حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: در ادامه بررسی حکیم مهر از قوانین تبلیغاتی موجود در دو عرصه پزشکی و دامپزشکی، در این مطلب به بررسی این قوانین در حوزه دامپزشکی می‌پردازیم. در مطلب قبلی اشاره کردیم که پزشکان آئین‌نامه‌ای تحت عنوان «استانداردسازی تابلوها و سرنسخه‌های مؤسسات پزشکی، شاغلان حرف پزشکی و وابسته پزشکی» دارند که از طریق آن، فعالیت‌های این بخش خود را سامان داده‌اند. در دامپزشکی اما خبری از این آیین‌نامه نیست و تنها چیزی که به چشم می‌خورد، ردپایی از یک تلاش نافرجام است.
حدود ۱۰ سال پیش، معاون وقت سازمان نظام دامپزشکی با همکاران پزشک خود تماس گرفت و از آنها خواست که فرمت آیین‌نامه خود را برای او بفرستند تا با الگوگیری از آن، قدم بزرگی برای دامپزشکان بردارد. «دکتر جمشید رزم‌یار» تمام تمرکز خود را به کار گرفت و تلاش‌های فراوانی را در زمینه دامپزشکیزه کردن آیین‌نامه به کار بست تا در شورای مرکزی مورد بررسی قرار گیرد، اما همان زمان و بعد از حاشیه‌هایی که در خصوص شورا به وجود آمد، آیین‌نامه ۴۰ صفحه‌ای مذکور که در مورد نحوه تبلیغ در دامپزشکی انجام شده بود، به تاریخ پیوست. کمااینکه امروز هیچ‌یک از مدیران سازمان دامپزشکی و سازمان نظام در جریان سرنوشت این آیین‌نامه نیستند.
یک آیین‌نامه کمی مرتبط
با گشت و گذار در میان قوانین و آیین‌نامه‌های موجود در تارنمای سازمان دامپزشکی و آرشیو این سازمان، تنها آیین‌نامه‌ای که کمی مرتبط با این حوزه است، دستورالعمل «نسخه‌نویسی و نسخه‌پیچی دامپزشكی» است که بنا به پیشنهاد دفتر امور دارو و درمان و به استناد بند ز ماده ٣ و مواد ٩ و ١٠ قانون سازمان مصوب ١٣٥٠ و آیین‌نامه‌های مربوط نگارش شده و در یازدهمین جلسه كمیسیون تحول اداری سازمان در تاریخ دوم مهرماه ۹۱ به تصویب رسیده است.
هدف اصلی این دستورالعمل آن‌گونه که در پیشگفتار آن آمده است، مستندسازی و تعیین روش یكنواخت و صحیح تجویز و تحویل (فروش) دارو و واكسن دامپزشكی است که در کنار آن اهداف فرعی دیگری نظیر كاهش میزان مصرف خودسرانه و غیر ضروری دارو و كاهش باقی‌مانده‌های دارو و سموم در فراورده‌های دامی، رعایت اصول حقوق حیوانات و رفاه دام در هنگام استفاده از داروها و مواد بیولوژیك و مصرف صحیح و اصولی دارو و مواد بیولوژیك را نیز دنبال می‌کند.
مسئولیت اجرای این دستورالعمل که برای نوشتن نسخه به منظور پیشگیری و درمان و یا آزمایش‌های پاراكلینیكی توسط دامپزشكان مجاز و تحویل دارو و واكسن در مراكز مجاز فروش كاربرد دارد، دفتر امور دارو و درمان بوده و تمام مراكز پیشگیری، تشخیص و درمان بخش‌های دولتی و غیر دولتی دامپزشكی ملزم به رعایت مفاد آن هستند.
مفاد دستورالعمل چیست؟
مطابق این دستورالعمل دامپزشكان دارای پروانه درمانگاه، بیمارستان، پلی‌كلینیك و یا اشتغال به امور درمانی مجاز به نوشتن نسخه بوده و برای نسخه‌نویسی اصولی رعایت موارد زیر الزامی است:
- تجویز موثرترین و بی‌خطرترین داروی قابل دسترس
- درج زمان پرهیز از مصرف انسانی فرآورده‌های دام مورد درمان
- تجویز دارو به میزان مورد نیاز برای یك دوره درمانی
- عدم تجویز همزمان داروهایی كه احتمال تداخل عملكرد آنها وجود دارد
- در نظر گرفتن عوارض جانبی داروها
- كاهش احتمال بروز مقاومت‌های میكروبی
- رفاه دام بیمار و توجه به مسائل زیست محیطی
در این دستورالعمل آمده است که نسخه باید در ۳ برگ تهیه شود. یك برگه برای بایگانی نزد دامپزشك، یك برگه به منظور تحویل به دامدار، یك برگه برای ارائه به مركز فروش دارو و یا آزمایشگاه.
