حساس‌ترین فعالیت‌های وزارت بهداشت بر عهده سازمان دامپزشکی است

حکیم مهر: رئیس سازمان دامپزشکی کشور به مناسبت روز دامپزشکی از خبرگزاری تسنیم بازدید و با مسئولین این خبرگزاری گفتگو کرد، این مقام مسئول ضمن آگاهی از مراحل تولید خبر در این خبرگزاری با خبرنگاران این خبرگزاری درباره مسائل روز حوزه دامپزشکی به گفتگو پرداخت.

به گزارش حکیم مهر به نقل از تسنیم، «دکتر علیرضا رفیعی پور» در این مصاحبه به آخرین آمار جان‌باختگان بیماری تب کریمه-کنگو و فعالیت‌های انجام‌شده برای کنترل این بیماری و برخی دیگر از بیماری‌های حوزه دامپزشکی پرداخت.

وی در این مصاحبه از عاری بودن ایران از بیماری آنفلوآنزای فوق حادپرندگان در 4 ماه گذشته خبر داد و اشاره کلی نیز به عملکرد این سازمان داشت، شرح این گفتگو در ذیل مطلب آمده است.

تسنیم: ضمن تبریک روز دامپزشکی به شما و جامعه دامپزشکان، درباره فعالیت‌های این سازمان در کشورمان توضیح دهید؟

سازمان دامپزشکی کشور در حوزه مخاطرات مرتبط با غذا و بویژه غذای با منشأ دامی و بیماری های مشترک بین انسان و حیوان با  وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی همکاری دارد و دامپزشکی نهایت تلاش خود را بکار می گیرد تا فراورده های خام دامی سالم و بهداشتی در اختیار مصرف کنندگان قرار گیرد.

در وزارت جهاد کشاورزی نیز، سازمان دامپزشکی کشور جزء محدود دستگاه‌های حاکمیتی است که فعالیت‌های بین‌المللی دارد؛ در حوزه امنیت غذایی، مبارزه با بیوتروریسم، بهداشت عمومی جامعه و تجارت بین‌المللی فعالیت‌های مختلفی داریم.

به دلیل اپیدمی بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در سال 97 که نام ایران را در سایت سازمان بهداشت جهانی دام بین المللی دامپزشکی قرار گرفت که این موضوع سبب شد تا حتی افغانستان مرغ  تولید شده درکشورمان را نخرد؛ درحالی که چند ماهی بود که عاری از بیماری شده بودیم، اما اسم ما از روی سایت هنوز حذف نشده بود و در لیست سیاه قرار داشتیم البته باید اینجا اعلام کنم که برای حذف نام یک کشور از سایت OIE نیاز هست تا 3 ماه از آخرین مورد بیماری کذشته باشد لذا  بعد از طی این مدت زمانی، نام کشور ایران از لیست کشورهای آلوده به آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان پاک شد و فضا به شرایط عادی برگشت؛ این به معنی آن است که یک بیماری می‌تواند تجارت کشور را به مخاطره اندازد.

سازمان دامپزشکی در موضوع تأمین امنیت غذایی و بهره‌وری نقش دارد و و در انجام اقدامات خود با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان استاندارد و سازمان حفاظت محیط‌زیست همکاری دارد و فعالیت هایش بر عملکرد آنها هم تأثیر می‌گذارد.

سازمان استاندارد کشوربسیاری از استانداردهای خود را بر اساس معیاری‌های سازمان دامپزشکی کشور تدوین و اعلام می‌کند.

تعداد جان‌باختگان تب کریمه- کنگو به 10 نفر رسید

تسنیم: درباره آخرین وضعیت  بیماری تب کریمه-کنگو در کشور،  اقداماتی که برای کنترل این بیماری انجام‌شده است و تعداد مبتلایان و افرادی که جان خود را در سال جاری به خاطر این بیماری از دست داده‌اند، توضیح دهید

این بیماری 20 سال است که در کشور بروز و ظهور داشته است و 190 نفر در این مدت جان خود را به خاطر این بیماری  از دست  داده‌اند،برخی  نیز مبتلایانی بودند که درمان شده‌اند.

در 10 سال گذشته این بیماری کنترل شده است و در سطح کنترل و مبارزه مناسب با این بیماری قرار داریم؛ در این مدت سالانه  5 تا 10 نفر به این بیماری مبتلا شده‌اند اما به دنبال آن هستیم به وضعیتی برسیم که تلفاتی از این بیماری نداشته باشیم.

