حکیم مهر - بدن انسان به دنبال عملکرد سیستم‌های پیچیده، تعادل میان انرژی دریافتی و انرژی مصرفی را حفظ می‌کند. بر هم خوردن این تعادل با بروز پدیده‌های چاقی یا لاغری همراه است. به گفته متخصصان چاقی و لاغری هر دو نوعی بیماری محسوب شده و به عنوان عامل خطر بیماری‌های دیگرنیز محسوب می‌شوند.
افزایش میزان چربی بدن به صورت موضعی یا عمومی را چاقی می‌گویند.
همچنین مصرف بیش از نیاز کالری غذایی به ویژه شیرینی‌ها و چربی‌ها، کمبود تحرک، برخی از اختلالات هورمونی و زمینه‌های ارثی از علل عمده چاقی به شمار می‌روند.
بیماری‌های قلبی - عروقی، فشار خون بالا، دیابت، سرطان، سنگ‌های صفراوی، تغییرات نامطلوب چربی خون و پرخوری عصبی نیز از عوارض مهم چاقی محسوب می‌شوند.
توصیه‌هایی برای مبتلایان به چاقی
بر اساس اعلام انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور، کاهش تدریجی وزن حدود نیم کیلوگرم در هفته و پیروی از یک رژیم غذایی متعادل با توجه به شرایط جسمانی (سن، جنس و فعالیت جسمانی) برای افراد چاق توصیه می‌شود. چاق‌ها بهتر است وعده‌های غذایی خود را به شش وعده کوچک و منظم تقسیم کرده و به صبحانه به عنوان یک وعده غذایی مهم توجه کنند و هنگام شام غذایی سبک مصرف کنند.
همچنین مصرفی کافی آب و مایعات به منظور دفع مواد زاید بدن و پرهیز از مصرف نوشابه‌های شیرین و گازدار در مبتلایان به چاقی ضروری است.
افراد چاق بهتر است استفاده از سالاد و سبزی‌ها و یا سوپ‌های رقیق قبل از غذا را برای کاهش اشتها در دستور کار داشته باشند. کاهش مصرف نمک، شیرینی و شکلات، غذاهای چرب و سرخ شده در مبتلایان به چاقی تاکید می‌شود. چاق‌ها بهتر است از مواد غذایی به صورت آب پز، بخارپز یا کبابی استفاده کنند.
افزایش فعالیت بدنی و ورزش منظم، مصرف غذاهای پروتئینی مانند گوشت کم چرب، ماهی، حبوبات، لبنیات کم چرب در هر وعده غذایی برای کمک به احساس سیری، جایگزین کردن نان‌های سبوس‌دار به جای نان‌های سفید، پرهیز از رژیم‌های خیلی سخت و کم کالری و خودسرانه، استفاده از چاشنی‌هایی مانند آب لیمو و یا آبغوره یا سرکه به جای نمک و سس سالاد در مبتلایان به چاقی توصیه می‌شود.
لاغری و توصیه‌های تغذیه‌ای برای این افراد
در عین حال کمبود وزن نیز مشکلی است که 8 تا 9 درصد جمعیت کشور به آن مبتلا هستند.
عادت‌های غذایی غلط، مصرف ناکافی مواد غذایی و انرژی، فعالیت بدنی بیش از حد، اختلال در جذب مواد مغذی، ابتلا به بیماری‌های تحلیل رونده مانند پرکاری تیروئید یا سرطان، عفونت، استرس و ...، فشارهای روحی و روانی و بی‌اشتهایی عصبی از جمله علل مهم لاغری هستند.
افزایش تدریجی وزن حدود نیم کیلوگرم در هفته و استفاده ازادویه‌ها و افزودنی‌های محرک اشتها مانند انواع ترشی‌ها در افراد لاغر توصیه می‌شود. همچنین تهیه و سرو غذا به صورت دلپذیر و مصرف گوشت و غلات برای بهبود اشتها می‌تواند کمک موثری به این افراد داشته باشد.
مصرف انواع میوه و آب میوه طبیعی و سبزی‌های تازه به عنوان منابع خوب ویتامین‌ها واملاح، مصرف مواد نشاسته‌ای بیشتر مانند نان، برنج، سیب زمینی برای تامین انرژی، مصرف انواع مغزها و خشکبار در فواصل وعده‌های غذایی مانند پسته، فندق، بادام و ... و مشاوره تغذیه جهت تنظیم یک برنامه مناسب برای افراد لاغر توصیه می‌شود.
