خطر انقراض تنها گونه پستاندار دریای خزر بیشتر شده است

نماینده مرکز تحقیقات و بازتوانی سگ‌های آبی هلند در ایران با اظهار نگرانی از آنچه که کاهش شدید جمعیت فوک خزری نامید، گفت: بر اساس آخرین برآوردها جمعیت تنها پستاندار آبزی دریای خزر بدلیل صید بی‌رویه و آلودگی دریایی از یک میلیون در سال ۱۹۹۱ به کمتر از ۷۰ هزار قلاده در سال جاری میلادی (۲۰۱۹) کاهش یافته و خطر انقراض را جدی کرده است.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایرنا، «دکتر امیر شیرازی» امروز دوشنبه اظهار داشت: با وجود کاهش شدید جمعیت این گونه در معرض خطر، در کشور روسیه صید و بهره برداری تجاری از فوک خزری همچنان ادامه دارد که باید برای این معضل راهکار جدی اندیشیده شود.

وی افزود: جمعیت این گونه ارزشمند در آب های سرزمینی ایران نیز به شدت کاهش یافته که یکی از نشانه های آن کم شدن تعداد فوک های گرفتار در تور صیادان است.

وی اضافه کرد: در فصل صید سال های قبل، روزانه گرفتار شدن تعدادی از فوک های خزری در تور صیادان گزارش می شد اما در فصل صید امسال (از ۱۵ مهرماه تاکنون) به دام افتادن فقط ۴ مورد از این گونه آبزی مشاهده شد.

وی علت دیگر کاهش این گونه آبزی در آب های ایران را کم شدن ماهیان مورد علاقه فوک ها مانند کیلکا دانست و گفت: احتمال می رود فوک ها به دلیل نبود غذای کافی مجبور به مهاجرت شده باشند.

شیرازی ادامه داد: فوک های خزری به طور معمول در سرزمین های یخی روسیه زاد و ولد می کند و به دلیل امکان استتار در مناطق یخی و برفی، احتمال شکار شدن بچه فوک توسط حیوانات دیگر کمتر است اما تخریب زیستگاه این گونه ارزشمند در شمال خزر سبب شده تا در اتفاق زیستی نادر، سال گذشته دو توله فوک در گیلان متولد شوند ولی در مدت کوتاهی لاشه آنها در سواحل این استان پیدا شد.

فوک خزری پس از درمان داخل ظرف آب

وی با قدردانی از همراهی صیادان گلستانی برای اطلاع رسانی و تحویل فوک های گرفتار شده در تورها، گفت: نمونه برداری، بیومتری و معاینات و درمان های ضدانگلی از جمله اقدامات این مرکز برای صیانت از فوک های خزری است.

فوک تنها گونه پستاندار دریای خزر است و جمعیت آن به دلیل صید بی رویه در حوزه برخی کشورهای حاشیه دریای خزر سیر نزولی دارد، هر چند به گفته شیرازی در حوزه جنوب خزر و در محدوده استان های شمالی ایران موردی از شکار و صید این گونه گزارش نشده است.

سواحل جنوب شرق خزر و آشوراده تنها جزیره ایرانی از بهترین زیستگاه های فوک است و بخش عمده جمعیت این گونه آبزی در این منطقه زندگی می کند که بر همین اساس و با کوشش فعالان محیط زیست و حمایت مرکز تحقیقات فوک کشور هلند، مرکز امداد و نجات فوک خزری در جزیره آشوراده راه اندازی شد. 

برنامه حفاظت از فوک خزری در سال ۲۰۰۸ و به دنبال انتشار نتایج به دست آمده از وضعیت جمعیت این تنها پستاندار دریاچه خزر با حمایت مرکز درمانی و تحقیقاتی "Zeehondencreche" کشور هلند که حدود نیم قرن پیشینه در زمینه حفاظت از فوک‌ها دارد، تحت نظر سازمان محیط زیست ایران آغاز شد. 

رییس مرکز تحقیقات و بازتوانی سگهای آبی هلند «خانم لنی هارت» است که از ۵۰ سال قبل به حمایت و بررسی فوک‌های در حال انقراض دنیا به ویژه فوک‌های خزری می پردازد.

این دامپزشک ۷۶ ساله‌ هرسال با هزینه شخصی از هلند به ایران می‌ آید تا داشته‌هایش را برای نجات فوک خزری در حال انقراض صرف کند.

رهایی فوک های آسیب دیده و گرفتار در تورهای صیادی، تیمارداری، ثبت اطلاعات مربوط به فوک های یافت شده، نمونه برداری از حیوانات زنده و جمع آوری نمونه های بافتی از لاشه های کشف شده با هدف کنترل سلامت زیستی اکوسیستم خزر از فعالیت های این گروه است.

به علت اشغال نوار ساحلی خزر در ایران توسط ارگان های دولتی و اشخاص با ساخت ویلا و شهرک ها، فوک خزر تنها می تواند در صورت حضور نداشتن ماهیگیران در بخش کوچکی از سواحل پناهگاه حیات وحش میانکاله و جزیره آشوراده به استراحت بپردازد. 

افزایش دانش عمومی و آگاه سازی جوامع حاشیه نشین زیستگاه های این پستاندار گامی موثر در پیشبرد اهداف حمایت از فوک خزری است که حمایت و مشارکت گروه های سرشناس و مطرح از قبیل هنرمندان و ورزشکاران و سایر متنفذان اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بر اثرگذاری آن خواهد افزود. 

فوک خزری که ساحل‌نشینان شمال به آن "سگ آبی" نیز می گویند، یکی از پستانداران کمیاب آبزی جهان است که فقط در دریای خزر و رودخانه‌های منتهی به آن زندگی می‌کند این گونه خزری به‌ طور میانگین ۱.۵ متر طول و ۸۰ کیلوگرم وزن دارد و از کوچک‌ترین انواع فوک به ‌شمار می‌رود.

فوک ‌ها با خوردن آبزیان بیمار و ایجاد تعادل در جمعیت آن ‌ها، در سالم سازی اکوسیستم و محیط زیست دریای خزر نقش مهمی ایفا می‌کنند.