پرورش‌دهنده شترمرغ در سیستان و بلوچستان علم و عمل را در هم آمیخته و برای خانوارهای فقیراشتغال ایجاد کرده می‌تواند الگوی بسیاری باشد و نیز «زنجیره ارزش» را که دولت سال‌ها به دنبال اجرای آن است در مزرعه خود راه‌ندازی کرده است.
به گزارش حکیم مهر به نقل از فارس، زنجیره ارزش در بخش تولید یعنی مجموعه عملیاتی که در یک صنعت به صورت زنجیرگونه انجام می‌گیرد تا به خلق ارزش منجر شود اهمیت زیادی دارد. مفهوم ساده آن این است که اگر در یک بخش تولیدی همه قسمت‌ها زنجیروار در خدمت همدیگر باشند و از تمام فراورده‌های آن بدون اینکه هرزروی استفاده شود، بازدهی تولید را چند برابر خواهد کرد.
زنجیره ارزش سال‌هاست دغدغه مسؤولان بخش کشاورزی است. اگر چه اقداماتی در این زمینه انجام شده اما مسؤولان نتوانسته‌اند کار زیادی از پیش ببرند، اما یک پرورش دهنده شترمرغ که عمر و سرمایه خود را در این راه گذاشته نه تنها زنجیره ارزش را در مزرعه خود پیدا کرده بلکه به یک کارآفرینی تبدیل شده که با یک روش ساده اما در عین حال بدیع موجب اشتغال خانواده های کم برخوردار منطقه و درآمدزایی آنها شده است.
این کار آفرین سیستان و بلوچستانی از خطه چابهار 25 خانوار و 40 کارگر را مشغول کرده که فعلا آغاز کار است و آنطور که وی می گوید از اردیبهشت ماه خون جدیدی به رگهای این صنعت دمیده خواهد شد و اشتغال چندین برابر فعلی رقم خواهد خورد که چشم انداز آینده هم بسیار درخشان است که می تواند افراد بسیار زیادی را در این بخش مشغول کند.
نکته بسیار مهم این مزرعه ایجاد زنجیره ارزش است که تمام آنچه در این مزرعه شترمرغ تولید می شود و حتی ضایعات آنها فراوری شده و به محصولات با ارزشی تبدیل می شوند که ارزش افزوده 400 درصدی دارد، خون و استخوان و فضولات این حیوانات در این زنجیره استفاده می شود، پوست، روغن، گوشت و تخم این حیوان که جای خود دارد.
«حسن پرویزی» 58 ساله 23 ماه است مزرعه پرورش شترمرغ در استان سیستان و بلوچستان منطقه چابهار راه‌اندازی کرده که در آن تمام قواعد و اصول زنجیره ارزش کاملاً رعایت می‌شود یعنی تمام بخش‌هایی که می‌توان از شترمرغ استفاده کرد فرآوری شده و از آن روغن شترمرغ، کپسول امگا، کیف، جاسوئیچی و کمربند ساخته می شود. همچنین از خون و استخوان آن پودر مکمل‌های غذایی تولید که در همان مزرعه استفاده می شود.
این پرورش‌دهنده شترمرغ که شرکت خود را با نام مکران ساحل آرامش تأسیس کرده سیستم جدیدی را هم برای اشتغال خانوارهای این منطقه ابداع کرده است به طوری که در این روش 25 خانوار مشغول هستند و از درآمد آن منتفع می‌شوند. هر خانوار در 6 ماه حدود 5 میلیون تومان درآمد دارد، ضمن اینکه در این پرورش شترمرغ 24 نفر به صورت مستقیم و 15 نفر به صورت غیرمستقیم فعالیت می‌کنند.
اشتغال خانوارهای کم برخوردا به روش ساده
پرویزی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، درباره سیستم اشتغالی که برای خانوارهای کم‌بضاعت ایجاد کرده است توضیح داد و گفت: قراردادی با اداره جهاد کشاورزی استان سیستان و بلوچستان و همچنین صندوق کارآفرینی امید امضا کردیم. به هر خانوار روستایی و کم‌بضاعت 10 جوجه شترمرغ و غذای مورد نیاز آنها را تحویل می‌دهیم و آنها به مدت 6 ماه نگهداری می‌کنند و پس از 6 ماه برای آنها 5 میلیون تومان سود پرداخت می‌کنیم.
