بررسی مصرف نان خشک در دامداریها در گفتگو با دکتر نادعلیان و دکتر دباغ مقدم + عکس

حکیم مهر - در بین دامداریهای کشور هنوز برخی از دامداری‌ها و به خصوص دامداری‌های روستاها، به شکل سنتی فعالیت می‌کنند که همین شیوه سنتی که به گفته کارشناسان در بسیاری از نقاط جهان کاملا منسوخ شده است باعث بروز مشکلاتی برای صاحبان این واحدهای سنتی می‌شود.

گفته می‌شود نظام دامداری سنتی کشور بالغ بر70 درصد تولید گوشت قرمز و محصولات دامی کشور را به خود اختصاص داده است، لذا سهم نظام دامداری صنعتی در این زمینه اندک است بنابراین به نظر می‌رسد که انجام هرگونه تحول در فعالیت‌های دامداری کشور مستلزم اتخاذ سیاست‌هایی است که بتواند نظام دامداری سنتی کشور را به نحو مطلوبی تحت تاثیر قرار دهند.

 با وجود مشکلاتی که دامداری‌های سنتی کشورمان با آن مواجه هستند اما برخی کارشناسان معتقدند که نظام دامداری سنتی را ویران کرد، بلکه باید آن را اصلاح کرد چراکه مقایسه نظام‌های دامداری سنتی و صنعتی نشان می‌دهد که هر دو نظام از قابلیت، توانمندی و محدودیت‌هایی برخوردارند بنابراین باید از توانمندی‌ها و قابلیت‌های هر دو نظام استفاده کرده و محدودیت‌های آنها را حل کرد.

اما در این بین، یکی از چالش‌هایی که در دامداری‌های سنتی کشورمان مشاهده می شود استفاده از نان خشک‌های کپک زده یا ضایعات کارخانجات بیسکوئیت سازی است که هرچند تعداد این واحدها پائین است اما تاثیرات نامطلوب و بزرگی را در جامعه بر جای خواهد گذاشت که در این زمینه دکتر آراسب دباغ مقدم ـ نایب رییس کمیته تخصصی بهداشت مواد غذایی جامعه دامپزشکان ـ با بیان اینکه حدود 30 درصد نان کشور به ضایعات تبدیل می‌شود، افزود: از این میزان مقدار قابل توجهی وارد چرخه فروش نان خشک و البته بخشی از آن به عنوان خوراک دام و منبع تامین انرژی در دامداری‌ها استفاده می‌شود.

دباغ مقدم با اشاره به اینکه استفاده از ضایعات نان خشک‌های کپک زده در داخل دامداری‌های صنعتی بعید است، ادامه داد: مصرف بیش از حد از این ضایعات علاوه بر آسیب زدن بر بهداشت عمومی جامعه باعث آسیب دیدن دام نیز می‌شود.

وی با بیان اینکه استفاده از نان خشک‌های کپک زده بیشتر در دامداری‌های سنتی دیده می‌شود، ادامه داد: متاسفانه این مواد به عنوان یکی از منابع ارزان تامین انرژی در برخی دامداری‌های سنتی و روستاها استفاده می‌شود.

او با اشاره به اینکه جمع آوری نان خشک‌ها معمولا به صورت اصولی انجام نشده و نانها دچار کپک زدگی می‌شوند، افزود: روی این نان‌ها انواع و اقسام قارچ‌ها رشد کرده که برخی از آنها می‌توانند تولید سموم قارچی معروف به مایکوتوکسین‌ها کنند که از معروفترین این قارچ‌ها آفلاتوکسین‌ها هستند که قارچی سمی بوده و در بدن دام جذب شده و وارد شیر آنها می‌شود.

عضو هیات مدیره جامعه دامپزشکان با اشاره به اینکه سموم جذب شده در بدن دام باعث تغییرات مضری می‌شوند، افزود: این مواد باعث ایجاد یک نوع آفلاتوکسین در شیر می شود که متاسفانه در دستگاه پاستوریزاتور در کارخانه‌های صنایع شیر و همینطور در دستگاه استریزاتور این سم از بین نمی‌رود و داخل شیر باقی می‌ماند.

وی با بیان اینکه میزان آفلاتوکسین در شیر هیچگاه به صفر نخواهد رسید، ادامه داد: میزان آفلاتوکسین در شیر حد مجازی دارد که حد مجاز آن 5/0 ppm است و از این میزان نباید بالاتر برود.