در سال جاری نیز تا به امروز 10 نفر به خاطر ابتلا به بیماری تب کریمه- کنگو فوت کرده‌اند که 8 نفر از آنها در استان سیستان و بلوچستان، یک نفر گیلان و یک نفر در استان اردبیل بوده‌اند.

این بیماری جنوب  شرقی‌ترین تا شمال شرقی‌ترین نقاط کشور را به خود درگیر کرده است. زمانی که یک بیماری به مدت 10 سال در کشور متوقف شده است می‌توان آن را به طور کامل از بین برد.

امکان تشخیص و شناسایی این بیماری در دامهای زنده وجود ندارد و علائمی از خود نشان نمی‌دهند و سالم و سرحال هستند اما ممکن است این ویروس در بدن آنها باشد و بعد از ذبح، از طریق پوست، گوشت و خون  این بیماری به انسان، از طریق مخاط، زخم و جراحت بدن، مصرف گوشت آلوده منتقل شود و مرگبار باشند.

از طرفی کنه ها در ایران فراوان هستند و در همه اقلیم‌های کشورمان وجود دارد و در 20 سال گذشته که بیماری تب کریمه کنگو از سیستان و بلوچستان به کشور واردشده اکنون به تمام استان‌های کشور منتقل شده  که دلیل این اشاعه در سایر استان‌ها کنه است که به‌راحتی در زمان جابه‌جایی دام به سایر استان‌ها برده میشود.

رفتار مخاطره آمیز باعث ابتلا به بیماری تب کریمه- کنگو و مرگ می‌شود

تعداد کنه‌ها در کشور مشخص نیست، اما باید با آنها مبارزه کنیم زیرا اولین مخاطب آنها می‌تواند روستائیان، دامداران، دامپزشکان،  قصاب‌ها باشد و آلودگی تب کریمه -کنگو را از طریق گزش به آنها منتقل کند و مخزن این بیماری باشند.این ویروس در تخم کنه نیز وجود دارد و بچه‌های کنه نیز ویروس دارند، با کمک رسانه‌ها این بیماری در کشور کنترل‌شده است.

 اکنون نیز مردم باید مطلع باشند که به این بیماری مبتلا نمی‌شوند مگر آنکه رفتار مخاطره‌آمیز داشته باشند.کسانی که  با دام  سروکار  دارند حتماً باید محیط خود را سم‌پاشی کنند تا  کنه‌ها از بین برود که ما نیز در این ارتباط دامداران را یاری می‌کنند. مردم نیز باید  حتماً دام موردنیاز خود را از مراکز مجاز و تحت نظارت دامپزشکی خریداری کنند. 

گوشت قرمز بعد از اینکه به مدت 24 ساعت در سردخانه ها بماند، دیگر اثری از ویروس تب کریمه و هیچ ویروسی در آن باقی نمی‌ماند و عاری از عوامل بیماری می‌شود.

کسی که دام را در خارج از کشتارگاه ذبح می‌کند حتماً باید احتمال بیماری مانند تب کریمه- کنگو،  تب مالت، انگلی و سیاه‌زخم یا یکی از 900 بیماری مشترک انسان با دام را داشته باشد.

تسنیم: فعالیت پژوهشی مشترکی با معاونت ترویج، آموزش و تحقیق کشاورزی، سازمان حفظ نباتات یا بخش‌های علمی-تحقیقاتی و دانشگاهی برای دستورزی حشرات به منظور کنترل بیماری‌هایی نظر همین بیماری تب کریمه کنگو از طریق حشرات  داشته‌اید؟  

فعالیت‌های در این ارتباط در حال انجام است سازمان های فعال در حوزه دفع آفات و حفظ نباتات در این ارتباط کار می‌کنند؛ یکی از عواملی که کنترل بیماری تب کریمه- کنگو را در کشور ایجاد کرده بر اساس همین فعالیت‌های تحقیقاتی است.

سازمان حفظ نباتات و دیگر حوزه های های علمی و دانشگاه‌های کشور در این زمینه مطالعات و فعالیت دارند.

