تب مالت یک بیماری مشترک بین انسان و دام است که از طرق مختلف می‌تواند انسان‌ها را مبتلا به خود کند. استفاده فراگیر مردم همدان از لبنیات سنتی و رونق زندگی عشایری در شهرستان‌های مختلف این استان و البته عوامل دیگر باعث شده همدان در زمره رتبه‌های اول مبتلایان به تب مالت در کشور باشد.
به گزارش حکیم مهر به نقل از ایسنا، با وجود واکسیناسیون‌ها، آموزش‌ها و پیگیری مسئولان مربوط به این حوزه همچنان تب مالت در بین همدانی‌ها گسترش زیادی دارد. یکی از مسائل نگران‌کننده علاوه بر استفاده بی‌رویه مردم از لبنیات سنتی، ذبح گوسفندان به عنوان نذورات مردمی در ایام محرم و صفر است که به وفور در اقصی نقاط کشور و به تبع استان دیده می‌شود به طوریکه بسیاری از آنها در کوچه و خیابان و در فضایی باز و بین عموم مردم اقدام به این کار می‌کنند و این عامل می‌تواند به گسترش بیشتر تب مالت دامن بزند.
اگر فرهنگ ذبح بهداشتی در میان مردم و عزادارن حسینی جا بیفتد و ذبح‌ها تحت نظارت دامپزشکی و بهداشت صورت گیرد به طور قطع خطرات احتمالی کاهش چشمگیری خواهد داشت.
میزان ابتلا به تب مالت در همدان و به ویژه شمال استان زیاد است
رئیس مرکز بهداشت استان همدان اظهار کرد: به صورت کلی میزان ابتلا به تب مالت در همدان و به ویژه شمال استان زیاد است اما اکنون وضعیت بهتر شده و با سیر کاهنده آن روبرو هستیم.
دکتر جلال‌الدین امیری با اشاره به بحث کشتارها عنوان کرد: با وجود اینکه نیت سالم و تندرستی پشت ذبح دام‌ها در ایام محرم است اما بهتر است به جای آن مردم نذر گوشت کنند. ذبح باید در کشتارگاه‌های مجاز انجام شود چرا که بیماری‌های انتقالی از ذبح منحصر به تب مالت نیست و می‌تواند باعث انتقال بیماری‌های دیگری هم باشد.
وی در رابطه با گرانی ظروف یکبار مصرف و استفاده مردم از ظروف دیگر گفت: با توجه به گران شدن ظروف یکبار مصرف و اینکه ممکن است مردم از ظروف دیگر استفاده کنند، بهتر است نذری‌ها با حجم کمتر اما با کیفیت بیشتری انجام شود چرا که محتوای سالم بسیار بهتر است البته توصیه‌های لازم به تکایا و هیئت‌ها در طول جلسات در این زمینه داده شده است.
سهم بالای آقایان در ابتلا به تب مالت
مدیرگروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های واگیردار مرکز بهداشت استان همدان نیز گفت: ۹۲۶ نفر در سال ۹۶ مبتلا به بیماری تب مالت شدند که سهم آقایان از این نفرات بیشتر از خانم‌ها است.
دکتر سیدجلال بطحایی با ذکر شمار مبتلایان به تب مالت در سال گذشته عنوان کرد: ۶۳.۵ درصد آقایان و ۳۶.۵ درصد خانم‌ها در سال ۹۶ مبتلا به تب مالت شدند که سهم خانم‌های خانه‌دار و دامدار ۲۶.۷ درصد، کشاورزان و دامداران ۲۶.۳ درصد، دامداران ۱۴.۵ درصد و دانش‌آموزان ۷.۲ درصد بوده است که در مجموع سال گذشته ۹۲۶ نفر در استان همدان به بیماری تب مالت مبتلا شده‌اند.