او در ادامه اظهار کرد: آفلاتوکسین به عنوان یک سرطان‌زای قطعی کبدی معرفی و شناخته شده است ضمن اینکه می‌تواند مشکلات دیگر از جمله ناهنجاری‌های جنینی را در شکم‌ مادر ایجاد کند و چنانچه کودکان از این شیرها تغذیه کنند عوارض و مشکلات دیگری نیز برای آنها پیش خواهد آمد اما مهمترین آنها سرطان‌زایی است.

وی گفت: دنیا به این سمت می‌رود که سود و زیان دامداری‌های سنتی را بررسی کند چرا که براساس نظر بسیاری از کارشناسان و متخصصان جهان این دامداری‌های سنتی هیچ سودی نداشته و حتی ضرر نیز دارند و کوچکترین ضرر این دام‌ها آن است که مدفوع آنها به محیط زیست ریخته و تولید گاز متان می‌کند که این گاز باعث گرم شدن کره زمین می‌شود.

وی با بیان اینکه این تعداد دام در سیستم دامپروری سنتی به هیچ وجه مورد تایید کارشناسان دامپزشکی نیست، ادامه داد: از این رو توصیه می‌شود دامپروری‌های سنتی به سمت دامپروری‌های صنعتی بروند چرا که تولید در دامداری‌های صنعتی بالاتر است و در مقابل تولید دامداری‌های سنتی بسیار پایین بوده ضمن اینکه سود آنچنانی نیز نصیب این دامداران نمی‌شود به همین دلیل دامداری‌ سنتی به هیچ وجه مورد تایید نیست.

دکتر محمدقلی نادعلیان ـ استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران نیز در این رابطه چندی پیش گفته بود:‌ استفاده از نان خشک‌های کپک زده و پس مانده‌های کارخانه‌های بیسکوییت‌سازی در دامداری ها به دلیل احتمال آلوده بودن این مواد به آفلاتوکسین، سلامت و بهداشت انسان‌هایی که ازمحصولات این دام ها استفاده می‌کنند را به شدت تهدید می کند.

وی با بیان اینکه برخی دامداری‌ها پسمانده‌های کارخانه‌های بیسکوییت‌سازی و نان خشک را به دلیل ارزان قیمت بودن در تغذیه دامهای خود به کار می‌برند، ادامه داده بود:‌ استفاده از این مواد سلامت دامها را به خطرمی اندازد و به دلیل وجود قارچ‌های سمی موجب اختلالات شدید گوارشی می‌شود و چون ممکن است این مواد آلوده به آفلاتوکسین باشند با مصرف آنها توسط دام و دفع آن در شیرش، سلامت و بهداشت انسان‌هایی نیز که از این شیر استفاده می‌کنند به شدت مورد تهدید قرارمی‌گیرد.

به گفته نادعلیان نتیجه تحقیقات انجام شده نشان می دهد که برخی مواقع به علت کپک‌ زدگی‌ها و پسماندگی‌های خورانده شده به دام بیماری آفلاتوکسیکوزیس در دام‌ها ایجاد می شود که آثار آن در شیر آنها نیز وجود دارد، ولی به دلیل اینکه این میزان از شدت بالایی برخوردار نیست، ظاهرا به صورت بالینی انسان‌ها بیمار نمی‌شوند ولی در درازمدت اثرات سوء و خطرناکی را در سلامت و بهداشت انسان‌ها ایجاد می‌کند.

وی با بیان اینکه باکتری سالمونلا یکی از بیماری‌های مشترک بین انسان و دام است، اظهار کرده بود: پودرهای ماهی ممکن است به این باکتری آلوده باشند و با توجه به اینکه برخی از دامداری‌ها جهت تغذیه دام‌های بزرگ از پودرماهی استفاده می‌کنند دام‌های نشخوار‌کننده به این بیماری مبتلا می شوند.

نادعلیان تصریح کرده بود: درصورت تماس انسان با دام‌های آلوده به سالمونلا امکان سرایت این بیماری به انسان بسیار بالا است ضمن آنکه تورم روده و اسهال شدید از علائم این بیماری درانسان و دام است، لذا قبل ازاستفاده از این پودر‌ها، باید آزمایش و تست‌های لازم جهت اثبات آلوده نبودن به سالمونلا انجام شود.