رئیس گروه بیماری‌های حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به تاریخچه ورود بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک (PPR) به ایران، گفت: عدم واکسیناسیون به‌موقع و فراگیر دام‌های اهلی در زمان مقتضی به علت کمبود واکسن، جابجایی دام‌های اهلی بدون مجوز بهداشتی دامپزشکی به‌خصوص جابجایی دام‌های بیمار و غیرواکسینه، مهمترین عوامل شیوع طاعون نشخوارکنندگان است.
به گزارش حکیم مهر به نقل از ایسنا، در پی شیوع طاعون نشخوارکنندگان کوچک (PesteDes Petits Ruminants) در پارک ملی خبر استان کرمان، و تلف شدن ۵۰ رأس کل، بز و قوچ در این منطقه، «دکتر سیامک مسعودی» اظهار کرد: بیماری‌های واگیردار دامی در کنار سایر عوامل تهدیدکننده محیط زیست طبیعی از جمله تخریب زیستگاه‌های جانوران وحشی، شکار و صید بی‌رویه، آلودگی‌ها، بهره‌برداری غیراصولی از منابع طبیعی، گرد و غبار، خشکسالی‌های متوالی و... به‌عنوان یکی از مهمترین عوامل تهدیدکننده تنوع زیستی و ذخایر ژنتیکی جانوری کشور محسوب می‌شود و می‌تواند علاوه بر محیط زیست، سلامت جامعه و اقتصاد دامپروری را نیز تحت تاثیر قرار دهند.
طاعون نشخوارکنندگان کوچک بیماری مهم علفخواران اهلی و وحشی است
وی تاکید کرد: در میان سایر بیماری‌های واگیر دامی، بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک (PPR)، طی سال‌های اخیر صدمات زیادی به حیات وحش و تنوع زیستی کشور وارد کرده است. این بیماری یکی از بیماری‌های مهم ویروسی واگیردار بین علفخواران اهلی و وحشی است که در اوایل دهه ۷۰ هجری شمسی از طریق دام اهلی غیر مجاز وارد کشور شد.
رئیس گروه بیماری‌های حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: یکی از اولین موارد گزارش مهم از شیوع بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک در حیات وحش کشور مربوط به اواخر دهه ۷۰ است که موجب تلف شدن تعداد زیادی از کل و بز وحشی در پارک ملی کویر شد.
مسعودی با اشاره به تلفات حیات وحش بر اثر ابتلا به طاعون نشخوارکنندگان کوچک طی سال‌های اخیر اظهار کرد: طی سال ۱۳۹۰ تلفات در بین قوچ و میش‌های وحشی در پارک ملی ساری‌گل خراسان شمالی و در سال ۱۳۹۳ تلفات در بین کل، بز، قوچ و میش‌های وحشی در پارک ملی بَمو در استان فارس نیز گزارش شد.طی سال ۱۳۹۴ و نیمه اول سال ۱۳۹۶ بیش از ۱۲۰۰ رأس از گونه‌های ارزشمند کل، بز، قوچ و میش وحشی در یک همه‌گیری شدید در حیات وحش استان‌های مرکزی، البرز، قزوین، تهران، زنجان، خراسان شمالی و سمنان تلف شدند. این وضعیت در حالی رخ داد کهسازمان حفاظت محیط زیست برای واکسیناسیون به‌موقع دام‌های اهلیپیگیری‌های متعددی انجام داده بود و ادارات کل حفاظت محیط زیست استان‌ها برای انجام اقدامات پیشگیرانه و کنترل بیماری در کلیه مناطق تلاش کرده بودند.
قاچاق دام از دلایل شیوع طاعون نشخوارکنندگان
وی در ادامه مهمترین دلایل شیوع بیماری طاعون نشخوارکنندگان در میان در حیات وحش را بشمرد و گفت: عدم واکسیناسیون به‌موقع و فراگیر دام‌های اهلی در زمان مقتضی به علت کمبود واکسن، حضور دام‌ها بیش از ظرفیت مراتع در مناطق، قاچاق و جابجایی دام‌های اهلی بدون مجوز بهداشتی دامپزشکیبه‌خصوص جابجایی دام‌های بیمار و غیرواکسینه مهمترین عوامل شیوع طاعون نشخوارکنندگان است.
