حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: ورود به عرصه نشر تخصصی همواره با مشکلات فراوان همراه بوده است اما «دکتر نورالله نیکخواه» ریسک این کار را به جان خریده و با راهاندازی نشر نیکخواه و سپس موسسه فرهنگی پرتو واقعه، تا به امروز قریب به ۴۵۰ عنوان کتاب اختصاصی در زمینه دامپزشکی، دامپروری، صنایع غذایی و شیلات چاپ کرده است.
وی اساساً فعالیت در زمینه نشر را از سال ۶۸ و با جهاد دانشگاهی آغاز کرد. در ادامه انتشارات جهاد دانشگاهی دامپزشکی را در دانشگاه تهران با چاپ کتابهای افست راهاندازی کرد. در سال ۷۲ مجوز انتشارات گرفت و به شکل اختصاصی اقدام به انتشار کتب دامپزشکی نمود.
حکیم مهر: آقای دکتر، از گذشته برایمان بگویید.
من ابتدا کارمند جهاد دانشگاهی بودم. سپس مقطع کاردانی رشته دامپروری را بین سالهای ۶۱ تا ۶۳ در دانشگاه فردوسی مشهد و مقطع دکترای دامپزشکی را تا سال ۶۸ در دانشگاه تهران خواندم. در مقطعی هم مسئول هیاتهای ۷ نفره واگذاری زمین در شهرستان خرمآباد بودم.
حکیم مهر: چرا رشته دامپزشکی را برای تحصیل انتخاب کردید؟
به خاطر علاقهای که به دامپزشکی داشتم.
حکیم مهر: چه شد که به این رشته علاقهمند شدید؟
به هر حال بچه کشاورز به رشته کشاورزی و دامپروری علاقهمند میشود. آن زمان با توجه به نیازی که به این رشته وجود داشت، آن را انتخاب کردم.
حکیم مهر: دامپزشکی انتخاب نخست شما بود؟
بله. من سهمیه رزمندگان داشتم و آن زمان میشد ۱۴ رشته انتخاب کرد. من تمام ۱۴ رشته را قبول شدم و با توجه به اینکه اولین انتخاب من رشته دامپزشکی دانشگاه تهران بود، همان را خواندم. البته رشتههای بعدی من پزشکی بود که در همه آنها نمره آورده بودم، اما به خاطر علاقهای که داشتم دامپزشکی را خواندم.
حکیم مهر: آیا در حال حاضر کار درمانی و بالینی هم انجام میدهید؟
بله، هفتهای ۲ یا ۳ روز به درمان شترمرغ مشغول هستم.
حکیم مهر: چه شد که وارد صنعت نشر شدید؟
من چون خدمت سربازی انجام داده بودم، طرح نداشتم. با توجه به اینکه کارهای انتشاراتی انجام میدادم، ابتدا به سازمان دامپزشکی معرفی شدم. از آنجا که علاقه زیادی به کار نشر داشتم، با توجه به نیازی که در رشته دامپزشکی داشت، به شکل اختصاصی اقدام به نشر آثار در این حوزه کردم. زمانی که من شروع به کار کردم، کتابهای دامپزشکی انگشت شمار بود. ۳۰ سال پیش که دانشجو بودم، فقط دانشگاه تهران چند کتاب چاپ کرده بود و ناشر اختصاصی دامپزشکی وجود نداشت.
حکیم مهر: زمانی که شروع به این کار کردید، آیا رقیبی هم در این حوزه داشتید؟
رقیب که نمیتوان گفت، اما چند نفر بودیم که به شکل موازی هم کار میکردیم. ابتدا که ما شروع کردیم ۲ نفر بودیم و بعد از آن در رشته دامپزشکی و نه در رشته دامپروری، ناشران دیگر شروع به کار کردند. الان ناشر دیگری نداریم که به شکل اختصاصی و هدفمند در حوزه دامپزشکی کار کند.
حکیم مهر: آیا کتابهایی که منتشر میکنید، صرفاً دانشگاهی هستند؟
کتابها را میتوان به چند بخش تقسیم کرد؛ دسته اول کتابهایی هستند که در شاخه آکادمیک قرار میگیرند و اختصاصی دامپزشکی هستند. خود این شاخه به ۲ بخش تالیف و ترجمه تقسیم میشود. دسته دوم کتابهایی هستند که مخاطبین آن دامداران و غیردامپرشکان هستند؛ این کتب قابل استفاده برای دامداران، مراکز مرغداری و... هستند. دسته آخر نیز شامل موارد جانبی مثل خاطرات دامپزشکان و... است که قابل استفاده عموم هستند.
حکیم مهر: کدام شاخه در میان مخاطبان اقبال بیشتری دارند؟
در شرایط فعلی شاخه دوم مخاطبین بیشتری دارد، مثلا کتاب نگهداری حیوانات مثل پرورش قناری، پرورش بوقلمون، بیماریهای بوقلمون و پرورش سگ که مخاطبین آن وسیعتر بوده و فروش بیشتری دارد. اما هدف اصلی ما بخش اول و کتابهای آکادمیک است که مخاطبین خود را دارد.
حکیم مهر: موضوع تالیف یا ترجمه کتابها را بر چه اساسی انتخاب میکنید؟
هر جا خلائی در زمینه دامپزشکی احساس میکنم، با همکاری اساتید به منابع لازم دسترسی و اثر را به صورت تالیف یا ترجمه برای چاپ آماده کردم.