وی درباره نحوه کار چنین توضیح داد که اداره جهاد کشاورزی صدور مجوزها و همچنین شناسایی افراد و خانوارها را انجام می‌دهد و همچنین صندوق کارآفرینی امید نیز سرمایه حدود 10 میلیون تومان در اختیار ما قرار می‌دهد و شرکت ما نیز با تحویل جوجه شترمرغ و همچنین خوراک آنها از این خانوارها حمایت می‌کند و نتیجه آن می‌شود که 5 میلیون تومان سود در طی 6 ماه به هر کدام از این خانوارها تحویل داده می‌شود و پس از طی این دوره به همان اندازه پولی که در اختیار شرکت ما است دوباره جوجه شترمرغ به آنها تحویل می‌دهیم و این چرخه تکرار می‌شود.
وی ادامه می دهد اداره جهاد کشاورزی منطقه در حقیقت شناسای افرادی را که اطلاعاتی در باره پروش شترمرغ دارند را شناسایی و به ما معرفی می کند و توصیه های کارشناسی را برای آنها انجام می دهد و اگر شترمرغ پروشی آنها مشکلات بیماری داشته باشد رسید گی می کند، صندوق کارآفرینی امید هم به عنوان تامین کننده مالی عمل می کند و شرکت ما هم شترمرغها را که در حقیقت موتور محرک تولید برای خانواده است در اختیار آنها می گذرد این سه ضلع مثلث طوری عمل می کنند که هیچ مشکلی پیش نمیاید و خانوارها هم سود می برند.
الگوی اشتغال زایی که می توان به کل کشور تعمیم داد
پرویزی گفت: این روش الگوی بسیار خوبی می تواند برای کشور باشد و با راه اندازی کسب و کارهای این چنینی و نیز عقد قرارداد با تولید کنندگان سایر مردم را می توان از آن منتفع کرد، که حضور دولت و صندوق های مالی می تواند پشتیبان این طرح بوده و ریسک اجرا را کاهش خواهد داد. دولت می تواند به این روش اشتغال زیادی در کشور ایجاد کند به ویژه در بخش کشاورزی هم ظرفیت ها بسیار فراوانی وجوددارد.
این پرورش‌دهنده شترمرغ گفت: راه‌اندازی چنین کارگاه‌های تولیدی در استان کم‌برخوردار مانند سیستان و بلوچستان بسیار بااهمیت است و کمک زیادی به خانوارها می‌کند. علاوه بر اینکه برای آنها اشتغال ایجاد می‌کند در حقیقت سیستم راه‌اندازی زنجیره ارزش باعث شده کارگاه‌های مزارع شترمرغ منطقه نیز فعال شوند چرا که برای تأمین بخشی از مواد اولیه مجبور هستیم از این مزارع خریداری کنیم و در حقیقت بازار بسیار خوبی برای آنها فراهم می شود.
پرویزی می‌گوید: علاوه بر اینکه در این مزرعه گوشت و تخم مرغ آن به فروش می‌رسد از روغن آن مواد دارویی و کپسول‌های امگا و همچنین از پوست آن به عنوان چرم برای تهیه کیف و جاسوئیچی و حتی خون و استخوان آنها استفاده می‌شود و به کشورهایی نظیر عراق و عمان صادر می‌شود و از آنجا حتی به کشورهای دیگر می‌رود.
وی در پاسخ به اینکه استفاده از زنجیره ارزش تا چه اندازه توانسته عملکرد و بازدهی این مزارع را بالا ببرد، گفت: هر شترمرغ مولد به قیمت 12 تا 15 میلیون تومان و شترمرغ پرواری کیلویی 30 هزار تومان معامله می‌شود که قیمت حدودی آن 4 میلیون تومان است.
اگر از فرآورده‌های شترمرغ به جای گوشت آن استفاده کنیم تنها روغن آن که به ازای یک شترمرغ 4 لیتر می‌توان از آن استحصال کرد حدود 12 میلیون تومان درآمد ایجاد می‌کند، سایر فرآورده‌های شترمرغ هم به همین منوال است بنابراین راه‌اندازی زنجیره ارزش و استفاده از محصولات فرآوری شده به جای محصولات خام ارزش افزوده 400 درصدی برای این صنعت ایجاد می‌کند.
وی گفت: در سالهای گذشته اقبال مردم به مواد دارویی به دست آمده از روغن شترمرغ برای تسکین دردهای روماتیسمی بیشتر شده و از آن استفاده می کنند، پوست آن هم در صنعت پوشاک و کیف و کفش طرفداران زیادی دارد، و از پودر استخوان و خون این حیوان به عنوان مکمل های غذایی خوراک دام و طیور استفاده می شود که سالانه دلارهایی زیادی از کشور برای واردات این گونه محصولات از کشور خارج می شود در صورتی که صنایع تبدیلی و فراوری این صنعت در کشور فعال شود از بسیاری واردات و خروج ارز از کشور بی نیاز خواهیم شد.