اندازه برگه نسخه نیز می‌بایست در قطع كاغذ A5 بوده و درج نشانه و یا نام بیمارستان، پلی كلینیك، درمانگاه (عمومی، اختصاصی و تخصصی) و مراكز اشتغال به امور درمانی و مركز مایه‌كوبی در نسخه الزامی است.
دامپزشكان عمومی می‌توانند حداكثر ٣ رشته دامپزشكی كه در آن بیشترین مهارت را دارند در سر نسخه خود قید نمایند و ضمناً ذكر كلمه دامپزشك عمومی الزامی است.
متن نسخه نیز باید حاوی موارد زیر باشد:
- شماره ردیف
- نام دارو به صورت ژنریك یا تجاری به زبان انگلیسی
- شكل دارو با فاصله از نام آن
- شكل دارو نباید به صورت مخفف نوشته شود
- دستور مصرف شامل نحوه استفاده و تعداد دفعات مصرف به صورت كامل به زبان فارسی و خط خوانا بوده و در صورت نیاز توضیحات بیشتر پشت نسخه نوشته شود.
- غلظت دارو به طور واضح با فاصله از شكل دارو و برحسب واحد مربوطه بوده و تعداد دارو به صورت اعداد انگلیسی نوشته شود.
تلاش‌های بی ثمر
دکتر جمشید رزم‌یار معاون وقت سازمان نظام دامپزشکی در زمان تدوین آیین‌نامه است که به حکیم مهر می‌گوید: «در آخرین ماه‌های مسئولیت بنده در سازمان نظام، آیین‌نامه تدوین و تحویل سازمان نظام شد تا جزء برنامه‌های شورا قرار گیرد. اما با مسائلی که برای شورا پیش آمد، به سرانجام نرسید و وارد شورای مرکزی نشد. اما امروز باید به شکل آماده در سوابق موجود باشد.»
وی با بیان اینکه الگوی ما در تدوین این آیین‌نامه همان آیین‌نامه پزشکان بود، تصریح می‌کند: «در این الگوبرداری حتی اندازه تابلوها را نوشتیم و کار زیادی روی آن کردیم. نتیجه کار بسیار جالب شده و در همه زمینه‌ها ورود کرده بود. از جمله اینکه دامپزشک حق ندارد عنوان جراح دامپزشک را درج کند. بلکه باید از اصطلاح دامپزشک عمومی استفاده کرده و در ادامه شاخه‌ای را که به آن علاقه دارد، بازگو کند.»
رزم‌یار ادامه می‌دهد: «یکی از مشکلات اساسی حوزه دامپزشکی که در پایگاه خبری حکیم مهر و جاهای دیگر مطرح می‌شود، دخالت افراد غیر دامپزشک در کار دامپزشکان است. اگر بحث تبلیغات دامپزشکان اصلاح و براساس اصول انجام گیرد، می‌تواند شناخت جامعه را نسبت به دامپزشکی بیشتر کند. مواردی را داریم که دامپزشک عمومی خود را به عنوان دامپزشک متخصص معرفی می‌کند. یا اینکه شخصی متخصص داروشناسی یا فیزیولوژی است اما خود را به عنوان دکتر متخصص معرفی می‌کند. در صورتی که وقتی شخص کار کلینیکی می‌کند، اگر تخصص او مرتبط با علوم درمانگاهی نباشد، دکتر عمومی به حساب می‌آید و نه متخصص. متخصص در کار کلینیک کسی است که در زمینه کلینسین دام بزرگ، کوچک، طیور یا آبزیان تخصص گرفته باشد.»
وی ادامه می‌دهد: «هم اکنون موارد زیادی می‌بینیم که فرد با تبلیغ غلطی که به عنوان دکتر متخصص از فلان دانشگاه انجام داده، کلینیکی احداث کرده و مردم به او مراجعه می‌کنند. انتظارات مردم خدمات تخصصی کلینیکی است در حالی که آن فرد دکترای عمومی با یک تخصص غیر مرتبط با علوم کلینیکی دارد و نتیجه آن چیزی نیست جز آسیب و ضرر و بعد عدم اطمینان مردم به دامپزشکان حتی متخصص.»
این عضو هیات‌علمی دانشکده دامپزشکی فردوسی مشهد می‌افزاید: «اگر سازوکار تبلیغات دامپزشکان اصلاح شود و هر کس هر تخصصی را که دارد در تبلیغ بیاورد و شکل تابلوها یکنواخت شود، بسیاری از مشکلات حل می‌شود. کمااینکه ساماندهی به بخش خصوصی در همه ابعاد از آرزوها و آمال جامعه دامپزشکی و به‌ویژه از وظایف سازمان نظام دامپزشکی است.»