به گفته این کارشناس بیماری‌های حیات وحش، طی سالیان اخیر کمبود منابع آبی و غذایی و تخریب مراتع و زیستگاه‌ها به علت خشکسالی و افزایش گرد و غبار موجب افزایش جابجایی‌های حیوانات برای یافتن زیستگاه و منابع آبی مناسب شده است که همین موضوع استفاده مشترک دام‌های اهلی و حیات وحش از آبشخورها و مراتع مشترک را بیشتر کرده است. در نتیجه این وضعیت، تقابل دام‌هابا حیوانات بویژه علفخواران وحشی افزایش یافته و در نهایت احتمال انتقال بیماری‌های واگیر دامی به حیات وحش نظیر تب برفکی (FMD)، طاعون شخوارکنندگان کوچک(PPR) و اکتیمای واگیر و تلف شدن علفخواران وحشی بیشتر شده است.
مسعودی افزود: عواملی مثل تغییرات شدید اقلیمی و افزایش گرد و غبار اثرات مستقیم و غیر مستقیم روی جانوران و گیاهان دارند و می‌توانند با تضعیف سیستم ایمنی گونه‌ها، تخریب زیستگاه، کوچ اجباری حیوانات و کاهش منابع غذایی و آبی، حیوانات را در برابر ابتلا به انواع بیماری‌ها مستعد کنند.
واکسیناسیون دام اهلی، راه پیشگیری از شیوع طاعون نشخوارکنندگان
وی در پاسخ به پرسشی در مورد راه‌های پیشگیری از شیوع حیات وحش به طاعون نشخوارکنندگان کوچک گفت: مهمترین راه پیشگیری از شیوع این بیماری در بین دام اهلی، اجرای مستمر برنامه واکسیناسیون است. اگر دام اهلی به‌طور کامل واکسیناسیون شود، شرایط ابتلای آن سپس انتقال بیماری به حیات وحش فراهم نمی‌شود.
اولین گزارش شیوع بیماری طاعون در سال ۹۷ در حیات وحش کرمان
رئیس گروه بیماری‌های حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه در مورد شیوع طاعون نشخوارکنندگان کوچک در استان کرمان توضیحاتی ارائه داد و گفت: در تیرماه سال جاری اولین مورد بیماری بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک (PPR) در حیات وحش استان کرمان گزارش شد و در چهارمین روز همین ماه، در منطقه کهت پارک ملی خبر با مشاهده علایم بیماری و تلف شدن یک رأس بره میش، موضوع به اداره کل دامپزشکی استان به منظور نمونه‌برداری گزارش و بیماری در ۱۰ تیرماه توسط اداره کل دامپزشکی استان کرمان تایید شد.
درخواست تشکیل جلسه مدیریت بحران برای مقابله با طاعون نشخوارکنندگان
وی همچنین در مورد اقدامات انجام شده در استان کرمان برای جلوگیری از گسترش طاعون نشخوارکنندگان اظهار کرد: همزمان با مشاهده تلفات در پارک ملی خبر، اقدامات لازم برای پیشگیری و کنترل بیماری بر اساس دستورالعمل مربوطه شامل اعزام نیرو و تجهیزات به منطقه، تشکیل کارگروه مخاطرات زیست محیطی استان، درخواست تشکیل جلسه مدیریت بحران در استانداری، ضد عفونی کردن آبشخورها، جمع‌آوری و امحای بهداشتی لاشه‌ها و جلوگیری از تردد دام‌های اهلی غیر واکسینه توسط اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمان با حضور کارشناسان و تلاش محیطبانان و نیروهای اجرایی استان در حال انجام است و بر اساس آخرین گزارش‌هاتاکنون لاشه ۵۰ راس از علفخواران وحشی در منطقه خبر شامل کل، بز، قوچ ومیش وحشی جمع‌آوری و امحای بهداشتی شده است.
مسعودی افزود: اقدامات لازم برای پیشگیری و کنترل بیماری‌های واگیر دامی و نحوه مواجهه با لاشه حیوانات مشکوک به بیماری در حیات وحش طی دستورالعمل‌های جداگانه همچنین نقشه راه پیشگیری و کنترل بیماری‌های واگیر دامی در حیات وحش با هدف تعیین وظایف سایر دستگاه‌های مرتبط با پیشگیری و کنترل بیماری‌های واگیر دامی توسط معاونت محیط زیست طبیعی به ادارات کل حفاظت محیط زیست استان‌ها ابلاغ شده است.
