دکتر حسین اژدرکش، فوق‌تخصص گوارش و کبد بالغین دراین‌باره می‌گوید: ماه رمضان تنها فرصتی است که سیستم معده و روده‌های انسان بخوبی استراحت می‌کند، هضم غذا نه تنها به حرکات روده‌ها، بلکه به تداخل سیستم‌های عصبی نیز نیاز دارد، با روزه‌داری ترشح بزاق کمتر، حرکات مری برای جلو بردن غذا کمتر و مشابه آن معده نیز بعد از هضم و جذب غذای سحری خورده شده تا موقع افطار در استراحت است. ترشح غدد لوزالمعده، کیسه صفرا و غدد گوارش نیز کمتر میشود.
وی اظهار می‌کند: قند مورد نیاز بدن هنگام روزه‌داری از تجزیه گلیکوژن و چربی موجود در کبد حاصل میشود که در زمان روزه‌داری این مصرف بیشتر شده و سبب کاهش چربی و ذخایر آن در کبد میشود که البته این اثرات مفید با برنامه غذایی صحیح میسر است که منجر به تعادل سلامت در شخص میشود و طبیعی است که رعایت نکردن آن منجر به عوارض و اختلالات متعدد میشود که عبارتند از: افزایش وزن و افزایش چربی‌ها، سوزش جناغ سینه در شب، نفخ، سنگینی، دل‌درد و احساس پری شکم و یبوست که این عوارض بیشتر به دلیل تغذیه نامناسب ایجاد میشود و به هیچ وجه طبیعی نبوده و از پیامدهای روزه به شمار نمی‌رود.
افزایش وزن
«گاهی پس از پایان ماه رمضان عده‌ای اظهار می‌کنند در طول این ماه دچار افزایش وزن و چاقی شده‌اند و حتی برخی دچار افزایش کلسترول می‌شوند.» دکتر اژدرکش با ابراز این مطلب عنوان می‌کند: این قبیل عوارض عمدتا به علت تغذیه غلط و افراط در مصرف مواد چرب و سرخ کرده، انواع شیرینی‌های خامه ای، کرم‌دار یا زولبیا و بامیه است.
وی می‌گوید: گوشت قرمز، دسرهای چرب و شیرین، مصرف زیاد از حد تخم‌مرغ بخصوص به صورت املت و نیمرو، فرآورده‌های شیری پرچرب، غذاهای شور و... باعث بروز عوارض پس از روزه داری خواهد شد بنابراین ماه رمضان فرصتی برای کاهش وزن است نه این که با پرخوری، وزن خود را بیشتر و بیشتر کنیم.
احساس نفخ و سنگینی سر دل
«بعضی از افراد در طول ماه رمضان شکایت از احساس نفخ، پری شکم و دل درد دارند و علت آن را با وجود محدود کردن وعده‌های غذایی نمی‌دانند، در حالی که معمولا این اختلالات گوارشی در افرادی رخ می‌دهد که پس از ساعت‌ها گرسنگی یکباره معده خود را پر از غذا کرده یا از غذاهای سنگین (سرخ کرده، چرب و شیرین) مصرف می‌کنند.» دکتر اژدرکش با اعلام این مطلب خاطرنشان می‌کند: امساک زیاد در مصرف غذا و به مدت طولانی گرسنه ماندن (بخصوص چنانچه دستگاه گوارش عادت به چنین حالتی نداشته باشد نیز موجب نفخ، دل‌درد و سنگینی پس از صرف غذا حتی غذای متخصر و سبک میشود. به همین دلیل توصیه میشود در این ماه 2 وعده غذا (افطاری و سحری) میل شود و از حذف آنها و منحصر کردن به یک وعده در شب خودداری کنند.
توصیه‌هایی برای کاهش نفخ شکم
برای کاهش نفخ شکم، غذایتان را با آرامش و بدون اضطراب میل کنید، کامل بجوید، بعد از خوردن غذا کمی پیاده‌روی کنید. از استعمال سیگار خودداری کنید و مایعات را با نی ننوشید.
دکتر اژدرکش می‌گوید: اگر احساس می‌کنید با خوردن یک نوع غذای خاص دچار نفخ می‌شوید، بهتر است از خوردن آن اجتناب کنید و خوردن شکلات‌ها و نوشیدن آبمیوه‌های مصنوعی و نوشابه‌های حاوی سوربیتول را کنار بگذارید و بالاخره از گیاهان دارویی موثر به نفخ شکم همچون نعناع و عرق آن، ریحان، پونه، زردچوبه، شوید و بابونه استفاده کنید.
