مخاطرات و مسائل نگهداری از حیوانات - دکتر پیام محبی

مخاطرات و مسایل نگهداری از حیوانات

دکتر پیام محبی

رئیس بیمارستان دامپزشکی تهران

هر کسی که قصد نگهداری از حیوانات خانگی دارد باید حتماً قبل از اقدام به نگهداری هر نوع حیوان خانگی از دامپزشکان مشاوره بگیرد و بداند که چه مخاطراتی را می‌تواند برایش ایجاد کند.

هر جایی که گوشت و پوست و خون کنار هم قرار بگیرد فرصتی برای یکسری عوامل پاتوژن و بیماری‌زا پیدا می‌شود که از این فرصت استفاده کنند و آن محیط را تبدیل به محیط زندگی خودشان بکنند و از آن طریق استفاده کنند که به حیوانات یا موجودات اطراف آن موجود هم انتقال پیدا کنند، اما واقعاً اگر ما بخواهیم راجع به بحث بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان صحبت کنیم به نظرم اتفاقی که تاکنون رخ داده است، این است که ما زیادی از بیماری‌های مشترک ترسیده‌ایم.

درست است یکسری عوامل پاتوژن هستند که می‌توانند از حیوانات به انسان منتقل شوند، حال چه حیوانات اقتصادی مانند گاو، گوسفند، بز، مرغ و خروس و چه حیوانات غیراقتصادی مانند اسب، سگ، گربه، پرندگان زینتی یا هر حیوان دیگری که در کنار ما زندگی کند. اما کلاً یکسری از بیماری‌های قابل انتقال درون‌گونه‌ای عمل می‌کنند و یکسری از آن‌ها بین گونه‌های مختلف مشترک هستند.

درواقع بیماری‌های درون‌گونه‌ای می‌توانند تعداد بیشتری باشند و به سرعت بیشتری منتقل شوند، زیرا هر جایی که از کلونی هر موجودی وجود داشته باشد می‌تواند سبب گسترش یکسری بیماری‌های خاص شود که مثلاً ما انسان‌ها در شهرهایمان به صورت کلنی زندگی می‌کنیم و با اتوبوس و مترو تردد می‌کنیم و کودکان‌مان را به مدرسه و مهدکودک می‌فرستیم، همة این‌ها می‌تواند مراکزی باشد که میکروب‌ها یا عوامل بیماری‌زای فرصت‌طلب بتوانند از این مراکز برای بقای نسل خودشان استفاده کنند. این است که یک میکروب یا عامل بیماری‌زا خودش را در گونه‌ها و حیوانات دیگر منتشر می‌کند تا تنازع بقا داشته باشد. همان کاری که ما انسان‌ها با زاد و ولد انجام می‌دهیم.

نکتة اصلی این است که اگر قرار باشد ما از بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان بترسیم، باید بیشتر از بیماری‌های مشترک بین انسان و انسان بترسیم، اما درواقع با پیشرفتی که در دانش پزشکی و دام‌پزشکی در جهان شده است هیچ‌یک از این‌ها ترسناک نیست و ما راه‌های پیشگیری و مقابله با خیلی از این بیماری‌ها را داریم. هرچند که از برخی آلودگی‌ها ناگیر هستیم.

مثلاً اگر دقت کرده باشید در شهرها در فصل پاییز و بهار که هوا معتدل‌تر است و شرایط رشد، نمو، تکثیر و انتقال ویروس مهیاتر است شیوعی از بیماری‌هایی مانند آنفلوآنزا را می‌بینیم که حتی ممکن است در پرندگان هم این اتفاق بیفتد. اما واقعیت این است که ما نباید از این بیماری‌ها بترسیم و این بیماری‌ها کاملاً برای ما قابل مدیریت است اما مشروط به یک شرط؛ همان‌طور که ما نوع بشر را خوب می‌شناسیم و روزبه‌روز دانش‌مان نسبت به نوع بیماری‌های بشر و انسان افزایش پیدا می‌کند، باید در مورد رفتارمان با حیوانات هم طوری باشیم که بیشتر از حیوانات خانگی متعارف استفاده کنیم.

این نکته‌ای بسیار مهم است که هرچقدر جوامع به داشتن حیوانات خانگی متعارف فشار بیاورند و آن‌ها را محدود کنند و برایشان معضلاتی ایجاد کنند، به خاطر آن درخواستی که در ذات انسان نسبت به همزیستی با طبیعت و موجودات دیگر وجود دارد، بعضی از افراد جامعه به سمت داشتن حیوانات خانگی غیرمتعارف سوق پیدا می‌کنند که متأسفانه در این‌جا دانش ما دچار نقص می‌شود، زیرا بیماری‌های آنها را نمی‌شناسیم و واکسن‌های موردنیاز را نداریم و عوامل بیماری‌زای آن‌ها کاملاً برای ما شناخته نیست و واقعاً نمی‌دانیم که چه بیماری‌هایی را می‌توانند به ما منتقل کنند و چه بیماری‌هایی را نمی‌توانند. بنابراین بهتر است در جوامع به صورت منطقی رفتار شود و افراد در صورت تمایل به داشتن حیوان خانگی به سمت داشتن حیوانات خانگی متعارف سوق داده شوند.

درواقع این‌که ما جامعه را از بیماری‌های مشترک بترسانیم برای این‌که نگهداری حیوانات را محدود کنیم خیلی کار منطقی‌ای نیست، به خاطر این‌که ما هرچه ترس و عدم دانش‌مان را ترویج کنیم راه جامعه از دسترسی به دانش درست دام‌پزشکی و استفاده از آن منحرف می‌شود درحال‌حاضر دانش دام‌پزشکی ایران در زمینة حیوانات خانگی حداقل در منطقة خاورمیانه منحصربه‌فرد است و بسیار در ۱۵، ۲۰ سال اخیر پیشرفت‌های بسیار زیادی داشتیم و شاید بتوانیم بگوییم نسبت به ۱۰، ۱۵ سال گذشته چندصد درصد پیشرفت داشته‌ایم و امروزه تقریباً می‌توانیم بگوییم که اکثر معضلات و مشکلات این حیوانات برای ما کاملاً شناخته‌شده هستند البته لزوماً نباید جلوی آن‌ را گرفت، اما قابل مدیریت کردن است یعنی ما نگران مخاطرة خیلی خاصی نیستیم مگر در جاهایی که به بحث حیات وحش و حیوانات غیرمتعارف مرتبط باشد.

باید امیدوار بود هر کسی که بخواهد در زندگی‌اش از همزیستی با یک حیوان خانگی لذت ببرد و کمتر دچار مشکل بشود، حتماً قبل از اقدام به نگهداری هر نوع حیوان خانگی برود و از دامپزشکان مشاوره بگیرد و درواقع از این موضوع استفادة درست بکند و بداند که چه موجودی را درون خانة خود می‌آورد و چه مخاطراتی را می‌تواند برایش ایجاد کند و چه راه‌هایی برای مقابله با آن مخاطرات وجود دارد.

البته مهم‌ترین نکته این است که بعضی اوقات ما حتی با آوردن این حیوانات داخل منزل‌مان حقوق آن حیوانات را هم نقض می‌کنیم و یکی از دلایل دیگری که باید در این زمینه مشاورة دام‌پزشکی گرفت این است که حقوق آن حیوان و مسائل رفاهی‌اش به‌درستی رعایت شود.