حکیم مهر: آیا تیراژ کتابها در مقایسه با سالهای گذشته رشد داشته است؟
متاسفانه کاملا برعکس است و تیراژ کتابهای دامپزشکی خیلی کم شده است. در خاطر دارم که در سال ۶۹ یا ۷۰ کتاب «وترنری مدیسین» سال ۱۹۷۸ را چاپ کردم. آن زمان تعداد کل دانشجویان دامپزشکی سراسر کشور ۸۰۰ نفر بود، چون دانشگاه آزاد وجود نداشت و دانشکده دامپزشکی تهران فقط ۴۰۰ نفر دانشجو داشت. قیمت کتاب ۵۰۰ تومان بود و تنها در روز اولی که این کتاب را ۲ هزار نسخه چاپ کردیم، ۵۰۰ نسخه آن فروش رفت. اما همان کتاب را در سال ۲۰۰۰ به تعداد ۲۰۰ نسخه چاپ کردم و فروش آن ۳ سال طول کشید. در حالی که تعداد دانشجویان حداقل ۲۰ برابر شده بود.
حکیم مهر: به نظر شما علت چیست؟
به نظر میرسد که به دلیل رشد شبکههای مجازی این اتفاق افتاده و بحثهای دیجیتال، فضا را به اینجا کشانده است. مسائل مختلفی دست به دست هم میدهد اما بیشتر میتوان اشکال را به بحثهای دیجیتال گرفت. کمااینکه تیراژ کتاب به طور کلی و نه فقط در رشته دامپزشکی کم شده است.
حکیم مهر: ریسک بالایی نبود که در حوزه نشر دامپزشکی سرمایهگذاری کنید؟
چرا، اما خب علاقه است که من را آلوده به این کار کرده است. من حدود ۲۰ سال است که در زمینه درمان شترمرغ کار کلینیکی میکنم. درآمدی را که در این هفتهای ۲ یا ۳ روز از کار کلینیکی به دست میآورم، در مباحث فرهنگی هزینه میکنم. کار فرهنگی به همین شکل است.
حکیم مهر: آیا خودتان هم اقدام به تالیف کتاب کردهاید؟
بله. هم تالیف و هم ترجمه دارم. تا الان حدود ۹ کتاب فقط در حوزه دامپزشکی ترجمه و تالیف کردم.
حکیم مهر: غیر از دامپزشکی، زمینه مورد علاقه مطالعاتی شما چیست؟
در حوزه مذهب و تاریخ مطالعه دارم، اما بیشتر دامپزشکی کار میکنم.
حکیم مهر: چه کتابهایی خواهان بیشتری دارد؟
زمانی بحث طیور در بورس بود و الان دام کوچک روی بورس است. کتابهایی مثل تربیت سگ و ... کتابهای پرفروشی هستند. کتابی در زمینه دامپزشکی داریم که حداقل ۱۴ بار تجدید چاپ شده است.
حکیم مهر: پرفروشترین کتابی که چاپ کردید چه بود؟
کتابهای پرفروش زیادی داشتیم. از جمله فارماکولوژی دامپزشکی، کتاب تربیت سگ که ۱۴ بار تجدید چاپ شد. کتاب دامپروری، پرورش بوقلمون، مدیریت شترمرغ و طب داخلی داشتم که ۸ بار تجدید چاپ شد.
حکیم مهر: کم فروشترین کتاب شما چه بود؟
برخی کتابهای دامپزشکی داریم که در سال ۶۸ چاپ کردیم اما هنوز در انبار موجود است.
حکیم مهر: نام کتابها چیست؟
اجازه دهید نگویم، چون به هر حال متعلق به نویسندگان معتبری هستند.
حکیم مهر: همکاری و حمایت سازمان دامپزشکی از شما چگونه بوده است؟
به طول کلی با لحاظ مالی خیلی تحت فشار هستیم. متاسفانه از زمان دکتر صفاریان که رئیس سازمان بودند تا به امروز، حمایت خاصی صورت نگرفته است. باید این را در نظر گرفت که هر کتابی یک مخاطب خاص دارد، مثلا در مورد کتاب کودک، خود وزارت فرهنگ و ارشاد بخشی از کتب منتشر شده را خریداری میکند. مخاطبین کتابهای ما فقط دانشجو هستند و سازمانهای دولتی از ناشر حمایت نمیکنند. اگر توجه کرده باشید در سمینارها و کنگرهها پکهای گرانقیمتی توزیع میشود؛ ما بارها درخواست کردیم که به جای این هدایای گرانقیمت، با هدف افزایش بار فرهنگی، کتاب هدیه بدهیم.
حکیم مهر: آیا از این پیشنهاد استقبال میشود؟
خیلی کم. در این زمینه مشکل فقر فرهنگی داریم.
حکیم مهر: سرنوشت کتابهایی که مورد اقبال واقع نمیشوند چیست؟
متاسفانه خمیر میشوند و به دست دامپزشک نمیرسند. من نزدیک به ۳۰ سال ناشر هستم و سالانه کلی کتاب خمیر میکنم که این جزء دردهای ناشران است. هر کدام از اینها میتواند یک بار علمی خوب برای دامپزشکی داشته باشد.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
انتشارات نیکخواه (پرتو واقعه)
تلفن تماس: ۶۶۴۱۴۶۱۶–۰۲۱ و ۶۱۱۱۷۰۹۷–۰۲۱
شماره تلگرام برای سفارش کتاب: ۰۹۱۲۱۰۵۶۱۴۸
آدرس فروشگاه: تهران، خیابان آزادی، نبش خیابان دکتر قریب، دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، انتشارات
آدرس دفتر: تهران، خیابان انقلاب، بین خیابان قدس و خیابان وصال، کوچه اسکو، شماره ۱۴، واحد ۶