وی به تبلیغات دامپزشکان در فضای مجازی هم اشاره و خاطرنشان می‌کند: «برخی از پزشکان و دامپزشکان فعالیت‌هایی را ادعا می‌کنند که ارتباطی به رشته آنها ندارد. مثلا دامپزشکی را داریم که لیسانس حقوق گرفته و در تابلوی خود می‌نویسد که وکالت توسط دکتر فلانی. در حالی که دکترای ایشان دامپزشکی است و ربطی به حقوق ندارد. این مسائل باید با نظارت سازمان نظام دامپزشکی حل و فصل شود. طبق قانون نظارت بر عملکرد و نحوه تعامل با مردم فردی که در رشته دامپزشکی فارغ‌التحصیل می‌شود با سازمان نظام دامپزشکی است و قانون هم همین را خواسته است.»
رزم‌یار با تاکید بر اینکه تنها آیین‌نامه و قانونی که برای برخورد، مراقبت و نظارت بر عملکرد دامپزشک بخش خصوصی وجود دارد، مربوط به نظام است، می‌گوید: «حتی وقتی سازمان دامپزشکی شکایتی از عملکرد فردی داشته باشد، این شکایت باید در نظام بررسی شود. اینها جزء وظایف نظام بوده و بر همین مبنا در آن سال‌ها من به این نتیجه رسیدم که بهتر است یک آیین‌نامه در رابطه با تبلیغ حرف دامپزشکی نوشته شده و تصویب شود.»
پیش‌بینی سازوکار تبلیغات در کارت ویزیت
معاون وقت سازمان نظام دامپزشکی با بیان اینکه تبلیغات مربوط به کارت ویزیت هم در آیین‌نامه مذکور پیش‌بینی شده بود، تصریح می‌کند: «در آیین‌نامه، اصولی برای جنبه‌های مختلف تبلیغات به شکل غیر اجباری آورده شده بود. یعنی در یک قالب یک طرح خام بود از آن چه که باید باشد. برای مواردی که لازم بود اضافه شود، ضوابطی وجود داشت که بخش زیادی از آن در اختیار نظام استان بود تا بتواند نقش‌آفرینی کند و برخی ضوابط را بر اساس شرایط منطقه‌ای بیاورد.»
وی با تاکیدبر اینکه مطابق آیین‌نامه، اگر فردی خارج از توانایی خود تبلیغ می‌کرد، تخلف محسوب می‌شد، خاطرنشان می‌کند: «در آیین‌نامه حتی اندازه تابلوها مشخص شده بود که شان حرفه دامپزشکی حفظ شود و تصاویر و عبارات نابه جا استفاده نشود.»
آیین‌نامه در سازمان نظام گیر کرد
رزم‌یار با اشاره به اینکه آیین‌نامه از سازمان نظام بیرون نیامده است، می‌گوید: «اگر آیین‌نامه عملیاتی شود، لازم نیست به سازمان منتقل شود. بلکه کافی است شورای مرکزی نظام دامپزشکی آن را مجددا در کمیسیون تدوین قوانین بررسی کند تا بعد از بررسی و تایید توسط کمیته تدوین قوانین نظام، به شورای مرکزی برود. آنجا اگر تصویب شد لزومی ندارد در جای دیگر تصویب شود، بلکه فقط امکان دارد که لازم شود به وزارتخانه هم برود. لذا نیازی به ابلاغ سازمان دامپزشکی ندارد چراکه از وظایف خود سازمان نظام است. هر چند رئیس سازمان دامپزشکی کشور عضوی از شورای مرکزی است و نظرات او نیز در آن اعمال می شود. با توجه به ارتباط خوبی که بین دو سازمان برقرار است، قطعا شورای مرکزی از تمام بخش‌های مهم درگیر، افرادی را نماینده می‌کند تا بحث‌ها را انجام دهند و وقتی تصمیم قطعی شد، به معنای آن است که نظر سازمان دامپزشکی کشور نیز اعمال می‌شود.»
وی در بخش پایانی سخنان خود می‌افزاید: «به‌روزرسانی آموزش ضمن خدمت در جهت آموزش‌های کاربردی و اصلاح دستورالعمل‌های ارزشیابی مختلف دوره سوم نیز بایستی در دستور کار سازمان نظام قرار گیرد. همچنین آیین‌نامه استاندارد مشاغل که تهیه و مصوب شده بود و برای ده‌ها شغل استاندارد تعیین شده بود نیز باید تکمیل و اجرایی گردد.»
مشکل اصلی نظام این است که مسئولین و روسا اکثرا پشت میز نشین هستند تا بحال بیماری ویزیت نکرده اند پس خبری از مشکلات ندارند و لزومی در اصلاح شرایط نمیبینند متاسفانه
چرا همش ب دکترا گیر میدین ی بارم برین ب دامدارا گیر بدین خب 
متاسفانه امکان حضور کلینیسینهای واقعی در نظام دامپزشکی بسیار کم است زیرا بدلیل مشغله زیاد ، فرصت کافی برای حضور در سازمان را نخواهند داشت . 
خدا را صد هزار مزتبه شکر !!
هر دم از این باغ بری می رسد...