مدیرگروه سلامت محیط کار استان همدان نیز درباره گرایش مردم همدان به مصرف لبنیات سنتی به گفت: نامشخص بودن منشأ شیرهای سنتی مشکل بزرگی است به طوریکه محل نگهداری، نحوه تولید، حمل، دمای جابجایی و تقلباتی که ممکن است در شیرهای عرضه شده در فروشگاه‌های عرضه لبنیات سنتی وجود داشته باشد، نامعلوم است.
حسینعلی نوروزی با بیان اینکه بی‌شناسنامه بودن شیرهای فله‌ای باعث بروز مشکلات زیادی برای مصرف‌کنندگان می‌شود، عنوان کرد: با نمونه‌برداری‌های انجام شده، چندین مورد آلودگی و بالا بودن بار میکروبی در شیرهای فله‌ای دیده شده و با وجود این شواهد، مصرف آن به مردم توصیه نمی‌شود به طوریکه در نمونه‌برداری‌های سال گذشته، ۳۰ درصد موارد نمونه‌ای آلودگی داشتند که این نشان از بالا بودن آلودگی زیاد در این محصولات است.
وی بیان اینکه اغلب شیرهای فله‌ای نمونه‌های برگشت‌خورده از کارخانه‌های لبنی هستند، تأکید کرد: در سال‌های اخیر کشش مردم به لبنیات سنتی بیشتر شده که این آمار با بسته شدن کارخانه‌های لبنیاتی در چند روز اخیر بیشتر نیز خواهد شد و علت آن بی‌کیفیت بودن، عدم تنوع و اختلاف قیمت فاحش لبنیات‌های تولیدی در کارخانه‌ها است.
نوروزی با بیان اینکه از آنجایی‌که مراکز عرضه فرآیند پاستوریزاسیون را رعایت نمی‌کنند، سلامت مصرف‌کنندگان به خطر می‌افتد، عنوان کرد: پروانه‌هایی که از سوی اتحادیه برای عرضه‌کنندگان لبنیات صادر می‌شود باید بیشتر مورد بررسی قرار گیرد و در اعطای آن رعایت استانداردها بیشتر لحاظ شود از این‌رو اصناف نیز در این‌باره مقصر هستند.
وجود حدود ۴۰۰ واحد سنتی عرضه لبنیات در همدان
وی در ادامه گفت: آمار دقیقی از واحدهای سنتی عرضه لبنیات موجود در سطح استان نداریم اما تعداد آنها در حدود ۴۰۰ واحد است که بسیاری از این مراکز مجوز ندارند و اغلب مراکزی که دارای مجوز هستند، فقط مجوز ماست‌بندی است که باید به تولید و عرضه ماست، نه سایر محصولات لبنی بپردازند.
تعداد واحدهای لبنیات سنتی به صفر نمی‌رسد
رئیس اتحادیه صنف خواروبار همدان نیز گفت: تعداد واحدهای لبنیات سنتی غیرمجاز هیچ وقت به صفر نمی‌رسد.
رضا به‌زارع درباره صدور مجوز برای واحدهای سنتی لبنیات اظهار کرد: در حال حاضر ۸۰-۷۰ واحد لبنیات سنتی در شهرستان همدان وجود دارد که بخشی در قالب خواروبار و بخشی در قالب لبنیات سنتی فعال هستند و با توجه به اینکه فعالیت افراد در این حرفه شناور بوده و ممکن است عده‌ای در جایی آغاز به کار کنند و ببینند که صرف نمی‌کند و عده‌ای دیگر جایگزین آنها شود، هیچ وقت تعداد واحدهای سنتی به صفر نمی‌رسد.
ریختن عرق پیشانی در محصولات لبنی
وی ادامه داد: بسیاری از واحدهای لبنی شیرها را در فضای باز و یا زیرزمین‌هایی که سقف کوتاهی دارند، تهیه می‌کنند که این غیربهداشتی است و حتی گاها بر اثر گرمایی که شیر دارد و عامل تعریق است، باعث ریختن عرق پیشانی افراد در محصولات می‌شود.
