گزارشی از دومین پناهگاه سگ‌ها در ایران

حکیم مهر - از خودمان انتظار داریم وقتی توله سگ مریض و کثیف و زخم خورده‌ای را در کنار خیابان می‌بینیم، چه کاری بکنیم؟ با بی‌تفاوتی دور شویم؟ دل بسوزانیم و زیر لبی مردم را بابت بلایی که بر سر حیوانات می‌آورند نکوهش کنیم؟ سنگ برداریم و به سهم خودمان بر سر حیوان بکوبیم؟ یا خم شویم و سگ را برای مداوا به خانه ببریم؟

دیدن صحنه‌های آزار، خشونت و بدرفتاری با حیوانات به خصوص با سگ‌ها در جامعه ما معمول‌تر است تا تلاش برای نجات جانشان. در ایران اینکه کودکی سنگی بردارد و سگ بی‌پناهی را نشانه برود عادی‌تر است تا دیدن تلاش کسی که قدمی برای مداوای سگ‌های زخم خورده در گوشه خیابان برمی‌دارد.

همین حقیقت ناخوشایند بهانه‌ای شده است برای پی ریزی پایه‌های اولین پناهگاه سگ‌ها در مشهد؛ پناهگاه سگ‌های مهر که علاوه بر نگه‌داری و حمایت از سگ‌های در معرض آسیب و بیمار، به فرهنگ‌سازی در زمینه حمایت از حیوانات نیز می‌پردازد و یکی از اهداف راه‌اندازی آن ارتقای فرهنگ زیست محیطی و حس حیوان دوستی در جامعه است.

پناهگاه مهر، دومین پناهگاه در ایران بعد از پناهگاه وفا در تهران است.

پناهگاه محوطه حدودا هزار متری در روستایی در نزدیکی شهر توس است که با آجر محصور شده و قسمتی از آن برای نگه‌داری سگ‌ها فنس کشی شده است. همواره بین 80 تا 100 قلاده سگ در این محوطه نگه‌داری می‌شوند و عقیم‌سازی و درمان بیماری آن‌ها از جمله کارهایی است که دوستداران حیوانات در این پناهگاه دنبال می‌کنند.

خانم امامی، مسوول پناهگاه مهر و از فعالان محیط زیست با بیان این که این پناهگاه در 22 آبان سال 88 فعالیت خود را آغاز کرده است، می‌افزاید: این پناهگاه با این هدف فعالیت خود را آغاز کرد که از حیوانات آسیب دیده به طور اورژانس نگه‌داری کند تا به شرایط مطلوب برسند.

وی ادامه می‌دهد: از نظر کمک‌های درمانی، واکسیناسیون و عقیم‌سازی، کارهای لازم روی سگ‌ها انجام می‌گیرد و بعد آن‌ها به متقاضیان واگذار می‌شود؛ گاهی نیز به دلیل فضای محدودی که در اختیار داریم مجبوریم تعدادی از سگ‌ها را بعد از بهبودی رهاسازی کنیم.

وی تاکید می‌کند: پناهگاه در حال حاضر به شدت به نیروی کمکی، کمک‌های مالی، دارویی و واکسیناسیون نیاز دارد و در صورتی که این کمک‌ها به ما نرسد، به احتمال زیاد پناهگاه بسته خواهد شد.

وی می‌گوید: از ابتدای فعالیت این پناهگاه با مشکلات زیادی روبه‌رو بودیم. در درجه اول انتظار داشتیم دولت خیلی به ما کمک کند زیرا این کار در راستای کارهایی است که دولت در این زمینه انجام می‌دهد ولی متاسفانه تا الان تنها کمکی که از سازمان‌های دولتی دریافت داریم، در خصوص واکسیناسیون سگ‌ها برای کنترل بیماری هاری بوده است.

امامی ایجاد سرپناه، محل غذاخوری و آبخوری، سایبان، استخدام نگهبان، نظافت چی و دامپزشک را از جمله نیازهای پناهگاه برشمرده و می‌گوید: کمک‌های درمانی رایگان بخش زیادی از بار سنگین پناهگاه را از روی دوش ما برمی‌دارد.

وی ادامه می‌دهد: پناهگاه در حال حاضر به کمک دانشجویان علاقه‌مند اداره می‌شود و به افرادی نیاز دارد که بتوانند بخش منظمی از وقت خود را به پناهگاه اختصاص دهند.

