شناسایی ۶ بیمار مبتلا به تب کریمه‌کنگو طی سال جاری در کشور/ مورد فوتی نداشتیم

تب کریمه کنگو از جمله بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان است که در فصول گرم سال و با شروع فعالیت کنه‌ها، بروز و شیوع بیشتری پیدا می‌کند و هر سال تعدادی را مبتلا و متاسفانه تعدادی هم به دلیل این بیماری جان می‌بازند.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایسنا، این بیماری ویروسی از چند طریق به انسان منتقل می‌شود؛ هنگامی که کنه برای خونخواری از یک دام به بدنش می‌چسبد، ویروس به دام منتقل شده و اگر انسان در تماس با خون و ترشحات خونی دام قرار گیرد، شانس ابتلا به بیماری در او به وجود می‌آید. در همین زمینه یکی از گروه‌های پرخطر، کارکنان کشتارگاه‌ها هستند. روش دیگر انتقال به شکل مستقیم از کنه به انسان و روش دیگر نیز انتقال از انسان ناقل به انسان سالم است.

البته مهم‌ترین رکن پیشگیری از این بیماری نیز آن است که دام‌ها قبل از ذبح تحت نظارت سازمان دامپزشکی باشند و همچنین مردم از خرید گوشت غیربهداشتی خودداری کنند.

«دکتر بهزاد امیری» رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوانات مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، با بیان اینکه تب خونریزی دهنده کریمه کنگو یا CCHF یک بیماری ویروسی است، گفت: مخزن و ناقل این ویروس در طبیعت کنه‌های سخت و عمدتاً گونه‌ای به نام هیالوما است. این کنه‌ها حدود ۸۰۰ روز عمر می‌کنند و می‌توانند ویروس را از طریق تخم به نسل بعدی خود انتقال دهند. زمانیکه این کنه‌ها حیوان را مورد گزش قرار می‌دهند، ویروس را به بدن دام منتقل می‌کنند و دام در طی مدت دو هفته ناقل ویروس خواهد بود و ممکن است خود دام علامتی بروز ندهد. چنانچه در طی این مدت، دام توسط انسان بدون استفاده از وسائل حفاظت فردی و رعایت نکات بهداشتی ذبح شود و انسان در معرض خون و ترشحات دام آلوده قرار گیرد، احتمال انتقال بیماری به انسان وجود دارد.

وی درباره سایر روش‌های انتقال این بیماری به انسان، اظهار کرد: خود کنه آلوده می‌تواند انسان را مورد گزش قرار داده و او را آلوده کند. اگر انسان ‌نادانسته کنه آلوده به ویروس را با دست له کند و همچنین اگر فرد با یک بیمار مبتلا به تب کریمه کنگو در تماس باشد، چنانچه رعایت مسائل حفاظت فردی و بهداشتی به درستی اتفاق نیفتد، ممکن است از طریق ترشحات آلوده و خون بدن بیمار آلوده، بیماری به فرد دوم سرایت کند.

علائم تب کریمه کنگو

این متخصص بیماری‌های عفونی درخصوص علائم بیماری تب کریمه کنگو، تصریح کرد: تعداد زیادی از افراد مبتلا به این بیماری علائمی از خود بروز نمی‌دهند، اما افرادی که دچار علائم می‌شوند در فاز اولیه دچار تب ناگهانی، لرز، سردرد، درد عضلانی، درد عضلات شکم و کمر، گیجی، حالت تهوع، استفراغ و پرخونی مخاط می‌شوند. اما اگر بیماری وارد فاز حاد خود شود، فرد دچار خونریزی زیر پوستی، کبودی بدن، خونریزی داخل ملتحمه چشم، خونریزی مخاط، خونریزی از مجاری بدن و در نهایت درگیری چندین ارگان بدن مثل سیستم گوارشی، ادراری و تنفسی می‌شود که اگر مورد درمان مناسب قرار نگیرد، ممکن است منجر به مرگ بیمار شود.

وی افزود: در فاز حاد بیماری، بین ۱۰ تا ۴۰ درصد احتمال دارد که بیمار فوت کند. بنابراین تشخیص و درمان به موقع بیماری بسیار مهم است. روش‌های تشخیص و درمان تب کریمه کنگو در کشور مهیا شده و در هر نقطه‌ای از کشور امکان انتقال نمونه و تشخیص نهایی بیماری وجود دارد و بیماران باید در صورت مشاهده اولین علامت، به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه کنند.

بیشترین گروه سنی که به تب کریمه کنگو مبتلا می‌شوند

وی با بیان اینکه بیشترین گروه سنی مبتلا به تب کریمه کنگو، گروه سنی جوان و میانسال و از میان جمعیت مولد کشور است، خاطرنشان کرد: نوع شغل افراد ارتباط زیادی با انتقال ویروس CCHF دارد؛ به عنوان مثال افرادی که مشاغلی در حیطه دام، دامداری، قصابی و کشتارگاه دارند، بیشترین جمعیت در معرض خطر هستند.

امیری درباره فعالیت کنه‌های ایجاد کننده بیماری تب کریمه کنگو، گفت: فعالیت کنه‌ها با شروع گرمای هوا آغاز می‌شود، بنابراین بیشترین موارد ابتلا به بیماری CCHF را در انتهای فصل بهار و تابستان مشاهده می‌کنیم، به همین خاطر توصیه اکید ما این است که در این فصول سال توصیه‌های بهداشتی بیش از گذشته رعایت شود.