سوزش سر دل و جناغ سینه
این علائم که با بیماری ریفلاکس یا برگشت اسید و مواد غذایی از معده به مری مطابقت دارد، معمولا به دنبال پرخوری یا مصرف زیاد برخی غذاها بخصوص چرب ایجاد میشود و به گفته دکتر اژدرکش، برای برطرف شدن این علائم می‌توان توصیه‌های ذیل را به کار برد:
بلافاصله پس از افطار دراز نکشید و از ورزش‌های شکمی و خم و راست شدن خودداری کنید و هنگام دراز کشیدن سر و شانه بالاتر قرار گیرد.
از استعمال دخانیات، صرف غذاهای چرب، نوشیدنی‌های گازدار، قهوه و چای پررنگ خودداری و در حین صرف وعده‌های غذایی از مایعات کمتر مصرف کنید.
وی متذکر میشود: در هر صورت اگر علائم فرد با رعایت موارد فوق برطرف نشود و فرد اصرار بر روزه‌داری داشته باشد، بهتر است با پزشک خود مشاوره کند.
یبوست
با کاهش مصرف «فیبر» غذایی همچون سالاد، سبزی خوردن، حبوبات، غلات با سبوس و میوه‌جات باعث ایجاد یا تشدید یبوست در این ماه میشود. این عضو هیات علمی دانشگاه عنوان می‌کند: افزایش حرکات روده و سرعت بخشیدن به عبور مواد غذایی از روده را می‌توان از وظایف مهم فیبرها در بدن ذکر کرد که موجب پیشگیری از یبوست می‌شوند. بهتر است در این ماه از آب و نوشیدنی‌ها به اندازه نیاز استفاده کرد و ورزش و پیاده‌روی را فراموش نکرد و در صورتی که با رعایت موارد فوق، یبوست رفع نشود و داروهای تجویز شده نیز کارساز نباشد، با نظر پزشک می‌توان روزه نگرفت.
سوءهاضمه بدون زخم
به گفته دکتر اژدرکش، این نوع سوءهاضمه ممکن است در این ایام بیشتر دیده شود که دلایل زیادی از جمله تغییر رژیم غذایی، خوردن زیاد غذا در افطار و همچنین علل فیزیولوژیک همچون تغییر ترشح اسید و آنزیم‌های معده را دخیل می‌کند، علائم این بیماری از درد معده، نفخ شکم، تهوع و استفراغ است که خود به خود به تدریج و با رعایت تغذیه مناسب بهتر میشود، در این افراد از نظر علمی، روزه گرفتن منعی ندارد و می‌توان در صورت تشدید علائم با مشورت پزشک به روزه گرفتن ادامه داد.
سوءهاضمه با زخم معده یا اثنی‌عشر
این بیماران که علائمی نظیر درد شدید در سر دل دارند که معمولا در زخم معده ممکن است با خوردن غذا بدتر و در زخم اثنی عشر با خوردن، بهتر میشود.
درد بیمار را از خواب بیدار می‌کند، این عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به این مطلب می‌گوید: روزه گرفتن یا نگرفتن، تاثیری در سرانجام بیماری ندارد ولی این بیماران می‌توانند روزه نگیرند و در صورتی که بخواهند به روزه‌داری ادامه دهند: بایستی زیرنظر پزشک متخصص گوارش باشد چرا که در صورت وجود هر گونه عارضه از قبیل خونریزی، استفراغ‌های شدید، سوراخ شدن خودبخودی زخم و... روزه گرفتن جایز نیست.
هپاتیت‌های مزمن کبدی
بیماران کبدی که تحت درمان هستند و علائم پیشرفته مجاری کبدی را ندارند می‌توانند زیرنظر پزشک متخصص اقدام به گرفتن روزه کنند، دکتر اژدرکش با اشاره به این موضوع می‌گوید: ولی در صورتی که علائم نارسایی کبدی ایجاد شده باشد (تورم شکم، تورم اندام‌ها، خواب‌آلودگی و...) فرد جایز به گرفتن روزه نیست.
کبد چرب
این بیماری در افراد چاق و کسانی که دچار دیابت و چربی خون بالا هستند ایجاد میشود و بیمار می‌تواند با رعایت رژیم غذایی مناسب در ماه مبارک و برنامه کاهش وزن، از میوه‌جات و سبزیجات (کاهو، کلم و اسفناج) استفاده کرده و از مصرف سوسیس، زرده تخم‌مرغ، جگر و روغن‌های جامد بپرهیزد.
کولیت اولسروز یا کولیت زخمی
در پایان دکتر اژدرکش اظهار می‌کند: افرادی که دچار کولیت زخمی هستند در صورتی که بیماری‌شان کاملا تحت کنترل و خفیف باشد، می‌توانند تحت نظر پزشک متخصص روزه بگیرند ولی در صورتی که علائم بیماری‌شان شدید باشد و اسهال خونی یا دردهای شکمی داشته باشند، بایستی از روزه گرفتن اجتناب کنند.