این فعال محیط زیست می‌گوید: برای اداره پناهگاه به حداقل 10 نفر نیروی خوب نیاز داریم.

وی با اشاره به استقبال خوب دوستداران طبیعت از راه‌اندازی این پناهگاه اظهار می‌کند: انتظار داشتیم انجمن حمایت از حیوانات که 12 سال در مشهد فعال است در حل مشکلات پشتیبان پناهگاه باشد ولی متاسفانه هیچ کدام از سازمان‌های مردم نهاد زیست محیطی مشهد در این باره کاری نکرده‌اند.

وی با بیان این که این پناهگاه کاملا غیرانتفاعی است و هیچ منبع درآمدی ندارد، می‌افزاید: در هیچ جایی از دنیا پناهگاه با یکی دو نفر نیروی کمکی یا با هزینه شخصی اداره نمی‌شود و نیاز به همکاری و مساعدت غیردولتی و دولتی دارد.

امامی با اشاره به این که به طور متوسط هزینه پناهگاه گاهی به 3 میلیون تومان در ماه نیز می‌رسد، می‌افزاید: برای کسانی که حیوان دوست نیستند، این مساله غریب است اما حقیقت این است که حیوانات نیز مخلوق خدا هستند و ما هیچ حقی نداریم، حیات آن‎ها را از بین ببریم یا زندگی‌شان را به واسطه اعمالمان تهدید کنیم.

وی با بیان این که پناهگاه محیط امنی برای سگ‌هاست، در خصوص وضعیت این سگ‌ها می‌گوید: این سگ‌ها را از یک فرد روستایی گرفتیم که به ادعای خودش قصد داشت، آن‌ها را به پیمانکار طرح معدوم سازی سگ‌های ولگرد شهرداری بفروشد و به دلیل یک سری مشکلات مادی، آن‌ها را به ما واگذار کرد.

وی ادامه می‌دهد: هر کدام از این سگ‌ها در وضعیت رقت باری به سر می‌بردند. گردن یکی از ماده‌های باردار به دلیل بستن سیم به عمق 1.5 سانتی متر بریده شده بود و استرس ناشی از این کار موجب شد که همه توله‌های این سگ بمیرند و حالا این سگ، توله‌های بدون مادر یکی دیگر از سگ‎ها را بزرگ می‎‌کند.

وی ادامه می‌دهد: یکی دیگر از سگ‌های باردار به مدت یک هفته هر شب یک توله مرده به دنیا می‌آورد. پای دو تا از سگ‌ها شکسته بود و ما مجبور به جراحی استخوان‌های شکسته این سگ‌ها شدیم. به همین ترتیب سایر سگ‌ها نیز به طور عجیبی آسیب دیده بودند و دست و پای اکثرشان با سیم بسته شده بود و این سگ‌ها در حال حاضر مداوا شده‌اند.

امامی اضافه می‌کند: معمولا بر اساس گزارش‌های دوستان، سگ‌های آسیب دیده از سطح شهر و بیابان‌های اطراف جمع‌آوری و به پناهگاه منتقل می‌شوند.

وی در مورد واگذاری سگ‌ها می‌گوید: هدف اصلی ما این است که فرهنگ برخورد درست با حیوانات را بین مردم ترویج بدهیم. هیچ منفعت مالی در این کار نیست و ما هیچ هزینه‌ای در قبال واگذاری سگ‌ها از کسی دریافت نمی‌کنیم؛ تنها هزینه مربوط به واکسیناسیون سگ‌هاست که باعث می‌شود بتوانیم برای سایر سگ‌ها واکسن تهیه کنیم و همچنین کسی که سگ را تحویل می‌گیرد، می‌داند مبلغی هر چند اندک در قبال آن پرداخته و این باعث می‌شود حیوان را رها نکند و اگر آن را نخواست به پناهگاه برگرداند.

وی می‌گوید: فرهنگسازی، ایجاد زمینه‌ای برای اجرای قانون حمایت از حیوانات و عقیم‌سازی سگ‌های سطح شهر مهم‌ترین اهداف راه‌اندازی این پناهگاه است.

این فعال زیست محیطی با بیان این که بسیاری از مشکلات انسان به دلیل قهر با طبیعت است، اظهار کرد: در آموزه‌های دینی و اخلاقی ما، خوش رفتاری با حیوانات بسیار توصیه شده است ولی با وجود این بسیاری از ما رفتار درستی با حیوانات نداریم.