حکیم مهر - تشکیل بانک اطلاعات اسبان خزر با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد اسب‌ها در داخل کشور ضرورتی غیرقابل انکار است و این امر از آنجا ضرورت دارد که چندی است دیگر کشورها به دنبال تغییرات ژنتیکی و انتساب نژادهای اصیل ایرانی اسب خزر به خود هستند.
امروزه در کشورهای مختلف اسب خزر پرورش می‌یابد و انجمن‌های مردم نهاد تاسیس شده در این کشورها اقدام به ثبت اسبان خزر می‌کنند که معروف‌ترین آنها انجمن کاسپین انگلستان است که قصد دارد این نژاد را به نام خود ثبت کند.
اما متاسفانه در خود ایران که خاستگاه این نژاد است چنین تشکیلاتی وجود ندارد و فهرست اسبان خزر کشور همه ساله باید همراه با فولیکول موی آنها به انگلستان ارسال شود تا در قبال اخذ هزینه، ثبت شود که با این روند، معلوم نیست در چند سال آینده مالک معنوی این اسب در جهان، ایران باشد چون با داشتن DNA همه اسبان ایران و تکنیک‌های علمی پیشرفته باید انتظار کپی‌برداری و... از اسبان داخل کشور را داشت.
بنابراین تشکیل کتاب انساب و بانک اطلاعات اسبان خزر در داخل کشور ضرورتی غیرقابل انکار است و با توجه به فراهم بودن امکانات برای میکروچیپ‌گذاری و ثبت اسبان خزر در بانک اطلاعات در داخل کشور قدم اول در ثبت اسبان خزر انجام پذیر است و قدم دوم که انجام آزمایش DNA و تایید نژاد اسب خزر است نیز با توجه به اعلام آمادگی چند آزمایشگاه خصوصی و... در صورت پیگیری و تخصیص بودجه امکانپذیر خواهد بود.
رئیس هیات اسب‌سواری استان گیلان در این زمینه گفت: در ثبت جهانی اسبچه خزر کشور باید تعجیل کرد چرا که انگلستان به دنبال ثبت جهانی اسبچه خزر ایران به نام خود است.
هوشنگ افشار افزود: ایجاد انجمن ملی اسب کاسپین با مشارکت پرورش‌دهندگان اسبچه خزر در سطح کشور و با حمایت مرکز اصلاح‌نژاد و معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی، حمایت از پرورش‌دهندگان این اسب گرانبها و تشویق مسوولان برای برگزاری همایش شناسایی اسبچه خزر در زادگاه این اسب امری ضروری است.
وی با بیان این که زادگاه و مأمن اولیه اسبچه خزر به عنوان نیای تمام اسب‌های جهان در سواحل جنوبی دریای خزر و بویژه استان گیلان است بر لزوم احیاء و معرفی آن تاکید کرد.
رئیس هیات اسب‌سواری گیلان همچنین درخصوص نحوه تشخیص میزان خلوص نژادی اسبچه خزر خاطرنشان کرد: با این هدف DNA اسب از هر تار موی اسبچه استخراج می‌شود تا در کتاب انساب بین‌المللی درج شود، در حالی که بعد از گذشت 4 سال از درگذشت خانم لوئیزفیروز بانوی اسب ایران، اسمی از ایران در این کتاب ثبت نشده است.
وی یادآور شد: ثبت جهانی مالکیت معنوی و اصالت اسبچه خزر به نام ایران و کرانه‌های جنوبی دریای خزر به عنوان یک موضوع ملی حمایت و توجه بیش از پیش مسوولان ذیربط را طلب می‌کند.
اسب خزر جزو نژادهای در معرض انقراض
از آنجا که بقا و ادامه حیات بدون تولید مثل امکانپذیر نیست و موفقیت هر واحد پرورش اسب خزر بسته به راندمان تولید مثلی حیوانات آن دارد و با توجه به این‌که اسب خزر جزو نژادهای در معرض انقراض است، تحقیقات تولید مثلی از اهمیت خاصی برخوردار است تا ضمن تکثیر طبیعی اسبان خزر اقدام به تکثیر سریع‌تر آنها از طریق مصنوعی کرد تا جمعیت آن به حد مطلوب برسد.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان گفت: اسب خزر به عنوان یکی از ذخایر ژنتیکی ارزشمند کشور ایران بسیار مورد توجه است.
مجید غلامی افزود: شناخت رفتارهای مختلف اسب خزر که در ارتباط با ساختار فیزیکی، جسمی و روانی آن و محیط مورد استفاده است، از طریق درک ظرفیت‌های تغذیه ای، تولید مثلی، سازگاری و تربیت‌پذیری همچنین صفات منحصر به فرد اسب خزر امکانپذیر است.
اسب خزر به عنوان یک دام بومی مناطق حاشیه جنوبی دریای خزر، منشاء به وجود آمدن تعدادی از نژادهای اسب امروزه شناخته شده است، این در حالی است که جمعیت این اسب در حال حاضر بسیار کم بوده و برای ادامه بقاء نیاز به حمایت و پشتیبانی ویژه دارد.
برهمین اساس و در راستای حفظ ذخایر ژنی دام‌های موجود کشور نگهداری، تکثیر و احیاء این دام جزء وظایف و مسوولیت‌های مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران بوده که اهم اولویت‌های تحقیقاتی شامل شناسایی و تعیین احتیاجات غذایی اسب خزر، بررسی روش‌های تغذیه و خوراک دهی اسب خزر، شناسایی منابع جدید و تعیین ارزش غذایی آنها برای تعلیف اسب خزر، تعیین ارزش غذایی گیاهان مرتعی مورد استفاده در تغذیه اسب خزر و بررسی تاثیر نقش تغذیه بر راندمان تولید مثلی اسب خزر است.
از دو هزار سال قبل از میلاد مسیح اهلی شدن اسب در فلات ایران شروع شده است، به طوری که در تاریخ هردوت می‌خوانیم: پرورش اسب در ایران چندان پراهمیت است که هر ساله باید 120 هزار اسب جدید به انبوه اسبان ایرانی اضافه شود، نخستین بار بستن اسب به وسایل سواری از ایران رایج شده است.
اما با وجود این‌که ایران مهد پرورش نژادهای معروف اسب مثل خزر، ترکمن، اصیل، کرد دره شوری و... بوده و هست متاسفانه به دلیل بی توجهی و بی مهری نسبت به آن از یکسو و سیاست‌های غلط از سوی دیگر نه تنها پیشرفتی در تولید و پرورش این نژادهای منحصر به فرد نداشته حتی باعث کاهش روز افزون آنها شده است و در حال حاضر نیز هجوم فرهنگ بیگانه واردات اسبان خارجی نیز هر روز از گذشته در حال انجام است و همراه با سهم عمده‌ای از سرمایه‌گذاری در صنعت اسب را به خود اختصاص داده است.
اردشیر روحی ماسوله رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان در این خصوص گفت: با برگزاری جشنواره‌ها و همایش‌ها می‌توان ضمن تشویق اسب‌داران و روستاییان دارای اسب خزر زمینه‌های تکثیر و تولید اسبان خزر مناسب را فراهم کرده و از سوی دیگر با شناساندن ارزش و جایگاه اسبان خزر باعث واقعی شدن قیمت آن شد.