رئیس گروه بیماری‌های حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست به اقدامات لازم برای پیشگیری از شیوع بیماری‌های حیات وحش اشاره و اظهار کرد: براساس دستورالعمل‌های ابلاغی، اقداماتی نظیر پایش دائم و افزایش بازدیدها از مناطق تحت حفاظت به‌ویژه در زمان تردد و چرای دام‌های اهلی (دام‌های کوچ‌رو و عشایری)، بررسی وضعیت حیوانات وحشی به‌خصوص علفخواران وحشی، ضد عفونی آبشخورها و جداسازی آبشخورهای دام اهلی از حیات وحش، اطلاع‌رسانی سریع به ستاد مرکزی و اداره کل دامپزشکی استان در صورت مشاهده علفخواران وحشی بیمار و یا تلف شده جهت انجام آزمایشات تشخیصی و جمع‌آوری سریع و امحایبهداشتی لاشه‌ها و جلوگیری از تردد دام‌های اهلی غیر واکسینه برنامه‌هایی هستند که در در راس برنامه‌های پیشگیری و کنترل بیماری‌های واگیر دامی در حیات وحش قرار دارند.
مناطق حفاظت‌شده حساس به سازمان دامپزشکی اعلام شدند
مسعودی با تاکید بر اینکه واکسیناسیون به موقع و فراگیر دام‌های اهلی علیه بیماری‌های واگیر نظیر طاعون نشخوارکنندگان کوچک و تب برفکی باید مورد توجه و اهتمام جدی قرار گیرد، گفت: فهرست مناطق تحت حفاظت که بیشترین امکان حضور علفخواران وحشی در آنها گزارش شده به عنوان اولویت نخست در برنامه واکسیناسیون دام‌های اهلی و سایر اقدامات بهداشتی به سازمان دامپزشکی اعلام شده است. افزون بر این بیماریابی در بین گله‌های دام‌های اهلی و درمان به موقع و تشدید اقدامات بهداشتی و قرنطینه‌ای به‌خصوص در زمان جابجایی دام‌های اهلی به منظور جلوگیری از تردد دام‌های بیمار و یا غیر واکسینه بین شهرهای استان‌ها باید مورد توجه قرار گیرد.
رئیس گروه بیماری‌های حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست در پایان قاچاق دام را هم عاملی در شیوع بیماری‌های مشترک دام و حیاتوحش دانست و گفت: در مواردی که دام‌های اهلی تحت پوشش کامل و مستمر برنامه واکسیناسیون قرار نگیرند و یا قاچاق دام افزایش یابد و تردد و جابجایی دام اهلی بدون مجوز بهداشتی دامپزشکی و چرای بی‌رویه دام‌های اهلی در مراتع صورت می‌گیرد امکان شیوع بیماری‌ها افزایش می‌یابد و مسلما با تبعات بسیار ناگواری برای حیات وحش روبرو می‌شویم و گسترش بیماری‌ها علاوه بر صنعت دامپروری کشور، نسل گونه‌های ارزشمندی مانند کل و بز، آهو، جبیر و قوچ و میش وحشی و حتی سایر گونه‌های جانوری راتهدید می‌کند و ممکن است دیگر زمانی برای جبران خسارت وجود نداشته باشد.
چند روز پیش مدیرکل محیط زیست استان کرمان بود که از تلف شدن ۵۰ رأس کل، بز و قوچ در پارک ملی خبر در اثر بیماری طاعون نشخوارکنندگان خبر داده و گفته بود: تا این لحظه اجازه خروج این بیماری را از پارک ملی خبر نداده‌ایم.
جزینی‌زاده ضمن درخواست تشکیل جلسه تشکیل ستاد مدیریت بحران برای جلوگیری از گسترش طاعون تاکید کرده بود: اگر مدیریت بحران صورت نگیرد این موضوع به بحران تبدیل می‌شود و تا این لحظه علی‌رغم درخواست تشکیل ستاد مدیریت بحران هیچ همکاری از سوی مدیریت بحران نشده است و اگر این بیماری از پارک بیرون بیاید خطر جدیسلامت برخی از انسان‌ها و دام‌های اهلی را تهدید می‌کند لذا به همکاری همه دستگاه‌های استان نیاز داریم.