رئیس اتحادیه صنف خواروبار همدان درباره استفاده از شیرهای آلوده خاطرنشان کرد: همه واحدها باید از شیر جوشیده استفاده کنند و نه شیرخام چرا که میزان آلودگی در شیرخام به مراتب بیشتر از شیر جوشیده است.
وی خاطرنشان کرد: دامداری‌های مورد تأییدی که شیر مورد استفاده واحدهای بزرگ تولید لبنیات را فراهم کرده، گاهی‌اوقات به علت کاهش نقدینگی خود بخشی از شیر تولیدی را در واحد صنفی فرآوری می‌کنند و در اقسام مختلف مانند خامه، کره و ماست به فروش می‌رسانند اما اجازه فروش شیرخام را ندارند و این کار به علت وجود آلودگی‌های بسیار در شیرخام ممنوع است.
به‌زارع با اشاره به مدرنیته شدن جامعه و حرکت به سمت صنعتی شدن یادآور شد: همه بخش‌های جامعه در حال گذارند و از صورت سنتی به سمت مدرنیزه شدن حرکت می‌کنند، فروشگاه‌های بزرگی به وجود می‌آید و همچنان بافت سنتی جامعه به علت بی‌اعتمادی یا کم‌اعتمادی مردم به لبنیات پاستوریزه در مقابل آن مقاومت می‌کنند.
چرا مردم به سمت لبنیات سنتی می‌روند؟
وی ادامه داد: مردم موضع‌هایی نسبت به لبنیات پاستوریزه دارند از جمله اینکه قیمت بالایی داشته و مواد افزودنی در آنها موجود است، به همین علت به سمت لبنیات سنتی می‌روند اما باید در نظر داشت که اگر قیمت‌ها در لبنیات سنتی هم تعدیل شوند چون هزینه گاز و برق و نیروی انسانی و پلاستیک و ظروف یکبار مصرف هم به هرحال وجود دارد اما اگر برای تعدیل قیمت به این واحدها فشار بیاوریم ممکن است یا تخلف کنند و گرانفروشی صورت گیرد و یا اینکه تقلب شود و کیفیت مواد پایین بیاید و نهادهای نظارتی بیبشتر مراقب این واحدها باشند، گرایش مردم به استفاده از این لبنیات هم کاهش پیدا می‌کند.
واکسیناسیون؛ بزرگترین اسلحه مبارزه با تب مالت
مدیرکل دامپزشکی استان همدان گفت: ۱۵۵ اکیپ ثابت و سیار متشکل از ۸۷ نفر دکتر دامپزشک، بازرس بهداشتی و ناظردر راستای حفظ سلامت و بهداشت هم‌استانی‌ها آماده خدمت‌رسانی برای نظارت بر ذبح نذورات مردمی است.
«دکتر محمودرضا رسولی» عنوان کرد: تب مالت بیماری مشترک بین انسان و دام است و بزرگترین اسلحه برای مبارزه با تب مالت واکسیناسیون است چرا که اگر این موضوع در حیوانات کنترل شود در انسان هم کنترل می‌شود و ما برای کاهش ابتلا به آن واکسیناسیون ۶۰۰-۵۰۰ هزار رأس دام را آغاز کرده‌ایم. سال گذشته هم همین تعداد و دو سال پیش تعداد بیشتری را واکسیناسیون کردیم که در نتیجه این اقدامات میزان ابتلا به این بیماری ۳۶ درصد کاهش یافته است.
رتبه چهارم همدان در شیوع تب مالت
وی با اشاره به رتبه چهارم استان همدان در حوزه شیوع تب مالت در کشور افزود: نحوه گزارش‌گیری در تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور یکسان نیست و اگر نوع گزارش‌گیری یکسان شود می‌توان گفت استان همدان رتبه چهارم در کشور را دارد چرا که به طور مثال اگر بحث بر سر تعداد بالای عشایر در شهرستان ملایر باشد باید در نظر داشت که زندگی عشایری در همه شهرهای کشور به وفور وجود دارد پس نمی‌توانیم دقیق بگوییم که استان در رتبه چندم قرار دارد.
