خانوادگی بیش از 5 درصد از کل جمعیت کشور تحت تاثیر مستقیم عملکرد این صنعت است.

3. میزان سرمایه جاری و در گردش این صنعت با توجه به میزان تولید نهایی محصولات، رقمی نزدیک به 22 هزار میلیارد تومان می باشد که اگر میزان ذخایر پشتیبانی به آن اضافه گردد، این رقم به حدود سی و پنچ هزار میلیارد تومان بالغ می گردد که بیش از 8 درصد از کل بودجه اجرایی کشور در سال 1397 می باشد و البته محاسبات اقتصادی کلان آن در بعد عملکرد مالی می تواند مورد ارزیابی اقتصاد دانان قرار گیرد.

بسیاری از تجار و بازرگانان مرتبط با صنعت طیور نگران وضعیت ایجاد شده در شرایط موجود می باشند. هم اکنون شاهد هستیم که خرید اقلام مورد نیاز مرغداران عمدتاً با پرداخت وجه و بهای کامل کالا پیش از ارسال و به صورت نقدی باید انجام پذیرد. این مسئله، بیش از گذشته می تواند منشاء مشکلات فراوانی برای مرغدار از بابت کیفیت جنس تحویلی، تامین نقدینگی و همچینن خواب سرمایه باشد. از طرف دیگر به نظر می رسد بسیاری از سوداگران پول و سرمایه با توجه به شرایط تردد سرمایه در صنعت طیور کشور، در حال برنامه ریزی برای ورود سرمایه های خود به بخش بازرگانی این صنعت هستند که این می تواند آینده صنعت را با بحران جدی مواجه کند و چه بسا که مشکلات شدیدی برای تولید کنندگان فراهم آید.

از آنجا که تدارکات و تامین نیاز صنعت در کشور مثل تامین و تخصیص ارز مبادله ای، چگونگی پشتیبانی از صنعت در شرایط خاص و بحران ها مثل تنظیم بازار نهاده ها، حمایت مستقیم مرغداران در مواجه با برخی بیماریهای ویروسی و سیاست کنترل آنها با استفاده از واکسن و غیره توسط مسئولین دولتی انجام می پذیرد و دولت نقش پر رنگی در این عرصه ها را دارا می باشد، از این رو به نظر می رسد شرایط موجود نیازمند مدیریتی فعالتر و درگیرتر در این بخش می باشد. لذا پیشنهاد می گردد:

1. معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی و شرکت پشتیبانی امور دام برای تنظیم بازار نهاده ها با انرژی بیشتر و مضاعف وارد حمایت از تولیدکنندگان شوند. به نظر می رسد شرکت پشتیبانی برای کوتاه کردن دست واسطه ها بخصوص واسطه های تازه از راه رسیده و سوداگر، با عقد قرارداد با وارد کننده نهاده که از ارز مبادله ای نهاده را وارد می کنند و به کمک اتحادیه های مرغ گوشتی و تخم گذار و تعاونی صنایع مرغ مادر در تامین نهاده های مرغداران مسئولیت موثرتری بر عهده گیرد.

2. میزان نهاده های مورد نیاز صنعت طیور کشور در سال پیش رو بیش از حدود 9 میلیون کیلو گرم می باشد که باید این اطمینان به تولیدکنندگان داده شود که آنان به هیچ وجه دچار مشکل برای تامین نهاده های خود با قیمت های متعادل و منطقی نخواهند شد.

3. دارو و واکسن و افزودنی های خوراک مثل ویتامین ها، مینرال ها و غیره باید در حد مورد نیاز در اختیار مرغداران قرار گیرد و شرکتهای وارد کننده باید این اطمینان را پیدا کنند که ارز مورد نیاز انها همانند سنوات قبل و با قیمت ارز مبادله ای تامین میگردد تا مرغداران محترم مواجه با عدم فروش با الفاظ و ادبیات مختلف از طرف تامین کننده واقع نگردیده و بعلاوه راه بر متقلبان و سوداگران بسته گردد. تجارب گذشته نشان می دهد که برخی افراد بی مسئولیت و سودجو از شرایط غیر با ثبات بازار به سود خود و زیان مرغدار سو استفاده می کنند.

4. تیمی مجرب و متخصص، متشکل از افرادی در بخش های دولتی و خصوصی (تشکل ها) برای تعیین قیمت نهایی محصولات طیور (قیمت فروش برای گوشت مرغ، تخم مرغ و جوجه یکروزه) تعیین و قیمت را به کلیه دست اندرکاران و تولید کنندگان ابلاغ نماید. بدیهی است هدف از این کار حمایت از تولید کننده و مصرف کننده در جهت حفظ توانمندی های صنعت طیور کشور می باشد و برای اجرای آن باید شرکت پشتیبانی امور دام با توجه به شرح وظایف خود که حمایت از تولید است بسیار فعال عمل نماید.

5. وزارت جهاد کشاورزی تامین هزینه های تولید را با توجه به افزایش قیمت ارز مبادله ای در جهت حمایت از تولید کنندگان و با افزایش واگذاری وام تولید از طریق بانک کشاورزی و یا هر بانک عامل دیگری در دستور کار قرار داده و اجرایی نماید. بدیهی است که مبالغ پیش بینی شده از قبل تحقق اهداف را با مشکل مواجه می سازد و باید با توجه به قیمت جدید ارز مبادله ای ارقام قبل مورد باز بینی مجدد قرار گیرد.

در خاتمه باید خاطر نشان کنم که برای ثبات وضعیت صنعت باید تمامی مسئولین بخش خصوصی اعم از مدیران اتحادیه ها و یا تعاونی صنایع مرغ مادر، اتحادیه صنعت، انجمن جوجه یکروزه، کانون تشکل ها و انجمن مرغ گوشتی ایران با همکاری مسئولین بخش دولتی نسبت به بر طرف ساختن نگرانی های مرغداران برنامه ریزی نمایند.