تحقیقات مختلفی که امروزه به‌صورت روزافزون روی تأثیرات گیاهان دارویی انجام می‌شود، به‌طور مرتب ابعاد تازه‌ای را از قدرت شفابخش این گیاهان فاش می‌سازد. در تحقیقی که در همین راستا انجام شده است، محققان کشور عصاره گیاه بلوط را برای کنترل یک بیماری انگلی مهم به کار گرفته‌اند.
به گزارش حکیم مهر به نقل از ایسنا، "هیداتیدوزیس"، یکی از بیماری‌های خطرناک جهان است که به‌واسطه مرحله لاروی کرم پهن انگلی به نام «اکینوکوکوس گرانولوزوس» در بافت ریه، کبد و حتی مغز ایجاد می‌شود.
این بیماری در اکثر نقاط دنیا ازجمله ایران دیده می‌شود و جوامع درگیر را ازنظر بهداشتی و اقتصادی محتمل خسارات زیادی می‌کند. سگ و سگ‌سانان میزبان نهایی انگل فوق محسوب شده و انسان به‌عنوان میزبان تصادفی، ممکن است طی خوردن آب، سبزی‌ها و مواد غذایی آلوده به تخم انگل، مبتلا شود.
اگرچه فرم بالغ این انگل در میزبان اصلی، تهدیدکننده حیات نیست، اما لارو آن در میزبان واسط با ایجاد کیست در بافت‌های مختلف می‌تواند موجب بیماری شدید و حتی مرگ شود.
آغاز این بیماری به بیان متخصصان، علائم خاصی به همراه ندارد، اما با گذشت زمان و بسته به محل و اندازه کیست، علائم بالینی آن هم بروز می‌کند. در کیست‌های کوچک و غیر فعال، استفاده از داروهای خانواده بنزیمیدازول، راه‌کار درمانی مطلوبی است، اما در درمان کیست‌های بزرگ و فعال، جراحی به‌عنوان استراتژی ارجح محسوب می‌شود.
اما طی جراحی، ممکن است پاره شدن کیست‌های ایجادشده توسط این بیماری انگلی، خود موجب ایجاد آلودگی‌های جدید و درگیری ارگان‌های مجاور شود. به همین دلیل در زمان جراحی، از مواد شیمیایی خاصی مثل نمک هایپرتونیک ۲۰ درصد، نقره نیترات و فرمالین با هدف کاهش خطر انتشار محتویات کیست‌ها استفاده می‌شود که خود خالی از خطر نیستند.
برای حل این مشکل، محققانی از دانشگاه علوم پزشکی لرستان و دانشگاه علوم پزشکی بم، پژوهشی را انجام داده‌اند که در آن عصاره گیاه بلوط برای نخستین بار به‌عنوان یک ماده گیاهی و طبیعی به‌منظور کاهش اثر محتویات کیست‌های فوق ضمن جراحی مورد استفاده قرار گرفته است.
محققان فوق برای انجام این مطالعه پژوهشی، نمونه کبد گوسفندان آلوده به کیست هیداتید را از کشتارگاه شهرستان خرم آباد جمع‌آوری کرده و پس از جداسازی انگل از محتویات کیست‌ها، تأثیر غلظت‌های مختلف عصاره گیاه بلوط را روی آن‌ها در شرایط آزمایشگاهی بررسی کردند.
نتایج این آزمایش‌ها نشان داد که عصاره گیاه بلوط به‌خوبی می‌تواند شکل اولیه انگل‌های تولیدکننده بیماری هیداتیدوزیس را که اصطلاحاً «پروتواسکولکس» نامیده می‌شوند، کنترل کرده و از بین ببرد.
به گفته «صدیقه ندری»، محقق گروه جراحی دانشگاه علوم پزشکی لرستان و همکارش، «نتـایج بررسی‌های ما نشان داد عصاره گیاه بلوط در غلظت ۱۰۰۰ گرم بر لیتر می‌تواند تنها پس از ۵ دقیقه، پروتواسکولکس های موجود در ظروف آزمایشی را به‌طور کامل نابود کند. این نتایج در غلظت ۵۰۰ گرم بر لیتر نیز در مدت ۱۰ دقیقه حاصل شد. البته ادامه بررسی‌ها نشان داد که این عصاره در همان دو غلظت ذکرشده، برای از بین بردن کامل پروتواسکولکس ها مستقیماً روی بافت کبد، به مدت‌زمان بیشتری یعنی ۱۰ و ۲۵ دقیقه نیاز دارد».
طبق اظهار محققان فوق، بر اساس اسـتانداردهای جهـانی، از مهم‌ترین ویژگی‌های یک پروتواسکولکس‌کش خوب می‌توان بـه کـارایی بالا در دوز های پایین، تأثیر بیشتر در زمان‌های کوتـاه، پایـداری بـالا در حضـور مـایع کیسـت، دسترسـی بـالا و همچنین سمیت پایین آن برای بدن انسان اشاره کرد.
ندری و هفت همکار دیگرش به‌عنوان مجریان این پژوهش، اعتقاد دارند: «نتایج مطالعه ما همانند دیگر مطالعات انجام‌شده، حاکی از آن است که گیاهان دارویی به‌عنوان منبـع باارزش و مفیدی برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها ازجمله بیماری‌های عفونی محسوب می‌شوند. در این راستا، نتایج این مطالعه بیانگر آن است کـه عصـاره گیـاه بلوط دارای اثرات ضد پروتواسکولکسـی قابل‌توجهی چه در شرایط ظروف آزمایشگاهی و چه در روی بافت موردنظر است. بنابراین می‌توان بـا انجام آزمایش‌های تکمیلی، از آن به‌عنوان داروی جـایگزین جدیدی در هنگام جراحی بیماری کیست هیداتید استفاده کرد».
پژوهشگران فوق، یافته‌های علمی خود را در قالب یک مقاله علمی پژوهشی در فصل‌نامه «یافته» متعلق به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی لرستان به چاپ رسانده‌اند.