تسنیم: بر اساس اقداماتی که در کشور انجام می‌شود، ممکن است روزی برسد که بیماری تب کریمه کنگو در کشور  ریشه‌کن  شود؟ 

در همه بیماری‌های حوزه دامپزشکی به سمت ریشه‌کنی پیش می‌رویم، اما در مرحله ابتدایی باید بتوانیم بیماری‌ها را از جمله تب کریمه-کنگو را کنترل کنیم که اکنون در مرحله ریشه کنی وجود دارد.

برای ریشه‌کن کردن طاعون نشخوارکنندگان کوچک برنامه‌ریزی شده است که ظرف 20 سال تا 30 سال آینده ریشه‌کن شود و برای هر بیماری برای ریشه‌کن کردن برنامه داریم.

 هیچ کانونی از بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان  در چهار ماه گذشته وجود نداشته است

تسنیم: وضعیت کنترل بیماری‌های تب برفکی و آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در چه مرحله‌ای قرار دارد؟

هر جانداری برای حیات خود تلاش می‌کند و بیماری‌های مانند تب برفکی و آنفلوآنزای فوق پرندگان به سرعت تغییر سویه  می‌دهد  و  ریشه‌ کنی آنها غیرممکن نیست اما بسیار دشوار است.

ممکن است بیماری تب برفکی در کشوری ریشه‌کن شده باشد اما در کشور همسایه آن، ریشه کن نشده باشد و این شرایط عامل بروز دوباره بیماری در کشور عاری از بیماری شود. برخی از عوامل بیماری‌ها، تیپ‌های جدیدی از خود ارائه می‌دهند که شرایط کنترل آنها را مشکل می‌کند.

طغیان بیماری آنفلوآنزا در سال 95-96 از طریق آموزش، رصد و پایش، مشاهده و تشخیص، معدوم سازی و واکسیناسیون کنترل شد  به طوری در سال 97  موفق شدیم، بیش از  98 درصد از این بیماری را کنترل کنیم.

چهار ماه است که دیگر هیچ کانونی از بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در نقاط روستایی، شهری و صنعتی نداریم.

تسنیم: آیا دستکاری ژنتیکی در دام‌ها نیز در کشورمان انجام می‌شود؛ آیا پدیده چند قولوزایی از موضوع تراریخته سازی متفاوت است؛ مخاطراتی که در بحث محصولات کشاورزی مطرح است آیا در دام نیز وجود دارد؟

رتبه اول نهاده‌های دامی  موجود در دنیا تراریخته هستند و در سراسر دنیا از جمله آمریکا، اتحادیه اروپا، روسیه و ایران تراریخته مصرف  می‌کنند؛ برخی از این کشورهای تولیدکننده و مصرف‌کننده این محصولات هستند اما برخی از کشورها مانند ایران تنها مصرف‌کننده آن هستند. در حال حاضر به دلیل محدودیت‌های منابع آبی که در کشور وجود دارد باید نهاده‌های دامی مانند ذرت را از طریق  وادرات تأمین کنیم. 

 برای واردات محصولات تراریخته به کشور تمام اقدامات، توصیه‌ها و آزمایش‌های  لازم در کشور مبدأ انجام و به ما اعلام می‌شود؛ این محصولات وقتی به کشور وارد می‌شوند از همان بنادر، روی نهاده‌های دامی و در کارخانه روی خوراک دام و طیور عنوان  تراریخته  نوشته می‌شود.

این نهاده‌ها تا به اینکه به‌عنوان خوراک دام و طیور استفاده شود با 50 محصول دیگر نیز ترکیب می‌شود؛ بر اساس ارزیابی‌های انجام‌شده این رقیق سازی‌ها باعث شده که مخاطره‌ای برای مصرف‌کننده نداشته باشد.

در حوزه دام، اصلاح نژاد وجود دارد که به معنی دستکاری ژنتیکی نیست. در این روش دام‌های مرغوب‌ها آمیخته گری می‌کنند تا فرزندان آنها تولید شیر یا گوشت بیشتری داشته  و دام‌های ویژگی چند قولوزایی داشته باشند یا اینکه میگوی spf تولید می‌شود که در برابر  بیماری لکه سفید و هرگونه بیماری مقاوم باشد.

تسنیم: پس چرا کشورهای اروپایی مخالفت‌هایی با محصولات تراریخته دارند؟

صحبت من آن نیست که تراریخته بودن یا نبودن یک محصول مخاطره آمیز است یا خیر؛ آنچه در چهار چوب  قوانین کشور درباره  تجارت و مصرف وجود دارد از مبدأ تا مصرف تحت نظارت است.