حکیم مهر - از آنجا که این روزها بحث ایدز در گربهسانان به بهانه مرگ ببر وارداتی در باغ وحش پارک ارم تهران به شدت رسانهای شده است ، مقاله ذیل درباره "ایدز در گربهها" که آذر ماه 88 در حکیم مهر به بهانه روز جهانی ایدز منتشر شده بود بازخوانی میگردد :
ویروس نقص ایمنی گربه ها Feline Immunodeficiency Virus بر اساس رده بندی انجام شده توسط متخصصین ویروس شناسی بعنوان یک Lentivirus یعنی جنسی از ویروسها که بیماریزایی آنها کند است مطرح می باشد. این ویروس در خانواده رتروویروسهایی نظیر ویروس لوسمی گربه ها طبقه بندی می شود.با این حال FIV شکل کشیده و FeLV برخلاف آن بیشتر حلقوی است. این دو ویروس از نظر ژنتیکی هم با هم متفاوتند و پروتئین های سازنده آنها از نظر اندازه و ساختار به هم شبیه نیستند و روند بیماریزایی آنها هم تفاوتهایی با هم دارد.
از آنجایی که گزیدگی در انتشار این ویروس نقش مهمی دارد لذا گربه هایی که با شرایط بهداشتی و در منزل نگهداری می شوند و با گربه های ولگرد تماس خاصی ندارند شانس بسیار پایینی برای ابتلا دارند.
همانطور که بیان شد مهمترین راه انتقال ویروس گزیدگی و از راه زخم است. تماسهای غیرتهاجمی و اتفاقی که جنبه جنگ ندارد و بخصوص گربه های اهلی و خانگی که اینگونه تماسها را هم خیلی ندارند نمی تواند عامل مهم و خطرساز برای ابتلا به این بیماری قلمداد شود. در مواردی اندک انتقال از طریق خون مادر به نوزاد در هنگام عبور نوزاد از کانال زایمان و یا از راه شیر آلوده رخ می دهد. برخلاف انسان ، جفت گیری در گربه ها راه مهمی برای انتقال این ویروس محسوب نمی گردد.
گربه های عفونی تا سالها ممکن است سالم به نظر بیایند. با این حال ، به تدریج این عفونت با تضعیف سیستم ایمنی سبب میشود که گربه نتواند در مقابل سایر عفونت ها هم مقاومت مناسبی داشته باشد. از سوی دیگر هر روز در محیط زندگی یک گربه سالم انواعی از باکتریها ، ویروسها ، قارچها و تک یاخته ها با مقاومت سیستم ایمنی روبرو می شوند اما در یک گربه عفونی به این ویروس ممکن است بتوانند بیماری شدید و جدی ایجاد نمایند.
در مراحل اولیه عفونت ، ویروس به عقده های لنفاوی می آید و در آنجا در نوعی از سلولهای ایمنی و سفید خون به نام لنفوسیت T تکثیر می یابد. سپس به سایر عقده های لنفاوی مهاجرت نموده و باعث ایجاد بزرگی موقت در این عقده ها و اغلب تب می گردد. اگر این بزرگ شدگی عقده های لنفاوی خیلی چشمگیر نباشد ممکن است این مرحله از چشم صاحب حیوان دور بماند.
با پیشرفت بیماری دوره های متناوب بیماری و سلامتی را حیوان تجربه می کند و به تدریج بیشتر و بیشتر علائم نقص و ناکارآمدی سیستم ایمنی بدن ظاهر می گردد.
این علائم عبارتند از :
- معمولاً تب پایدار و از دست رفتن اشتها و به هم ریختگی پوشش خارجی بدن حیوان وجود دارد.
- التهاب لثه و دهان و عفونت های مزمن یا عودکننده پوست ، مثانه و بخش فوقانی دستگاه تنفس
- اسهال پایدار و مشکلاتی در چشم
- از دست رفتن هر چند به آرامی اما اتفاق می افتد
- انواع بیماریهای خونی و سرطانها هم همزمان می تواند رخ دهد
- در گربه هایی که عقیم نشده اند سقط و سایر ناهنجاریهای تناسلی رخ می دهد
- تشنج در برخی موارد ، تغییر رفتار حیوان و سایر ناهنجاریهای عصبی
برای تشخیص این عفونت به ردیابی آنتی بادی ضد این ویروس در خون گربه می پردازند و برای تأیید موارد مثبت از PCR بهره می‌گیرند.
غیر از اینکه باید گربه را تا حد امکان از معاشرت با گربه های ولگرد و گزش دور نگه داشت واکسیناسیون برای پیشگیری توصیه میشود. البته واکسیناسیون ایمنی صد در صد ایجاد نمی کند اما بسیار مؤثر است.
گربه مبتلا را باید حتماً عقیم یا اخته نمود و جیره غذایی آنرا متعادل کرد. عدم مصرف گوشت خام و تخم مرغ خام و لبنیات غیرپاستوریزه را باید مد نظر قرار داد و هر شش ماه یکبار باید توسط دامپزشک معاینه شود.
هر چند که FIV از جنس لنتی ویروس و شبیه HIV است و باعث ایدز در گربه ها می شوند اما تنها گربه ها را آلوده می کند و قادر نیست انسان را آلوده سازد. مطالعات انجام شده تاکنون هم مبین همین مطلب بوده است.