تاریخچه بیماری در ایران

وی با بیان اینکه بیماری تب کریمه کنگو اولین بار به طور قطعی در سال ۱۳۷۸ در کشور ما شناسایی و ثبت شد، افزود: البته این به منزله آن نیست که ما این بیماری را در کشور نداشتیم، بلکه به نظر می‌رسد پیش از آن این بیماری در کشور شناسایی نشده است؛ چون آمارهایی وجود دارد که نشان می‌دهد دام‌های ما پیش از تاریخ ذکر شده به ویروس مبتلا بودند. از سال ۱۳۷۸ تا امسال هزار و ۵۴۹ مورد بیمار مبتلا در کشور شناسایی و ثبت شده است که از این تعداد تاکنون ۲۰۱ نفر به علت ابتلا به این بیماری در کشور فوت کردند. در سال ۱۳۹۸ نیز ۱۱۹ مورد مبتلا به تب کریمه کنگو در کشور شناسایی شدند که ۱۱ نفر به علت ابتلا به این بیماری جان خود را از دست داده‌اند. همچنین از ابتدای سال جاری تا کنون ۶ نفر بیمار مبتلا شناسایی شدند و خوشبختانه تاکنون مورد فوت ناشی از ابتلا به CCHF نداشته‌ایم.

وی با بیان اینکه طی ۲۱ سال گذشته همواره استان‌ سیستان و بلوچستان بیشترین آمار ابتلا و مرگ ناشی از تب کریمه  کنگو در کشور را داشته است، افزود: در مناطقی که میزان بروز بیماری بیشتر است، افراد باید حتی الامکان از گزش خود توسط کنه‌ها جلوگیری کنند. در مناطقی که میزان کنه‌ها بیشتر است، باید نسبت به سم پاشی دام‌ها، آغل‌ها و مناطق نگهداری دام اقدام شود و افراد باید دقت کنند که نباید کنه‌ها را با دست له کنند و بهتر است در صورت اتصال کنه به بدن یا لباس خود آن را با پنس یا موچین از خود جدا کنند .در مناطقی که کنه‌ها فراوانی بیشتری دارند، افراد باید از لباس بلند پوشیده شده یا از قلم و یا اسپری دورکننده حشرات استفاده کنند. نکته مهم دیگر عدم تماس افراد با لاشه دامی است که در اثر بیماری مشکوکی از بین رفته است، در این زمان بهتر است سازمان دامپزشکی را از موضوع مطلع کنند.

تاکید به تهیه محصولات گوشتی از مراکز عرضه مجاز

رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوانات مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت با تاکید بر اجتناب از خرید گوشت‌هایی که خارج از نظارت شبکه سازمان دامپزشکی ذبح و عرضه می‌شوند، اظهار کرد: مردم باید از تهیه گوشت دام و سایر محصولات دامی همچون جگر خصوصا از کنار جاده‌ها و معابر خودداری کنند و این امر جز با آگاهی ‌رسانی نسبت به عوارض مصرف گوشت آلوده میسر نیست. بهتر است، دام را از میادین عرضه مجاز دام خرید کنند؛ چراکه این مراکز تحت نظر سازمان دامپزشکی است. ذبح دام باید در کشتارگاه‌ها انجام شود، چراکه در تمامی کشتارگاه‌های مجاز دام، دامپزشکان حضور دارند و دام را قبل و بعد از ذبح بررسی و معاینه می‌کنند. برخی از انواع بیماری در دام‌ها علائم ظاهری مشخصی ندارند و فقط دامپزشکان و کارشناسان بهداشتی قادر به تشخیص آن هستند.

وی افزود: به هیچ عنوان مردم نباید دام را در منازل و معابر عمومی ذبح کنند؛ چراکه خونابه‌های جاری می‌تواند منجر به آلودگی محیط و افزایش بروز و شیوع بیماری‌های منقله از دام به انسان شود. برای اعیاد اسلامی و یا سایر مناسبت‌های مذهبی نیز توصیه می‌کنیم ذبح دام را به کشتارگاه‌ها واگذار کنند. افرادی که به ذبح دام مشغول هستند، باید از وسایل محافظت کننده مانند دستکش، چکمه و لباس مناسب استفاده کنند و ابزارشان را بعد از ذبح، ضدعفونی کنند و همچنین خونابه‌ها نیز به طریق بهداشتی دفع شود. 

وی با تاکید بر اینکه گوشت دام ذبح شده باید به مدت حداقل ۲۴ ساعت در دمای ۴ درجه سانتی‌ گراد در یخچال قرار داده شود، گفت: این اقدام به آن جهت است که پدیده جمود نعشی منجر به گلیکولیز شود. گلیکولیز نیز منجر به افزایش میزان اسیدیته و کاهش PH گوشت می‌شود که این فرایند باعث می‌شود، چنانچه ویروسی در گوشت وجود داشته باشد از بین برود. البته توصیه می‌کنیم، جگر و سایر امعا و احشای دام، پس از ۴۸ ساعت نگهداری در دمای چهار درجه سانتی‌ گراد، مصرف شوند.

امیری با بیان اینکه مصرف جگر خام علاوه بر افزایش احتمال ابتلا به ویروس کرونا می‌تواند منجر به افزایش ریسک احتمال انتقال سایر بیماری‌های قابل انتقال دیگر از دام  به انسان شود، تصریح کرد: دو مورد از ابتلا به تب کریمه کنگو در سال گذشته، به واسطه مصرف جگر خام بوده است. بنابراین، مردم باید از مصرف جگر خام و حتی نیمه پخته شده خودداری کنند.