ارزش افزوده 400 درصدی با ورود به فراوری محصولات شترمرغ
پرویزی به همه تولیدکنندگان هم‌صنف خودش توصیه کرد که برای داشتن درآمد حداکثری به سمت استفاده از صنایع فرآوری شده این بخش بروند که درآمد آنها را 4 برابر خواهد کرد، یعنی در حقیقت ارزش افزوده 400 درصدی خواهد داشت.
وی با بیان اینکه ایران در تولید شترمرغ جایگاه چهارم دنیا را دارد، گفت: اما به بخش صنایع تبدیلی و فرآوری این صنعت کمتر ورود کرده‌ایم و باید به این بخش توجه بیشتری شود.
این پرورش‌دهنده شترمرغ گفت: حتی در صنایع تبدیلی شترمرغ از پوست و پر آن نیز برای تولید محصولات پوستی استفاده می‌شود، از روغن آن برای کرم صورت، کرم‌های دور چشم، روغن ماساژ و کپسول‌های ژلاتینی امگا استفاده می‌شود.
صنعت فراوری شترمرغ دوستدار محیط زیست
پرویزی توضیح داد که استفاده از زنجیره تولید دو حُسن دیگر هم دارد نخست اینکه ضایعات و آلودگی برای محیط زیست ایجاد نمی‌شود یعنی هر آنچه که در آن مزرعه تولید می‌شود به نوعی به چیز دیگر تبدیل شده و آلودگی و ضایعاتی ایجاد نخواهد کرد. دوم اینکه تولیدکنندگان منطقه هم فعال‌تر می‌شود یعنی برای استفاده از ظرفیت کامل صنایع تبدیلی این مزرعه باید از مواد آنها هم خریداری کنیم که به افزایش درآمد آنها کمک می‌کند.
وی اضافه کرد: در حال حاضر این مزرعه تولیدی در سطح 21 هکتار اجرایی شده و قرار است از اردیبهشت ماه 52 هکتار جدید به آن اضافه شود که در آن برنامه‌های گردشگری و آموزشگاه‌ها هم دیده شده است در حقیقت این مجتمع قرار است همه بخش‌های تولید، صنایع تبدیلی، فرآوری، بخش‌های گردشگری و آموزشی را با هم اجرایی کند.
آقای پرویزی که به همراه خانم خودش این مجتمع بزرگ را مدیریت می‌کند می‌گوید: 14 میلیارد تومان بدون گرفتن هیچ گونه تسهیلاتی این مجتمع را راه‌اندازی کرده است.
وی در پاسخ به اینکه چطور ممکن است شما بدون دریافت هیچ گونه تسهیلاتی این مبلغ زیاد را تأمین کنید، گفت: 35 سال در بخش‌های خصوصی زحمت کشیدم و هیچ وقت به کار دولتی وارد نشده‌ام بنابراین هر آنچه را طی مدت‌های طولانی اندوخته‌ام در خدمت تولید به کار گرفتم تا کمکی به خوداتکایی کشور داشته باشم به ویژه احساس می‌کنم در شرایط تحریم باید به تولید داخل توجه بیشتری شود.
این پرورش‌دهنده شترمرغ ابراز امیدواری کرد که از اردیبهشت ماه تعداد شاغلان این بخش 2.5 برابر شود و درآمد این مجتمع هم افزایش قابل توجهی یابد.
پرویزی افزود: بخش‌های جدیدی را از اردیبهشت ماه راه‌اندازی خواهیم کرد که تولیدکننده کپسول‌های امگا و روغن‌های دارویی هستند و بنابراین مجبور خواهیم بود که تعداد کارمندان را افزایش دهیم.
وی در حال حاضر 180 شترمرغ مولد را در مزرعه پرورش می‌دهد و قرار است تا اردیبهشت 450 شترمرغ مولد دیگر هم به آن اضافه شود و 250 قطعه شترمرغ هم برای 25 خانوار تحویل داده و آنها ضمن اینکه پرورش می‌دهند اشتغالی هم برایشان ایجاد شده است.
پرویزی در پاسخ به اینکه آیا این شغل درآمدزایی خوبی دارد، گفت: کسانی که به فکر پروار و استفاده از گوشت آن هستند درآمد خوبی شاید نداشته باشند اما استفاده از محصولات فرآوری شده و این صنعت درآمد مناسبی دارد.