رسولی با بیان اقدامات لازم دامپزشکی برای جلوگیری از تب مالت ادامه داد: همدان نهایت تلاش خود را در این زمینه می‌کند اما تب مالت بیماری پیچیده‌ای بوده و همواره با چالش‌های متنوعی مواجه است که اگر این چالش‌ها نبودند همان چند سال پیش میتوانستیم آن را کنترل کنیم، تب مالت میکروب‌ها و میزبان‌های متنوعی دارد و دامپزشکی در این زمینه در کنار واکسیناسیون تست کشتار هم دارد که در صورت مثبت بودن تست به کشتارگاه فرستاده می‌شود و از این بابت باید غرامت بپردازیم.
واکسیناسیون دام‌های عشایر همدان، لرستان و خوزستان
وی بیان کرد: دام‌های عشایر در دو مکان واکسیناسیون می‌شوند که یکی در همدان و دیگری در استان‌های لرستان و خوزستان است که اکیپ‌های ما با استقرار در این استان‌ها به واکسیناسیون می‌پردازند همچنین هماهنگی و همکاری خوبی با دانشگاه علوم پزشکی داریم و امیدواریم با همکاری‌ها و تبادل اطلاعات روز به روز در این امر بهتر شویم.
مدیرکل دامپزشکی استان همدان اضافه کرد: کوتاهی به هیچ وجه در این زمینه وجود ندارد اما لبنیات سنتی هم باید مورد کنترل قرار گیرد و مرکز بهداشت در ساماندهی آن بکوشد و آموزش‌های لازم به مردم برای پیشگیری و کنترل این بیماری انجام شود.
وی به مردم توصیه کرد: از محصولات پاستوریزه استفاده کنند، مسلما بهداشت همیشه هزینه دارد اما در شرایط معمول وقتی بخواهیم از شیر خام و سنتی استفاده کنیم باید شیر را به مدت یک دقیقه بجوشانیم تا کفی روی آن به‌وجود آید و سپس آن را استفاده کنیم.
رسولی خاطرنشان کرد: هیچ‌گونه عملیات بهداشتی بر روی محصولات سنتی انجام نمی‌شود بنابراین نمی‌توانیم قسم بخوریم که محصولات سنتی مشکلی ایجاد نمی‌کنند البته دامپزشکی تا مرحله شیر خام می‌تواند نظارت داشته باشد و بعد از آن امور به عهده مرکز بهداشت است.
وی با بیان توصیه‌هایی به عزاداران حسینی در رابطه با شیوه صحیح ذبح نذورات عنوان کرد: در راستای حفظ سلامت و بهداشت هم‌استانی‌ها ۱۵۵ اکیپ سیار و ثابت با ۸۷ نفر دکتر دامپزشک، بازرس بهداشتی و ناظر برای خدمت‌رسانی به عزادارن حاضر است و شماره تلفن ۱۵۱۲ هم آماده پاسخگوی و شنیدن شکایات و نظرات مردم در این زمینه است.
رسولی از از هیئات و مردم درخواست کرد از ذبح دام در خیابان‌ها و کوچه‌ها جلوگیری کنند که این کار علاوه بر مشکل شرعی، مخاطرات بهداشتی را هم به همراه دارد، در این ایام کشتارگاه‌های ما آماده دریافت نذورات مردم است و این فرهنگ باید در بین مردم جا بیفتد همچنین دامی که کشتار می‌شود بهتر است تا ۲۴ ساعت در دمای ۴-۲ درجه یخچال نگهداری شود.
وی عنوان کرد: در همین راستا پارسال ۳۹۰۰ رأس دام مورد بازرسی قرار گرفت و ۴۰۰ کیلوگرم گوشت مشکل‌دار ضبط و از چرخه مصرف خارج شد.
